Aýyl sharýashylyǵyna basshylyq etken jyldary Myńjasar Ádekenuly quıryqty qoı sharýashylyǵynyń damýyna, osy baǵyttaǵy jeke sharýashylyqtardyń mamandandyrylýyna jáne mal sharýashylyǵy keshenderi men asyldandyrý zaýyttary-nyń salynýyna erekshe kóńil bóldi. Bul týraly "Qamshy" portaly Aıqynǵa silteme jasaı otyryp habarlaıdy.
Belgili ǵalym, aýyl sharýashylyǵy ǵylymdarynyń kandıdaty Myńjasar Ádekenov – jeńil ónerkásipte suranysy úlken, bıazy júndi, quıryqty qazaqy qoılardyń otandyq jańa tuqymynyń avtory. Qaraǵandy oblysy Qarqaraly aýylsharýashylyq kolejine M.Ádekenov esimi berilip, «Aýyl sharýashylyǵyn damytýdyń jáne aýylǵa arnalǵan mamandardy daıyndaýdyń ózekti máseleleri» atty ǵylymı-praktıkalyq konferensıa ótti.
Konferensıa barysynda belgili ǵa-lym, aýyl sharýashylyǵynyń negizin qalaýshylardyń biri Myńjasar Ádekenovtiń esimimen atalatyn aýdıtorıanyń, goreleftiń jáne «Bıazy júndi qarǵaly qoılary» atty kitabynyń tusaýkeseri ótti.
Aýyl sharýashylyǵyna basshylyq etken jyldary Myńjasar Ádekenuly quıryqty qoı sharýashylyǵynyń damýyna, osy baǵyttaǵy jeke sharýashylyqtardyń mamandandyrylýyna jáne mal sharýashylyǵy keshenderi men asyldandyrý zaýyttary-nyń salynýyna erekshe kóńil bóldi. Oblystyq aýyl sharýashylyǵy basqarmasynda qyzmet etken kezinde óńirdiń qoı sharýashylyǵy kórsetkishteri kúrt ósken.
M.Ádekenov óndiristik qyzmetpen qosa, aýyl sharýashylyǵy salasynda ǵylymı-zertteý jumystarymen shuǵyldandy. 1972 jyly Almaty qalasynda Qazaq eginshilik sharýashylyǵy ǵylymı-zertteý ınstıtýtynda kandıdattyq dısertasıasyn oıdaǵydaı qorǵap, aýyl sharýashylyǵy ǵylymdarynyń kandıdaty degen dárejege ıe boldy. Sharýashylyq basshysynyń kúrdeli, tynymsyz ári san qyrly jumysta-ryn atqara júrip, jas mamandardy daıyndaýǵa kóńil bóldi. Qarqaraly zootehnıkalyq-maldárigerlik tehnıkýmynda bilim alýshylarǵa dáris oqyp, sabaq berýge ýaqyt tapty jáne birneshe jyl qatarynan tehnıkýmda memlekettik qabyldaý komısıasynyń tóraǵasy boldy.
Myńjasar Ádekenuly Ortalyq Qazaqstannyń aýylsharýashylyq ǵylymı-zertteý ınstıtýtynda, Qaraǵandy oblysy Nura aýdanynyń sharýashylyqtarynda bıazy júndi, quıryqty qazaqy qoılardyń jańa qarǵaly tuqymymen seleksıalyq jumystardy basqardy. Ol – jeńil ónerkásipte suranysy úlken aq jáne aqshyl sur tústi kilem tárizdi bıazy júndi quıryqty qazaqy qoılardyń otandyq jańa tuqymynyń avtory. Atalmysh sharýashylyqtarda júrgizilgen ǵylymı jumystardyń nátıjesi 20-dan astam maqala, 3 monografıa bolyp jaryq kórdi.
Respýblıkamyzdyń aýyl sharýashylyǵyn damytýǵa qosqan úlesi úshin Myńjasar Ádekenuly Eńbek Qyzyl Tý, úsh márte Qurmet belgisi ordenderimen, birqatar medaldarmen, Qazaqstan Keńestik Sosıalısik Respýblıkasy Joǵary Keńesiniń Qurmet gramotasymen marapattaldy.
Qazaqstan Respýblıkasy Aýylsharýashylyq ǵylymdar akademıasy qazaq jáne orys tilderinde jaryqqa shyǵarǵan «Bıazy júndi qarǵaly qoılary» monografıasy Myńjasar Ádekenovtiń kóp jyldyq ǵylymı-zertteýleri men óndiristik jumystarynyń nátıjesi bolyp tabylady. Atalmysh kitapta qazaqtyń quıryqty bıazy júndi qoı tuqymyn ósirý tarıhy men ádisteri keltirilgen, jańa otandyq bıazy jún-di quıryqty qoı tuqymynyń aımaqtyq qarǵaly tıpin ósirý jáne jetildirý boıynsha kópjyldyq zertteýlerdiń nátıjeleri jınaqtalǵan. Qarǵaly tıpti qoılardyń ósimtal, asyltuqymdy jáne bıologıalyq qasıetteriniń sıpattamasy, osy kúngi otardyń qurylymy, irikteý jáne negizgi seleksıalanatyn belgiler boıyn-sha tańdaý qaǵıdalary, keıbir seleksıalyq-genetıkalyq parametrleri keltiril-gen. Otardy ary qaraı jetildirýdegi seleksıanyń joldary men ádisteri kórsetilgen, qarǵaly tıpti qoılardy ósirýdegi ekonomıkalyq tıimdilik sıpattalǵan. Basylym qoı ósirý seleksıasymen aınalysatyn ǵylymı qyzmetkerlerge, JOO stýdentterine, sondaı-aq aýyl sharýashylyǵy qyzmetkerlerine arnalǵan.
Konferensıa jumysyna Qaraǵandy oblysynyń ákimi Nurmuhambet Ábdibe-kov, QR Aýylsharýashylyq ǵylymdar akademıasynyń prezıdenti, akademık Ǵanı Qalıev, Qazaqstan Respýblıkasy Aýyl sharýashylyǵy, Bilim jáne ǵylym mınıstrlikteriniń, Aýylsharýashylyq ǵylymdar akademıasynyń, «QazagroInnovasıa» AQ, oblystyq, aýdandyq ákimdikterdiń, ǵylymı-zertteý ınstıtýttary men kolejderdiń, aýylsharýashylyq, bilim basqarmalarynyń ókilderi, ǵylym doktorlary men kandıdattary jáne eńbek ardagerleri qatysty.
Konferensıada aýyl sharýashylyǵy damytýdyń qazirgi jaǵdaıyna jáne aýylǵa mamandardy daıyndaýǵa taldaý jasalyp, usynystar aıtyldy. Konferensıada aýyl sharýashylyǵyn damytý jáne aýylǵa orta býyn mamandaryn daıyndaýdyń ózekti baǵyttary boıynsha respýblıkaǵa tanymal ǵalymdar baıandama jasady.
QR Aýylsharýashylyq ǵylymdar akademıasynyń prezıdenti, QR UǴA akademıgi, ekonomıka ǵylymdarynyń doktory, professor Ǵanı Qalıev «Memleketaralyq ıntegrasıa jaǵdaıyndaǵy Qazaqstannyń agrarlyq saıasaty» atty baıandamasynda Eýropalyq odaqqa, Syrtqy saýda birlestigine ený jaǵdaıynda Qazaqstannyń agrarlyq sektorynyń máseleleri, sondaı-aq aýylsharýashylyq ónim ónimdiliginiń artýy, jaıylymdardy ıgerý týraly, aýylsharýashylyq óndiristi qarqyndy negizde tejep turǵan faktorlar jaıynda, materıaldyq, eńbek jáne ózge de resýrstardy tıimdi paıdalaný máselelerin qozǵady.
Mal sharýashylyǵy salasynda ǵylymı jáne ınovasıalyq jetistikter týraly Qazaq mal sharýashylyǵy jáne jem-shóp óndirý ǴZI bas dırektory, aýylsharýashy-lyq ǵylymdarynyń doktory, profesor, QR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty Ábdirahman Ombaevtyń baıandamasynda aıtylady.
Qoılardyń otandyq tuqymdaryn damytýdyń zamanaýı tendensıalary QR Ulttyq ǵylym akademıasynyń korrespondent-múshesi, QR Eńbek sińirgen qaıratkeri, aýylsharýashylyq ǵylymdarynyń doktory, profesor Tóleýhan Sadyqulovtyń baıandamasynda kóterildi.
Astyq óńdeý salasynyń ózekti máseleleri Qazaq aýylsharýashylyq ónimderin óńdeý ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń bas dırektory, aýylsharýashylyq ǵylymdarynyń doktory, profesor Ǵaını Sarbasovanyń «Qazaqstannyń Agroónerkásip kesheniniń astyq óńdeý salasynyń ózekti máseleleri» atty baıandamasynda qarastyryldy.
Agroónerkásip keshenine qazirgi zaman mamandaryn daıyndaýdyń negizgi basymdyqtary týraly aýylsharýashylyq ǵylymdarynyń doktory, Sáken Seıfýllın atyndaǵy Qazaq agrotehnıkalyq ýnıversıtetiniń profesory Nurlan Serekpaev baıandady.
Ortalyq Qazaqstannyń damýshy mal sharýashylyǵy úshin azyqtyq bazany jaqsartý múmkindikterin Qaraǵandy ósimdik sharýashylyǵy jáne seleksıalaý ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń dırektory, Qazaq aýylsharýashylyq ǵylymdar akademıasynyń korespondent-múshesi, aýylsharýashylyq ǵylymdarynyń kandıdaty Rashıt Nurǵazıev ortaǵa saldy.
Qaraǵandy agrotehnıkalyq kolejiniń dırektory Valerıı Galýnov baıandamasynda mektep – kolej – kásiporyn sabaqtastyq sheginde kásiptik baǵdarlaý, «Oqý-óndiristik sharýashylyqtyń» modelderi – stýdentterdi maqsatty túrde sala-lyq oqytý, sondaı-aq áleýmettik seriktestermen ózara tıimdi yntymaqtastyqty ornatýdy qolǵa alý kerektigin sóz etti.
Konferensıa barysynda QR Prezıdenti 11.02.2015 jyly jarıalaǵan «Qazaqstanda jasalǵan» aksıasy boıynsha «Agrarlyq ǵylym men bilim berý jetistikteri» atty kórme uıymdastyryldy. Munda otandyq 6 ǵylymı-zertteý ınstıtýty men kolledjiniń aýylsharýashylyq ónimderi, jobalary jáne maketteri kórsetildi.