Naǵyz kásip ıeleriniń qoldaýy

Elbasy «Qazaqstannyń áleýmettik jańǵyrtylýy: jalpyǵa ortaq eńbek qoǵamyna qaraı 20 qadam» atty maqalasynda: «Jalpyǵa ortaq eńbek qoǵamy ıdeıasy kóz jetpeıtin kókjıekte oılap tabylmaǵan. Bul — praktıkalyq, pragmatıkalyq ıdeıa. Ol maǵan tipti etene jaqyn, óıtkeni men qazaqstandyqtar jaqsy biletindeı, ózimniń kásibı jolymdy «aq saýsaqtar» sekildi kabınette de, parkette de emes, jumysshy-metallýrg retinde bastadym. Al bul, atap aıtsam, naǵyz kásip bolyp tabylady!» — dep jazdy.

Seısenbi kúni Aqtóbe feroqorytpa zaýytynyń akt zalyna naǵyz kásip ıeleri — jumysshy-metallýrgter «Nur Otan» HDP Aqtóbe feroqorytpa zaýyty aksıonerlik qoǵamyndaǵy bastaýysh partıa uıymynyń jınalysyna jınaldy. Jumysshy-metallýrgterdiń áńgimesiniń arqaýy Elbasynyń baǵdarlamalyq maqalasyna baılanysty órbidi. Alǵashqy kezekte sóz alǵan Aqtóbe feroqorytpa zaýytynyń dırektory Murat Muqashev:

— Elbasy maqalasynda aıtylǵandaı,  turmys-tirshiliktiń jaqsarǵanyn ár qazaqstandyq sezinetin bolýy kerek. «Nur Otan» HDP  qyzmetiniń negizgi baǵyty bul.  Halqymyzdyń ál-aýqatynyń nyǵaıýy elimizdiń ekonomıkasymen tyǵyz baılanysty. Al ekonomıka — óndiris qalypty jumys jasaǵanda ǵana joǵary bolady. El ekonomıkasyn kóterýde ózindik orny bar óndiristiń biri — bizdiń zaýyt. Ol tek elimizdegi emes, keshegi keńestik keńistiktegi aıtýly iri ónerkásip. Qazirgi kezde munda Qazaqstannyń údemeli ındýstrıalyq-ınnovasıalyq damý baǵdarlamasyna kiretin jobalar júzege asyrylýda. Feroqorytpa zaýytynyń tórtinshi sehy salynýda. İs júzindegi bul jańa zaýyttyń  irgetasyn qalaý rásimine Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń ózi qatysqan bolatyn. Sondyqtan da zaýyt jumysshylary úlken jaýapkershilik arqalaýda. Bul týraly "Qamshy" portaly aktobegazeti.kz-ke silteme jasaı otyryp habarlaıdy.

Memleket basshysynyń «Qazaqstannyń áleýmettik jańǵyrtylýy: jalpyǵa ortaq eńbek qadamyna qaraı 20 qadam»  atty maqalasy zaýyt ujymyna jańa mindetter júkteıdi. Biz óndiriste jumys isteıtin jumysshylardyń áleýmettik jaǵdaıyn burynǵydan da jaqsarta túsýdi kózdep otyrmyz, — dep túıindedi oıyn.

«Nur Otan» HDP oblystyq fılıalynyń tóraǵasy Balǵalı Ordabaev:

— Elbasynyń baǵdarlamalyq maqalasynan bárimizge berilgen úlken tapsyrmalardy kórip otyrmyz. Ol eń áýeli partıanyń bastaýysh uıymdarynyń jumystaryna qatysty. Oblysta tórt júzdiń ústinde bastaýysh uıym bar, onda 38 myńnan artyq partıa músheleri jumys isteıdi. Bizdiń búgingi tańdaǵy maqsatymyz — Elbasynyń maqalasyndaǵy el aldyna qoıylǵan mindetterdi, tapsyrmalardy halyqqa keńinen jetkizý. Bul mańyzdy qujatta áleýmettik salalarǵa erekshe nazar aýdarylǵan. Ony júzege asyrý — bizdiń árqaısymyzdyń óz qolymyzda.

Bizdiń partıamyzdyń basshysy uzaq merzimge belgilegen memlekettik baǵdarlamalarda talaı zor mindetterdiń alǵa qoıylǵanyn bilemiz. Qaısybir jobalar men josparlardyń aýqymdylyǵy alǵashqy sátte oılandyrǵany da ras edi. Biraq solardyń kópshiligi  qazir merziminen buryn oryndaldy. Sondyqtan da memleket basshysy atalǵan baǵdarlamalyq maqalada búgingi ýaqyttyń talabyna saı, jańa tapsyrmalar belgilegenin kóremiz. Ony sheshý jasampaz halqymyzdyń qolynan keletini daýsyz,— dep partıalyq áriptesterimen oı bólisti.

«Eýrazıa» medısına ortalyǵynyń bas dırektory Elena Ponomarenko densaýlyq saqtaý salasyna qatysty áleýmettik máselelerdiń oń sheshilip otyrǵanyn áńgimelese, aksıonerlik qoǵamnyń kúrdeli qurylys bóliminiń bastyǵy Marat Qalenov qurylys salasyndaǵy qarqyndy jumystardy habarlady. Zaýyttyń jastar keńesiniń tóraǵasy Shyńǵys Ahmetov zaýyttyń jumysshy jastarynyń Elbasynyń baǵdarlamalyq maqalasyn qyzý qoldap otyrǵanyn jetkizdi.

Zaýytta ótken basqosýǵa jumysshy-metallýrgter,  bastaýysh uıym múshelerimen birge, qalalyq fılıaldyń saıası keńesiniń músheleri, qalalyq máslıhat depýtattary, eńbek ardagerleri, «Jas Otan» jastar qanatynyń belsendileri jáne buqaralyq aqparat quraldarynyń ókilderi qatysty.

Amanqos ORYNǴALIULY.

Jalpyǵa ortaq mindet

Elbasynyń jalpyǵa ortaq eńbek qoǵamyna qaraı nusqaǵan 20 tapsyrmasyndaǵy pisýi jetilgen, ózekti máseleniń biri — mádenıet salasyndaǵy jumysty jańa sapaǵa kóterý. Bir sózben aıtqanda, bul — qolda bar potensıaldy paıdalanyp, jańasha, janashyrlyqpen jumys jasaý degen uǵym. Sońǵy 10 jylda ǵana elde kitaphanalar sany — 579-ǵa, murajaılar — 58-ge, mádenıet úıleriniń sany 1,5 myńǵa artqan eken. «Sonymen birge, — dep kórsetti Prezıdent, — mádenıet mekemelerine barý deńgeıi osy salanyń damý dınamıkasynan keıin qalýda». Onyń artynda sonshama rýhanı oryndardy, záýlim ǵımarattardy kimder úshin salyp jatyrmyz degen saýal tur. Bul arada adamdardyń boıyndaǵy enjarlyq — bir másele. Ekinshi másele — sol enjarlyq neden týady? «Sulýynan — jylýy» degen sóz bar. Álgi aıtyp otyrǵan mádenıet oshaqtarynyń mártebesine, kóz tartar kórkine saı, adam tartar jylýy molyraq bolsa qoly bosta kim-kim de sony aınalshyqtap júrer-aq edi. Áıtpese tirliktiń nyshany joq, qalqıyp turǵan ǵımarattarda qandaı jylý bolady?

Bizdiń kúni búginge deıin kórip kelgenimiz — aýylda mádenıet úıi nemese klýb bar. Onyń keıbireýiniń ishinde kitaphana bolady. Bir bólmede shań basqan eki-úsh dombyra turady, t.b. Bul — eger soǵan kire alsań ǵana kóretiniń. Kire almasań, syrtynan qarap kete beresiń. Nemese qasyńdaǵy ertip barǵan bastyq: «Áı, mynaý nege jabyq, kim qaıda, shaqyr, ashsyn» dep bireýdi jumsap jatady. Kitaphanashy bir tizimdi sýyryp alady da: «Mine, pálenbaı oqyrman, bálendeı kitap bar» deıdi. Biraq jýyq mańda kirip-shyǵyp jatqan oqyrman kórmeısiń. Mádenıet úıiniń nemese klýbtyń meńgerýshisi meshin jyly ótken bir konsertti jyr ǵyp aıtqanda, kóz aldyńa topyrlaǵan halyq elesteıdi de qoıady. Al shyndyǵyna kelgende, bul ǵımarattar mereke kúnderi nemese bir másele jóninde jınalys ótkizetin oryn dárejesinde ǵana qalyp edi.

Ónerdiń arqasynda birqatar aýdandarda, tipti aýyldarda halyq teatry, halyq orkestri ataǵyn alyp, marqaıyp otyrǵan ujymdar bar. Bular aılap, jyldap tomaǵa tuıyq, tek aýdandyq, oblystyq baıqaýlar kezinde ǵana «syrnaılatyp-kerneıletip» shyǵa keledi. Halyq teatry anda-sanda halyqqa ózin kórsetip turmasa, onyń ataǵyn arqalanyp otyrǵannan ne paıda? Paıdasy sol — kezi kelgende bizde osyndaı bar, osyndaı bar dep esep beremiz, abyroı alamyz.

Mádenıet — konsert qoıý ǵana degen ónerdiń aınalasynan shyqpaıtyn túsinik te kezdesedi. Mádenıettiń aýqymy ol ǵana emes. Desek te áńgimeni klýbtan bastaǵan soń, aýyl turǵyndarynyń bos ýaqytyn rýhanı jaǵynan qoldaýdy meńzep otyrmyn. Bul — bir jaǵynan aýyl turǵyndarynyń rýhanı suranysy, tirliktiń bir sáni, aýyldyń ajary. Birsydyrǵy kúıbeń tirlikpen tańdy atyryp, kúndi batyryp ómir ótkizetin zaman emes qoı bul. Biraq soǵan kim bas-kóz bolý kerek? Eń aldymen, joǵaryda aıtqandaı, janashyrlyq kerek.

«Budan jamanymyzda da toıǵa bardyq» demekshi, qazir qarǵap-silep júrgen anaý bir kezderde aýdan ortalyqtarynda, qalalarda avtoklýb, qyzyl burysh, qyzyl otaý, dala qosy degender bolatyn edi. Solardyń ózi-aq talaı sharýany tyndyratyn. Avtoklýb kelse aýylǵa ártister keldi, shaı-sheker, un keldi. Aýyl bir kóterilip qaldy. Onyń quramyndaǵylar eshqandaı Almaty asyp kelgen ánshi-kúıshiler emes,  ózimizdiń-aq aınalaıyndar. Solar-aq halyqtyń kóńilin kóterip, batasyn alyp jatatyn. «Qyzyl otaý» degender — malshylar jaılaýy men qystaýyndaǵy, traktor brıgadasyndaǵy shaǵyn «fılarmonıa», ekinshi jaǵynan —  úgitshi, nasıhatshy, shaǵyn kitaphana. Ál-aýqat jaǵyn, salystyrmaı-aq qoıaıyn, eńbek adamyna kóńil bólý jaǵynan quptarlyq jaılar bolatyn. Buryn mekemelerde, ujymdarda mádenı-buqaralyq jumystar jónindegi nusqaýshylar (ınstrýktor po kúltmassovoı rabote) degen jaýapty adamdar taǵaıyndalyp, solar da biraz jumystardyń basyn qaıyratyn. Moınyna mindet alǵan soń qarap otyrmaıdy ǵoı.

Teledıdardan anda-sanda elimizge tanymal ánshilerdi, kúıshilerdi kóremiz. Olar óner saparymen Mońǵolıa, Qytaı sıaqty elderge baryp, qandastarymyzǵa konsert beredi eken. Sondaǵy aıtatyndary: «oıpyrmaı, qandastarymyz ulttyq ónerge, án-kúıge ábden shóldep qalǵan eken, bizderdi sahnadan túsirmeıdi, alǵystaryn aıtady», — deıdi. Sonda bir oı keledi: «Shamnyń jaryǵy túbine túspeıdi» degendeı, shetel túgil shalǵaı aýyldardaǵy óz aǵaıyndarymyz da sondaı ónerdi ańsap otyrǵan joq pa. Álgindeı sózdi ótkende aýyl jaqqa gastróldik saparmen baryp qaıtqan óz jerlesterimizden de estigenbiz.

Qazir kórkemóner qatty damydy, ónerliler de kóp. Olardyń dárejesi burynǵy avtoklýbtardaǵydan áldeqaıda joǵary. Sosyn keledi de biz ortalyqtaǵy sahnalarǵa ǵana laıyqpyz, aýyl sahnasy bizge tar, kórermenderdiń dárejesi tómen degen pikirlerin keıde jasyrmaıdy da. Bolsa — juldyz, bolmasa — soǵan jeter-jetpes.

Budan biraz jyl burynǵy bir oqıǵa esime túsip otyr. Burynǵy Isataı aýdanynyń ortalyǵy Aqyrapta 23 aqpan — Keńes Qarýly kúshteriniń kúnine baılanysty jıyn boldy. Mádenıet úıi halyqqa lyq toldy. Basym bóligi — zeınetker qarttar, aq jaýlyqty ájeler. Bul jıynnyń eshqandaı mádenı, rýhanı sıpaty joq edi. Aýdannyń áskerı komısary orys tilinde jarty saǵattyq baıandama jasady. Qarýly kúshter qalaı quryldy, onyń qazirgi qýaty… t.b. Sonymen jınalys aıaqtaldy. Jurt tarap jatqanda aýdandyq partıa komıtetindegi bir dókeı: «Oıpyrmaı, myna kisilerdi eshkim shaqyrǵan joq, úılerinde qarap jata almaıdy a» degeni bar. Bul úlkender erikkennen kelgen joq. Taıaq tastam jerge jete alatyn qýaty bolsa, árıne, jata almaıdy. Al bul joly konsert bola ma, basqadaı qyzyqty shara óte me dep kelgen adamdar ǵoı. Jarty saǵattyq jıynnyń sońyna eń bolmasa jarty saǵattyq konsert uıymdastyra almaǵanymyzǵa uıalýymyz kerek edi.

Anaý bir jyldary Gennadıı Shýlganyń top basqaryp, eldi mekenderdi ánge bólegeni bizben qatar adamdardyń esinde. Ersaıyn Elýbaev, Gımalaı Atshybaev sıaqty birqatar azamattardyń da óneri kópshilikke ortaq edi.

Joǵaryda halyq teatrlary sahnaǵa kóp shyqpaıdy degendi meńzep edik. Kezinde Yrǵyzdaǵy halyq teatryn Qazybek Qozıev degen azamat basqaryp, Yrǵyz túgil Aqtóbege deıin kelip, spektáklder qoıatyn edi. Baıǵanın aýdanynyń mádenıet salasyn marqum Súndet Sarybaev basqarǵan tusta aýyl sahnalary sýymaıtyn edi. Aısan Tájibaevanyń shyrqata salǵan «Aqbaıan» áni aýyldan asyp, Aqtóbege deıin jetip jatatyn.

Árıne, qazir aýdandarda, aýyldarda eshqandaı mádenı sharalar uıymdastyrylmaıdy deýge bolmas. Yrǵyzdaǵy «Aımaqty ánmen terbetip», basqa aýdandardaǵy keıbir sharalar bar. Biraq negizgi jumys tıip-qashtydan asa almaıtynyn moıyndaý kerek. Prezıdent «Qazirgi zamanǵy tıimdi buqaralyq mádenı oıyn-saýyq is-sharalardyń negizi olardy uıymdastyrýǵa azamattardyń ÚEU-lardyń ózderiniń tikeleı qatysýlary bolmaq» dep atap aıtty. Tipti, bul máselede birúlgilik erejeler qabyldaý qajettigi de sóz boldy.

Qazir qaı jerde de jaǵdaı bar. Tek bastamashylyq, belsendilik qajet ekeni aıqyn.

Amankeldi SMAǴULOV.

Deni saýdyń — jany saý

Meniń oıymsha, Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń «Qazaqstannyń áleý­met­tik jańǵyrtylýy: Jalpyǵa Ortaq Eńbek Qoǵamyna qaraı 20 qadam» atty baǵdarlamalyq maqalasy kópshilik kóńilinen shyqty. Nursultan Ábishuly biz­diń qoǵamda azamattardy eńbek­pen, jumyspen qamtý qazirgi eń basty mindetterdiń biri eke­nin atap kórsetti.

Memleket basshysy árdaıym densaýlyq saqtaý salasyna jiti mán beredi.  «Qazaqstannyń áleý­met­tik jańǵyrtylýy: Jalpyǵa Ortaq Eńbek Qoǵamyna qaraı 20 qadam» atty maqalasynda da densaýlyq saqtaý salasyna erekshe toqtalǵan. Bizdiń sala qyzmetkerlerine júktelgen tapsyrmalardyń biri — salaýatty ómir saltyn qalyptastyrý. Naqtyraq aıtsaq, Elbasy mynadaı mindet júktedi: «Árbir qazaqstandyq salamatty  ómir saltynsyz, tamaqty tarta ishpeıinshe, qımyl-qozǵalyssyz jáne sportsyz uzaq ómir súrý múmkin emes ekenin bilýge tıis. Bul – ómirdiń ashshy shyndyǵy. Eger biz Qazaqstandaǵy ortasha ómir jasy Eýropadaǵydaı bolǵanyn qalasaq, onda ózimizdiń densaýlyǵymyz týraly oılanýǵa tıispiz.

Árbir eldi mekende, sonyń ishinde aýyldyq jerlerde, sondaı-aq árbir mekeme men kásiporynda belsendi demalysty, dene tárbıesi men buqaralyq sportty damytý úshin birte-birte jaǵdaı jasaý jón. Eldiń oqý oryndarynda dene tárbıesiniń oqýdan  tys sabaqtary men seksıalaryn keńeıtý kerek».

Oblystyq jedel járdem aýrýhanasynyń ujymy dene tárbıesine erekshe kóńil bóledi. Bizdiń ujymnyń naqty 50 paıyzy salaýatty ómir saltyn ustanyp, dene tárbıesimen belsendi aınalysady. Qyzmetkerlerdiń 70 paıyzy — sporttyq túrli oıyndardyń jankúıeri. Bizdiń ujym oblystyq densaýlyq saqtaý basqarmasy salaýatty ómir saltyn qalyptastyrý maqsatynda uıymdastyrǵan túrli sharalarǵa belsene qatysyp, aldyńǵy oryndardy ıelenip júr.

Al ózime toqtalatyn bolsam, bala kezimnen beri sportpen shuǵyldanamyn. Qysta aptasyna eki ret — senbi, jeksenbi kúnderi mindetti túrde qala syrtyna baryp, shańǵy tebemin. Sonymen qatar qysta salqyn sýǵa shomylamyn. Salqyn sýmen jýynýdyń adam aǵzasyna paıdasy kóp. Mysaly, adamdy jasartady jáne uzaq ómir súrýge kómektesedi. Sondaı-aq, salqyn sýǵa túskennen keıin adam rahattanady. Iaǵnı, qanǵa «qýanysh gormondary» (endorfınder) kóbirek bólinedi. Kóńildi kúı jáne joǵary tonýs sýǵa túsip shyqqannan keıingi birneshe saǵattan soń da boıda saqtalyp qalady. Shynyǵýdyń bul  túriniń taǵy bir paıdasy —  tumaý aýrýynyń yqtımaldyǵy 5 esege tómendeıdi. Imýndyq júıeni qalypyna keltirip, ımýnıtetti arttyratyn dárilerdiń ózi mundaı nátıje bermeıdi: qaýiptilikti 1,3-3 esege ǵana tómendete alady.

Men fýtbol da oınaımyn. Bokspen de shuǵyldanamyn. Ziltemir kóteremin. Jattyǵý zaldaryna baryp shynyǵamyn. Úıimde de birneshe jattyǵý qural-jabdyqtary bar.

Qoryta aıtqanda, sportpen shuǵyldanýdyń  adam densaýlyǵy úshin paıdasy zor.

Hıkmetolla KÁRİMOV,

oblystyq jedel járdem aýrýhanasy

bas dárigerdiń orynbasary