Jambyl atyn­daǵy Qazaq mem­­lekettik fılarmo­nıa­synda «Súıinbaı Aronuly» atty túrik tilindegi jańa jınaqtyń tanysty­rylymy ótti.

Kitap aıtýly aqynnyń 200 jyldyq mereıtoıyna oraı Qazaqstannyń Túrkıadaǵy elshisi Janseıit Túımebaev pen TÚRKSOI uıymynyń Bas hatshysy 
Dúısen Qaseıinovtiń uıytqy bolýymen, jazýshy-aýdarmashy Málik Otarbaevtyń tárjimalaýymen oqyrman qolyna tıip otyr. Bul týraly Qamshy portaly Aıqynǵa silteme jasaı otyryp habarlaıdy.

Jazýshy, akademık, profesor Naǵa­shy­bek Qapalbekulynyń aıtýynsha, Súıinbaı muralary buryn-sońdy ózge til­ge aýdarylmaǵan kórinedi. Sondyqtan aqynnyń óleńderin toptastyryp, jan-jaqty taldaǵan ádebı eńbek Súıinbaı shyǵarmashylyǵyn zertteý ǵylymyna qo­sylǵan úlken úles bolyp tabylady. 
Al Qazaqstannyń TÚRKSOI uıymyn­daǵy ókili Málik Otarbaev tolaıym toptamanyń byltyrǵy jyly atap ótilgen «Túrki dúnıesiniń bas qalasy – Qazan jylynyń» saltanatty jabylý rásiminde Mádenıet mınıstrlerinen quralatyn TÚRKSOI turaqty keńesi qabyldaǵan sheshimnen keıin Ankarada basylǵanyn jetkizdi. 
– Bıyl Jetisý aqyndarynyń altyn dińgegi – Súıinbaı Aronulynyń 200 jyl­dyǵy óz elimizde ǵana emes, túrkitildes mem­leketter arasynda da keń kólemde toılanýda. Qazaqstannyń Túrkıadaǵy elshiligi menTÚRKSOI uıymynyń qolǵa alýymen Súıinbaı jyly aıasynda maýsym aıynda eki-úsh qalada halyqaralyq kon­fe­rensıa tabysty ótti. Osy jıynnan keıin Túrkıanyń tanymal «Kardesh ka­lem­ler» jýrnaly mamyr aıyndaǵy sanyn Súıinbaı babamyzdyń ómiri men ónerine arnady. Sol ıgilikti isterdiń jalǵasy retinde búgin aldaryńyzǵa «Súıinbaı Aronuly» kitabyn alyp kelip otyrmyn. Aqynnyń óleńderinen bólek, Súıinbaı taqyrybynda oı tolǵap júrgen qalam­gerlerdiń maqalalary da túrik tiline aýdarylyp, endi. Bul – qazaq halqy úshin úlken jetistik, erekshe maqtanysh. Óz­deri­ńizben osy jaǵymdy jańalyq, zor qýa­nyshpen bólisýge keldim,–dedi Málik Otarbaev. 

Budan keıin «An-Arys» baspasynyń bas redaktory, Halyqaralyq «Alash» ádebı syılyǵynyń ıegeri Kádirbek Qu­nypıauly, uıǵyr jazýshysy Ahmetjan Ashırı, M.Áýezov atyndaǵy Ádebıet já­-ne óner ınstıtýtynyń bólim meńgerýshisi, jazýshy Nurdáýlet Aqysh, fılologıa ǵylymdarynyń doktory, profes­sor Temirhan Tebegenov kitaptyń tusaýyn kesip, kópshilikke taratty. Sondaı-aq tu­saýkeser rásiminiń oıdaǵydaı júzege asýyna qoldaý kórsetken Jambyl atyn­daǵy Qazaq memlekettik fılarmonıa­synyń dırektory, Qazaqstannyń eńbek sińirgen qaıratkeri Aqan Ábdýálige TÚRKSOI uıymynyń estelik syılyǵy tabys etildi. Shara barysynda Almaty oblystyq Súıinbaı atyndaǵy fılar­mo­nıanyń ánshisi Erbolat Shaldybekov, res­pýblıkalyq baıqaýlardyń jeńim­-pazy, jyrshy-termeshi Maqpal Toqtaǵan, bola­shaǵynan úlken úmit kúttiretin jas talant Danıar Rahymbaev sıaqty óner ıeleri Súıinbaı aqynnyń ósıet-na­qyl­daryn kópshilikke tartý etti. 

Temirhan TEBEGENOV, 
Jambyl atyndaǵy Halyqaralyq syılyq­tyń ıegeri, Túrki álemi halyqaralyq «Qyzyl Alma» syılyǵynyń laýreaty: 
– Qazaq shejiresiniń sońǵy 24 jyly bizdiń buryn-sońǵy tarıhymyzdaǵy kór­nekti tulǵalarymyzdy, ulylarymyzdy ulyq­taý jyly bolyp jalǵasyp keledi. Sonyń jarqyn mysaly, túrki halqynyń mádenıetin nasıhattaý, qaıta tiriltý, ur­paqqa amanattaý maqsatynda jumys at­qaryp otyrǵan TÚRKSOI uıymynyń qoldaýymen Súıinbaı babamyzdyń toıy halyqaralyq dárejede atalyp ótýi. Bul – bizdiń ulttyq mártebemizdiń bıiktegeni­-niń bir kórsetkishi. Súıinbaı babamyz qazaq ádebıetiniń tarıhynda óziniń qaı­rat­kerlik bolmysymen, shyǵarmashylyq tulǵasymen daralanady. Basty ereksheligi degende, áýeli onyń tolǵaýlarynda, aıtys­tarynda, termelerinde ultqa ortaq máse­lelerdi kótere bilgendigin alǵa tartamyz. Buǵan mysal retinde qyrǵyz aqyny Qata­ǵanmen aıtysyn tilge tıek etsek bolady. 

Zertteýshi Sultanǵalı Sadyrbaev aıt­qandaı, Súıinbaı men Qataǵannyń sóz saıysy – elaralyq, ultaralyq aıtys. Bul aıtysta Súıinbaı aqyn óziniń shyǵar­ma­shylyq qýatynyń aıbatyn, aıbynyn, ómir shyndyǵyna saı asqaqtata, kórkem beı­nelilik kestelengen tirkestermen jyr­laǵan.
– Kúıdiremin shoqtaıyn, 
Ketersiń janyp ottaıyn! 
Qos ókpeńnen qadaldym,
Sadaqqa salǵan oqtaıyn.
…Aspanǵa shyǵyp sharyqtap, 
Qanatymdy serpeıin,
Janyp turǵan jalynmyn, 
Súıegińdi órteıin. 
…Tóbeńnen ákep óleńdi, 
Qos ýystap quıaıyn. 
Tóbeńnen óleń saýlasa, 
Sonda bolar ýaıym. 
Shyǵarma, Qataǵan, únińdi, 
Esińde saqta qulaǵan, 
Qanatyń synǵan kúnińdi, – dep qar­sy­lasyna des bermeıdi. 
Osy Súıinbaı men Qataǵan aıtysy­-nyń elaralyq, ultaralyq óner saıysy retinde tanylatyn ereksheligin aıqyndap aıtý – búgingi ýaqyttyń ózekti talaby. Qyr­ǵyzdyń da, qazaqtyń da derbes, ult­tyq tarıhy bar. «Súıinbaı men Qataǵan aıtysynyń» kompozısıasyndaǵy, kór­kem­dik mazmunyndaǵy árbir aqynnyń jyr­laýynan mynadaı erekshelikterdi saralap tanýǵa bolady. Birinshisi – qyrǵyz ben qazaq arasyndaǵy ultaralyq dostyq baı­lanystardyń máńgilik jolyn qurmet­teý. Ekinshisi – qyrǵyzdyń da, qazaqtyń da ulttyq-halyqtyq derbes etnostyq tur­ǵy­da qalyptasqan qalpyn baǵalaý. 

Halyqtardyń dostyq, baýyrmaldyq sezimderin, adamgershilik izgilik qarym-qatynastaryn jyrlaý – osy aıtystyń altyn arqaýy. Halyq ádebıetiniń ejelgi janry aıtystyń kórkem ádebı týyndy retindegi sheberlikke negizdelgen qury­ly­syn, mazmunyn osy ultaralyq dostyqty jyrlaǵan sarynnyń nyǵaıtyp turǵany anyq. Aıtystyń ultaralyq dostyq, týys­qandyq baılanystardy tanytatyn da erekshelikteri bar. Onyń eń bastysy – Súıinbaı aqyn-óleńderindegi týysqan elge, qyrǵyz halqyna arnalǵan jyly, dos­tyq sezimniń berilýi. Alǵashqy dı­dar­lasý, sálemdesý jyrynda «Baýyrlas, qyrǵyz eli, saǵan keldik», «qanattas qyr­ǵyz elin kórmek úshin» dep asqa kelgen kóńil kúı maqsatyn aıqyn jyrlaıdy.
– Bas qosqan eki halyq uly jıyn, 
Kelgen soń sóıleý kerek sózden qaıtpaı, 
Qol jaıyp, Quran oqyp ótkenderge, 
Arýaǵyn atam qyrǵyz keldim joqtaı, – deıdi. 
Qataǵannyń aıtysta ústemdik alýy, jeńiske jetýi úshin qyrǵyzdy madaqtap, qazaqty kemitkisi kelgen psıhologıalyq shabýyldaryna Súıinbaıdyń dostyq, týys­tyq haqyndaǵy sózderi tosqaýyl ja­saıdy: 
– Jaqpady maǵan qylyǵyń, 
Tynyshtyqqa betiń joq.
Tileısiń be halyqtyń, 
Jaýgershilik búligin. 
Eldi saqtaý mindeti, 
Aqynnyń bilseń, Qataǵan, 
Qurysyn mundaı yrymyń! 
…Qazaq, qyrǵyz eldesip, 
Tynyshtyqta turǵanda 
Anaý-mynaý demegin! 
Elaralyq-ultaralyq mundaı aıtys­tar – beıbit qatar ómir súrýge dáneker bolatyn mádenı qazyna. Halyqtardyń der­­bes bolyp qalyptasqan ózindik ta­rıhyn qurmettep jyrlaý arqyly aqyn­-dar jalpy adamzattyq gýmanısik mu­rat­tardy ıgerdi. Aqyndardyń óziniń týǵan elin súıgen perzenttik mahabbat áýenderi týysqan halyqtarǵa arnalǵan dostyq sezimderimen ushtasa kele, ónerdiń jalpy adamzattyq gýmanısik murattarymen tolyq úndestik tapty. 
Qoryta aıtqanda, Súıinbaı men Qa­ta­ǵan aıtysy – qyrǵyz-qazaq halyqtary­nyń keń-baıtaq dalany mekendeıtin geo­grafıalyq keńistigin tanytatyn shyǵar­ma. Aıtysta qyrǵyzdyń Ystyqkól jaı­laýy, Alataý óńiri, qazaqtyń barlyq ól­kesi, Jetisý, Syr boıy, Saryarqa, Edil, Jaıyq ózenderi men Oral taýy tóńiregi jáne sol mekenderdegi qazaqtyń atatek­-tik júıesindegi barlyq áýletter tolyq qamtylady. Demek, bul aıtys – Súıin­baıdyń búkil qazaq elin tutastaı qamtyp jyrlaǵan naǵyz ult aqyny ekendigin dá­leldegen shyǵarma. Súıinbaı qazaq dala­syn mekendeıtin barlyq atatektik-áýlet­tik júıeniń árqaısysyna tán erlik, eldik qasıetterdi saralaı, naqty tarıhı derek­pen poetıkalyq ajarlaý tilimen jyr­lady, ulttyq tutastyqty «qarǵa tamyrly qazaq» qalpymen quraıtyn tarıhı, tabı­-ǵı erekshelikti madaqtaıdy. Aqynnyń búkil qazaq halqyn tolyq qamtyǵan qaı­ratker tuǵyryndaǵy kóńili, onyń órne­gindegi kór­kemdik kesteleri tutasqan bul týyndy – aıtys janrynyń naǵyz klas­sı­kalyq úlgisi. Sondyqtan Súıinbaıdyń ki­tabynyń Túrkıada shyǵýy jáne jınaqqa qazaq-túrik ǵalymdarynyń zertteý maqa­la­larynyń enýi – ulttyq birligimizdiń kórsetkishi. Súıinbaı shyǵarmashylyǵy endi álem keńistiginde, álem órkenıetinde, bizdiń túrkitildes halyqtardyń murasyn biletin planetada nasıhattalatynyna kú­mán joq!