Monoqalalardy damytý týraly memlekettik baǵdarlamany júzege asyrǵan ýaqyttan beri, Atyraý oblysynyń Qulsary qalasynda jalpy quny 656 mln teńge turatyn 8 joba, quny 18 mln turatyn 6 grant qarjylandyrylǵan. Bul týraly Qamshy portaly Aıqynǵa silteme jasaı otyryp habarlaıdy.
Jalpy, Qulsary qalasynda «Zákirli» ınvestısıalyq jobalardy júzege asyrý úshin 3 joba engizilgen. Birinshi, «Kaspıı Servıs-E» seriktestiginiń jylyna 84 myń tonna ák (ızvest shyǵarý zaýyty. Búginde zaýyttyń kirme pýnkti men sharbaǵy salyndy, ákimshilik ǵımaraty turǵyzylyp, ák shyǵaratyn qural-jabdyqtary ákelindi. Ekinshi, «Eko-Tehnıks» JSHS-nyń 12000 tekshe metr munaıshlamdy qaıta óńdeý boıynsha óndiristi jańǵyrtý jobasy. Kásiporynnyń 2014 jylǵa josparly qýaty – 3000.0 mZ. Úshinshi, «Metal Prodýkt» JSHS-nyń jylyna 30,0 myń tonna metal jaımalaryn shyǵaratyn (armatýra, buryshtama, shveller) kombınaty. Kombınattyń josparly qýaty – 600 tonna.
«MetalProdýkt» JSHS. «RV-32» markaly armatýra, shveller (R100-140), buryshtama (R45-75), t.b. metal buıymdary daıyndalatyn kombınatta jylyna 30,0 myń tonna kóleminde ónim óndiriledi. Jobany qarjylandyrý maqsatynda «Atyraý» áleýmettik-kásipkerlik korporasıasy arqyly 365,0 mln. teńge qarjy qaralǵan. Kásiporynda 130 adam turaqty jumyspen qamtylǵan. Byltyr osynda josparlanǵan 600-diń ornyna 2500 tonna metal jaımalary, qurylys salasy asa aýqymdy suranys týdyryp otyrǵan armatýranyń túrli qalyńdyqtaǵy túrlerin shyǵarady. Óndirilgen ónimniń qoımada taý bolyp úıilip jatqan kezi joq. Alarman men aradaǵy kelisimniń, odan qalsa suranystyń asa aýqymdylyǵyna baılanysty ótimdiligi tez. İshki naryqtaǵy suranysty tolyq qanaǵattandyrylyp jatsa, EEO, qala berse alys-jaqyn shetelderge shyǵý da oıda bar. Munda óndiristegi qoldanystan shyqqan metal qaldyqtary balqytylyp, jańa taýarǵa aınaldyrylady. Qulsary qalasy ákiminiń orynbasary Erkebulan Aqqusov qala
boıynsha úsh ıakorlyq joba jumys jasap turǵanyn, sonyń biri osy «Metalprodýkt» kompanıasy. Bul kompanıanyń halyqqa paıdasy ashylǵaly beri 130 adam jumyspen qamtyp, Qulsary qalasynyń áleýmettik-ekonomıkalyq damýyna úlken úles qosyp otyr.
– Metalýrgıalyq zaýytqa shıkizat jetkilikti. Al atqarýshy bılik aımaqtaǵy iri kásiporyndarmen uzaqmerzimdi kelisimshartqa otyrýǵa muryndyq bolǵan. Qazir taýardyń basym bóligin birikken kásip-oryndar men jergilikti tutynýshylar satyp alady, – deıdi Erkebulan Aqqusov. Al atalmysh zaýyt dırektory Baýyrjan Sultanov zaýyttyń ereksheligi syrttan tasymaldaý emes, ishtegi naryqty ózimizdiń ónimimizben, otandyq ónimdi ózgelerge aldyrýda degen oıǵa basymdyq beredi.
– Bizdiń zaýyttyń ereksheligi, biz shıkizat retinde qarapaıym metal qaldyqtaryn paıdalanamyz. Osy ýaqytqa deıin oblystyń barlyq metal qaldyqtary Reseı, Qytaı, Eýropaǵa jiberilip, odan keıin biz 5-6 ese qymbat baǵaǵa olardan jasalǵan ónimderdi satyp alyp júrdik. Kóptegen qarjy negizgi kóz ol ózimizdiń jeke qarjymyz, al onyń taǵy bir bóligin lızıńpen aldyq. Al qural-jabdyq shetelden, ıaǵnı Úndistannan alynǵan. Ázirge qurylys sektorynyń qomaqty bóligin qurylysqa qajetti metal ónimderimen qamtamasyz etip otyrǵan biregeı zaýytqa jalpy quny 1 mlrd 300 mln teńge ınvestısıa salynǵan. Ázirge 5 túrli metal ónimderi óndirilip jatyr. Bastysy óndirilgen ónim joǵary suranysqa ıe ári jergilikti halyqtyń ál-ahýalyn kóterýge de aıryqsha áser etip otyr, – deıdi Baýyrjan Sultanov.
Óndiristegi kólemi shekteýli metaldy álemdik tutynýdyń kúrt ósýi tapshylyqqa jáne kúrt qymbattaýyna alyp keldi. Arzan metall synyqtarynyń jeńil alynatyn qory, negizinen, taýsyldy. Osyǵan baılanysty metal, jońqa sıaqty qaldyq túrleri ekonomıkalyq tartymdylyqqa ıe bola bastady. Árıne, jońqany qaıta óńdeý máselesi keshe de qoldanysta bolǵan, biraq onda qajetsiz qaldyqty paıdalaný emes, odan qutylýdy kózdeıtin. Munyń sebebi bastapqy metal baǵasynyń barynsha tómen bolýy, balqytý oryndaryna tasymaldaý shyǵyndarynyń joǵary bolýy, sapasynyń tómendigi men jońqalardyń lastyǵy, sondaı-aq balqytý kezindegi jaǵymsyz ıis.
– Sońǵy jyldary álemde metaldy paıdalanýdyń turaqty ósý úrdisi saqtalýda. Bul jaǵdaı, árıne, shıkizat baǵasynyń ósýinen baıqala bastady. Sondyqtan metaldy qaıta óńdeýge ınvestısıalar salý ózekti bolýda. Alaıda problemalar da bar. Birinshi kezekte, merzimi ótken metaly kóp buıymdar men konstrýksıalarǵa degen suranystyń ósýi. Osyǵan baılanysty shıkizat bazasyn tolyqtyrý obektisi retinde óńdelgen metal qaldyqtary – metal jońqalarǵa basymdyq berile bastady. Ónerkásiptik metal alý úshin jońqany shıkizat retinde paıdalaný kóp jyldar boıy ekonomıkalyq jaǵynan orynsyz bolyp keldi. Onyń birneshe sebepteri bar. Birinshiden, metalǵa qajettilik, nátıjesinde shıkizattyń baǵasy tym tómen boldy. Ekinshiden, metal jońqalarynyń lastyǵymen sıpattalady. Saldarynan, qaıta óńdeý shyǵyndary balqytylǵan metaldan alynǵan ónimdi satýmen ózin aqtaı alady. Alaıda búginde jaǵdaı túbirinen ózgergen. Jańa kásiporynnyń qýaty jylyna metal synyqtaryn 30 myń tonna óńdeýge múmkindik beredi. Zaýyttyń jańalyǵy – metall qaldyqtaryn qaıta óńdep, ony kádege asyrýda. İs júzinde barlyq otandyq metaldar jáne olardan jasalǵan buıymdar eksporttalady óndiriletin jáne óndiristik shetelde joǵary aıyrbastaý bolyp tabylady, – deıdi Baýyrjan Sultanov.