Elbasynyń bes ınstıtýttyq reformasy men «100 naqty qadam» – halyqtyq refor­ma­sy shyn máninde, bolashaqty boljaǵan joba. Mu­nyń bolashaǵy jarqyn.
Qazirdiń ózinde onyń tıimdiligine qatysty otandyq qana emes, sheteldik sarapshylar da óz baǵa­syn be­rýde. Osyǵan qatysty Qyzylorda ob­lysy ekologıa depar­ta­menti­niń basshysy Marat Qurmanbaev óz pi­kirin bildirgen edi.
«100 naqty qadam». Bul – jahandyq jáne ishki syn-qaterlerge jaýap. Atqarylǵan iske toqmeıilsip, arqany keńge salýǵa bol­maı­tynyn Elbasy Nursultan Nazarbaev qashan da qaperge salyp keledi. Prezıdent bul qu­jatta kásibı memlekettik apparat qurýdy mindettep, ashyqtyqqa basymdyq berýdi júktedi. Bul rette sala mamandarynyń ja­laqysy qyzmet sapasy men oń nátıjesine qaraı joǵary bolýy kerektigi eskeriledi. Jańa zańnamalardy ázirleý barysynda jem­qorlyqqa qarsy kúresti kúsheıtip, qu­qyqbuzýshylyqtyń aldyn alatyn arnaıy bólim qurý qajettiligi de aıtyldy. 
İ. KÁSİBI MEMLEKETTİK APPARAT QURÝ. 1-qadam. Memlekettik qyzmetke qa­byldaý rásimderin jańǵyrtý. Memlekettik qyzmetke qabyldaý tómengi laýazymnan bas­talýy tıis. Nursultan Nazarbaev halyqtyń sot tóreligine qoljetimdiligin jeńildetip, sýdıalyqqa úmitkerlerdi irikteýde biliktilik talaptaryn qataıtý qajettigin alǵa tartty. Sonymen qatar olardyń esep berý tártibin kúsheıtýdi atap aıtyp, aıryqsha tapsyrdy. Sot rásimderin ońaılatý jáne sot pro­ses­terin jedeldetý úshin azamattyq-quqyqtyq daýlar jónindegi sottarǵa prokýrorlardyń qatysýyn qysqartý da sóz boldy. Bul rette jergilikti atqarýshy organdar men qoǵam­das­tyqqa esep beretin jergilikti polısıa qyz­metin qurý tapsyryldy. İİ. ZAŃNYŃ ÚSTEMDİGİN QAMTAMASYZ ETÝ. 17-qadam. Zańnyń ústemdigin qamtamasyz etý sýdıa laýazymyna kandıdattardy irikteý tetikterin kóbeıtý jáne biliktilik talap­ta­ryn qataıtý. Mindetti túrdegi talap – sot is­terin júrgizýge qatysýdyń 5 jyldyq ótili. Kásibı daǵdysy men iskerligin tekserý úshin ahýaldyq testiler júıesin engizý. Sýdıa­lyq­qa úmitkerler sottarda stıpendıa tólenetin 1 jyldyq taǵylymdamadan ótedi. Bir jyl­dyq taǵylymdamadan keıin sýdıa bir jyl­dyq synaq merziminen ótedi. Basty basym­dyq berilgen ınstıtýttyq reforma­nyń úshin­shisi – ındýstrıalandyrý jáne eko­no­mıkalyq ósim baǵyty. «100 naqty qadam­nyń» 49 qadamy osy salaǵa tıesili ekendi­giniń ózi onyń qanshalyqty mańyzy baryn anyq ańǵartady. Munda aýylsha­rýa­shylyq jerlerin tıimdi paıdalaný, salyq jáne keden saıasaty rásimderin ońtaı­lan­dyrýǵa deıin qamtylǵan. Eksporttyq jáne ım­porttyq keden rásimderinen ótý kezinde «bir tereze» qaǵıdatyn engizý de kózdelgen. Qa­zaqstannyń álemdik naryqqa shyǵýy, et-sút ónimderi óndirisin damytý, halyqara­lyq hab qurý, strategıalyq ınvestorlardy tartý min­deti bar. Osy oraıda Almaty irgesinen álem­dik standartqa saı keletin halyqara­-lyq jańa áýejaı salý da josparda tur. 
İİİ. INDÝSTRIALANDYRÝ JÁNE EKONOMIKALYQ ÓSİM. 70-qadam. «As­tana EXPO – 2017» ınfraqurylymdary arqaýynda arnaýly mártebe bere otyryp, Astana halyqaralyq qarjy ortalyǵyn qu­rý. Qarjy ortalyǵynyń erekshe zańdy már­tebesin Konstıtýsıada bekitý. Orta­lyqty TMD, sondaı-aq Batys jáne Ortalyq Azıa­nyń barlyq óńirleriniń elderi úshin qarjy haby retinde qalyptastyrý. Ózindik zańdy­lyqtary bar táýelsiz sot júıesin qurý, ol aǵylshyndyq quqyq qaǵıdattarymen qyzmet isteıtin bolady. Sýdıalar korpýsy sheteldik mamandardan qurylady. Bolashaqta Qazaq­stannyń qarjy haby álemniń 20 aldyńǵy qatarly qarjy ortalyqtarynyń qataryna enýi tıis. Tórtinshi baǵyt – birtektilik pen bir­lik. «Máńgilik el» patrıottyq aktisi joba­­syn ázirleý arqyly bilim berý sala­syndaǵy oqý baǵdarlamalaryna «Máńgilik el» qun­dy­lyqtaryn engizý, «Qazaqstan – 2050» stra­tegıasyn júzege asyrýdyń júıeli talabyna saqadaı-saı keletin jumysshy rólin jáne kásiptik-tehnıkalyq maman­dyqtardyń ar­tyqshylyqtary men tany­maldy­lyǵyn na­sıhattaýǵa baǵyttalady. 
İV. BİRTEKTİLİK PEN BİRLİK. 86-qadam. Qazaqstan halqy assambleıasynyń «Úlken el – úlken otbasy» keń kólemdi jobasyn ázirleý jáne júzege asyrý, ol qazaqstan­dyq­tardyń birtektiligin nyǵaıtady jáne azamattyq qoǵamnyń bú­tindigin qalyp­tas­tyrý úshin jaǵdaı týǵy­zady. Bul barlyq jumystar Qazaqstan Respýblıkasynyń tý­rıstik salasyn damy­týdyń 2020 jylǵa de­ıingi tujyrymdama­syn (ishki týrızmdi da­my­týdy qosa esepte­gende) jáne «Astana –Eýrazıa júregi», «Almaty – Qazaqstannyń erkin mádenı aımaǵy», «Tabıǵat birligi jáne kóshpeli má­denıetter», «Altaı injýleri», «Uly Jibek jolyn qaıta jańǵyrtý», «Kas­pıı qaqpasy» óńirlik mádenı-týrıstik klas­terlerin qu­rýdy júzege asyrýmen baı­lanystyrylady. Besinshi baǵyt – esep beretin memleket qa­lyptastyrý. Memle­ket­tik josparlaýdyń yqsham júıesin qalyp­tastyra otyryp, bı­liktegi ashyqtyqqa ba­symdyq berilgen. Ási­rese, memlekettik or­-talyq organdardyń sta­tıstıkalyq baza má­limetterine onlaın-qoljetimdilik qamta­masyz etilýi tıis. Ózin-ózi retteý jáne jer­gilikti ózin-ózi basqarý júıesin damytý ar­qyly halyqtyń ádil she­shim qabyldaý úrdisine qatysý múmkindigi keńeıe túsedi. Atap ótetin taǵy bir jaıt, shal­ǵaıdaǵy sha­ǵyn eldi mekenderde jergi­likti ózin-ózi bas­qarýdyń derbes búdjeti engiziletin bolady.
V. ESEP BERETİN MEM­LEKETTİ QA­LYP­TASTYRÝ. Kana­dadaǵy Canada Service jáne Avstralıadaǵy Centrelink úlgisi bo­ıyn­sha memlekettik qyz­metterdiń biryńǵaı provaıderine aınala­tyn «Azamattar úshin úkimet» memlekettik korporasıasyn qurý. Memlekettik korpo­rasıa halyqqa qyzmet kórsetetin barlyq ortalyqtardy bir júıe­-ge ıntegrasıalaıdy. Qazaqstan azamat­tary memlekettik qyz­met­terdi bir jerden alatyn bolady. Memlekettik qyzmettiń sapa me­nedj­mentin İSO 9000 se­rıasyna sáıkes halyqaralyq sertıfı­kat­taý. Endigi meje – Elbasy elep-ekshep, ba­ǵyt-baǵdaryn aıqyn­dap bergen naqty min­detterdi minsiz oryndaý bolmaq.
Qazaqstan álemniń damyǵan 30 eliniń qa­taryna nıetti. Onyń basty negizgi – sátti kásipkerlikterdiń damýy. Bizdiń «2050» stra­tegıasy – eldiń 30 damyǵan memlekettiń qa­­taryna enýine yqpal jasaıtyn damý baǵ­darlamasy. Barlyq baǵdarlama jobalar soǵan baǵyttalǵan.
«100 naqty qadam» elimizde «2050» stra­te­gıasyn júzege asyrýmen qatar Qazaqstan mem­lekettiligin nyǵaıtýǵa, negizgi baǵyttan as­paýǵa, kúrdeli kezeńnen senimdi ótýge jaǵ­daı jasaıtyn baǵdarsham ispetti. Pre­zı­denttiń basty nazar aýdarýynyń arqa­synda Syr óńirinde ekologıany jaqsartý baǵy­tynda úlken jumys júrgizilip jatyr. 
Álemde muhıt pen muhıtty qosqan arna­lar bar, biraq qurǵap qalǵan teńizdi qaıta qalpyna keltirgen jobalar – joqtyń qasy. Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń bastama­symen qolǵa alynǵan «Syrdarıa ózeniniń arnasyn retteý jáne Soltústik Aral teńizin saqtap qalý» jobasynyń júzege asyry-lýy – osynyń jarqyn mysaly. Álemdik qaýym­dastyq Kishi Aral teńiziniń qaıta ora­lýyn joǵary baǵalap, ony «ǵasyr jobasy» dep atady. 
Elbasy sonaý táýelsizdiktiń alǵashqy jyl­dary ekologıalyq aımaqtaǵy Qyzyl­ordada bes memleket basshylarynyń basyn qosyp, alǵash ret Aral problemasyn ha­lyqaralyq deńgeıde talqylady. Aral eko­logıasy álemniń ortaq problemasy ekenine jer júzi qaýymdastyǵynyń kózderin jet­kizip, ony saýyqtyrý jolynda kóp kúsh-jiger jumsady. 
Osy kezeńde býyny bekimegen jas memle­kettiń basqa da qıyndyqtary kóp bolǵanyna qaramastan, halyqty osynaý qasiretten qut­qa­rýǵa belsene kirisýi úlken erlik edi. Sonyń nátıjesinde Kishi Araldy saqtap qalýdyń ıdeıasy – SARATS jobasy dúnıege keldi. Jobanyń alǵashqy kezeńinde teńizdi bólip turatyn 14 shaqyrym Kókaral bógeti turǵy­zylyp, Aqlaq tospasy salyndy. Syrdarıa ózeniniń arnasy rettelip, Qaraózek, Áıtek tospalary qaıta jańǵyrtyldy. Kishi Aral­dyń sýy burynǵy jaǵalaýyna jetip, teńiz akvatorıasy bes ese ulǵaıdy. Aımaqtyń aýa raıy jaqsardy. Baıyrǵy balyq sharýashy­lyǵy qaıta órkendedi. Qaladan 75 shaqy­rym­ǵa qashyqtap ketken teńiz qazir 17 shaqy­rymǵa jaqyndady. Teńiz taǵdyry Orta Azıa memleketterine ortaq bolsa da, birde-bir el mundaı isti qolǵa almaǵan edi. 
Araldyń qaıta oralýy aımaqtaǵy dás­túrli balyq sharýashylyǵynyń qaıta jan­danýyna serpin berdi. Sonyń nátıjesinde tuzdanǵan sýdyń kólemi azaıdy. Buryn te­ńizde balyqtyń eki-aq túri bolsa, qazir 22 tú­ri bar. Búgingi tańda odan 4,5 myń tonnadaı balyq aýlanatyn bolsa, bolashaqta 30 myń tonna ónim alýǵa múmkindik týdy. 
Elbasy Aralǵa saparynda jobanyń ekinshi kezeńin júzege asyrýǵa tapsyrma bergen bolatyn. Qazirgi tańda SARATS-2 jobasyn júzege asyrý qolǵa alynyp, onyń 6 komponenti maquldandy. Jalpy alǵanda, ekinshi kezeńniń iske asyrylýy jańa múm­kindikterge jol ashady. 
Búginde eki aýdanda qazirgi zamanǵy tehno­logıamen jabdyqtalǵan birneshe balyq zaýyty jumys isteıdi. Bıylǵy jyly qura­mynda «Baıqońyr» ÁKK UQ, balyq ınstı­týtynyń Aral fılıaly jáne 19 balyq sha­rýa­shylyǵy men múddeli uıymdar kiretin balyq konsorsıýmy quryldy. Bul óndi­rilgen ónimniń óńdelýine jol ashyp, ony Reseı, Ýkraına, basqa da elderge eksportqa shyǵarýǵa múmkindik berip otyr. 
Aral jurtshylyǵy Elbasynyń tikeleı qamqorlyǵyn kórip, búgingi ustanǵan saıa­saty­nyń jemisin naqty sezinip otyr. Ha­lyqtyń óz Prezıdentine yqylasy aıryqsha. Qurǵap qalǵan teńizdiń qaıta oralýy halyq­tyń turmys-tirshiligin jaqsartyp, erteńge senimin eseleı túsýde. Álem jurtshylyǵy ǵa­syr jobasy ataǵan ulan-ǵaıyr istiń shara­patyn, ǵajaıyp jemisin halyq kórýde.

"Qamshy "silteıdi

Derekkóz: Aıqyn-aqparat