Syrdarıadaǵy serpin

/uploads/thumbnail/20170708201106209_small.jpg

Búginde Qyzylorda oblysy elimizdiń 90 paıyzyn kúrishpen qamtamasyz etýde. Oblystaǵy aýyl sharýashylyǵy jaǵdaıynyń nátıjesi joǵary deńgeıde.
 Syr dıqandary el qambasyna 423 myń tonna astyq quıyp, qatarynan úsh jyl joǵary kórsetkishke qol jetkizdi. 
Mundaı oń nátıje kórsetýdiń negizgi joldary bar. Birinshiden, agrotehnıkalyq talaptarǵa sáı­kes, egis joǵarǵy tehnologıa­lardy paı­dalaný negizinde orna­las­tyrylǵan. Zamanaýı tehnıka­larmen jer tegistelip, barlyq jaǵdaı jasalǵan. Syr marjanyn jınaýdan kósh basynda júretin aýdannyń kúrish egýde sýdy únemdi paıdalanýǵa múmkindik beretin ınovasıalyq agrotehnıkalardy qoldanǵanyn erekshe atap ótý kerek. Aýdan al­dynda básekege qabiletti naryqta ótimdi ta­ýarlardy óndirý mindeti de tur. 
Yrysty da kúrishti Syrdarıa aýdanynyń sharýashylyq qury­lymdary bıyl 19 myńnan astam gektarǵa kúrish egip, ár gektardan 55 sentnerden ónim aldy. Nátı­jesinde, aýdan tarıhynda birinshi ret qambaǵa barlyǵy 1 mln 88 myń sentner altyn dán quıyldy. Jyl qorytyndysy boıynsha Syrdarıa aýdany oblysta «Egin sharýashy­lyǵy boıynsha ozat aýdan» ataly­mymen marapattaldy. «Maǵjan jáne K» sharýashylyǵy júldeli 1-shi dárejeli dıplommen mara­pattalyp, úzdik atandy. Bul sha­rýa­shylyq egilgen eki myńǵa jýyq gektar kúrishten 79 sentnerden ónim jınady.«Qyzyldıhan» sharýa qojalyǵynyń brıgadıri Sár­senbaı Qojanov brıgada boıynsha kúrishtiń ár gektarynan 89,5 sentner ónim jınap, ozat ón­diris brı­gadıri, «Mádi Qajy» sha­rýa­shy­lyǵynyń kúrish ósirýshisi Jánibek Ybyraev ózine bekitilgen 30 gektar kúrishten 102 sentnerden ónim alyp, oblystyń ozat kúrish ósirý­shisi atandy. Budan bólek, İ dáre­jeli dıplommen «Maǵjan ı K» JSHS tóraǵasy Eralıev Darhan, İİ dárejeli dıplommen «Shaǵan Jer» JSHS tóraǵasy Qadyrov Berdibek, Ozat sharýa qojalyǵy İ dárejeli dıplomymen «Qyzyldıhan» sharýa qojaly­ǵynyń tóraǵasy Qulbaev Aldan­bergen, İİ dárejeli dıplom­men «Aqjarma-2» sharýa qojaly­ǵynyń tóraǵasy Bısenov Marat, aýdan boıynsha egin sharýashy­lyǵynyń ónimderin qaıta óńdeý ozat sha­rýashylyq nomınasıasy boıyn­sha İ dárejeli dıplomymen «Aqjarma ı K» sharýa qojalyǵy­nyń tóraǵasy Nurseıitov Qaırat marapattaldy. «Úzdik brıgadır» atalymy boıynsha «Maǵjan ı K» JSHS brıgadıri Meıirmanov Jarqynbek, «BAQ» sharýa qoja­ly­ǵynyń úzdik mehanızatory Myqbaev Álibek marapattaldy.
İńkárdarıa aýylyndaǵy «Qa­raqasqa» ýchaskesiniń 400 gektar egistik jeri aýyl turǵyndarynyń úlesine qaıtaryldy. Osy jerge aýdandaǵy «Aqjarma ı K» sharýa qojalyǵy kúrish egip, eginnen mol ónim aldy. Sondaı-aq ózge aýyl sharýashylyǵy daqyldarynan mejeli ónim alyndy. Kelesi jyl­dyń egisi úshin qajetti tuqym qu­ıy­lyp, tórt túlik maldyń qysqa qa­jetti azyǵy jınaldy. Tórt myń­nan astam gektar jońyshqa daqylynan, toǵyz myńǵa jýyq tonna mal azyǵy daıyndaldy. Orta eseppen ár gektardan 19 sent­nerden ónim alynsa, qosymsha egilgen 450 gektar jazdyq bıdaı­dan 16 sent­nerden ónim alyndy. 
Syrdarıa aýdany boıynsha bıyl otyz myńǵa jýyq gektarǵa aýyl sharýashylyǵy daqyldary egildi. Onyń ishinde kúrish – 19755, jazdyq bıdaı – 450, maqsary – 350, eski jońyshqa – 6065, jońysh­qa – 2346 gektarǵa jáne 792 alqapqa kartop, kókónis, baqsha daqyldary egildi. 
Sharýashylyqqa qajet kólik parkin tolyqtyrý maqsatynda «KazAgroQarjy» aksıonerlik qoǵamy arqyly jańadan 47 aýylsharýashylyq tehnıkalary alyndy. Aýdandaǵy sharýashylyq qurylymdaryna egilgen aýyl sha­rýashylyǵy daqyldaryna búd­jetten bólingen 694 mln teńgeden astam sýbsıdıa ıgerildi.
Syrdarıa aýdany boıynsha azyq-túlik ónimderiniń baǵasyn turaqtandyrý maqsatynda aýdan ákiminiń ár aptanyń senbi kúnderi aýdan ortalyǵynda jármeńke uıymdastyrý jóninde is-sharasy bekitilgen. Osyǵan baılanysty aýdan ortalyǵyndaǵy «Kommý­naldyq bazarda» tórt ret jármeń­ke úıymdastyrylyp, quny 13 mln teńgeden astam bazar baǵasynan 15-20 paıyz tómen baǵamen saýda jasaldy. Azyq-túlik ónimderi baǵa­synyń qoljetimdiligin qam­tamasyz etýdi baqylaý maqsa­tynda aýdan ortalyǵynda aýdan boıynsha 17 qazanda «Altyn kúz» merekesine oraı aýyl sharýashylyǵy ónim­deriniń jármeńkesi uıymdasty­ryldy. Kezekti jármeńkeler «Abaı» men «Alıakbarov» kóshesi­niń boıynda ótýde. Oǵan barlyq eldi mekenderden 80 kólikpen 12 mln teńgeden astam aýyl sharýa­shylyǵy ónimderi satylymǵa túsip, bazar baǵasynan 15-20 pa­ıyz tómen qoljetimdi baǵada saýda jasaldy.
Mal sharýashylyǵynyń jaǵ­daıy da jaman emes. Resmı máli­metterge súıensek, aýdanda barlyq sharýashylyq sanattarynda tórt túlik mal basy otyz myńǵa jýyq iri qara, 14 myńnan astam qoı, 10 myńnan astam eshki, 11 myńnan astam jylqy, myńǵa jýyq túıe, 6 myńnan asatyn qus ósirilýde. Asyl tuqymdy mal sharýashylyǵyn damytýǵa bólingen 34 mln teńgeden astam, mal sharýashylyǵy óniminiń ónimdiligi men sapasyn arttyrýǵa bólingen 18 mln teńgeden asatyn sýbsıdıa ıgerildi. Memlekettik «Sybaǵa», «Qulan», «Altyn asyq» baǵdarlamalary boıynsha mal sharýashylyǵyn damytýǵa jyl saıyn qomaqty qarjy bólinýde. Mal sharýashylyǵy ónimderin óndirý boıynsha et – 104, sút ón­dirisi – 102 jáne jumyrtqa 112 paıyzǵa ulǵaıdy. Aýdanda asyl tu­qymdy mal sharýashylyǵyn da­mytý úshin 34 mln teńge jáne mal sharýashylyǵy óniminiń sapasyn arttyrý baǵytynda 19 mln teńge sýbsıdıa ıgerildi. «Sybaǵa» baǵdarlamasy boıynsha bıyl 320 bas iri qara men «Altyn asyq» baǵdarlamasyna sáıkes 470 bas asyl tuqymdy qoı satyp alyndy. «Qulan» baǵdarlamasy boıynsha 145 bas jylqy maldary satyp alynyp, bıylǵy kórsetkish 133 paıyzǵa oryndaldy.
«Bıznestiń jol kartasy – 2020» baǵdarlamasynyń birinshi baǵyty «Óndiristik ınfraqury­lymdy damytý» boıynsha Naǵı İlıasov aýylyndaǵy «Abzal jáne K» seriktestiginiń astyq qyrma­nyna baratyn 2,7 shaqyrym joldy jóndeý máselesi boıynsha qu­jattary oblystyq-aımaqtyq úılestirý keńesinde maquldandy. Qazirgi tańda jobany qarjylan­dyrý bastaldy. Aımaqta oblys ákiminiń qoldaýymen eldi meken­derde óz kásibin ashyp jetildirýge 1 mıllıon teńgege deıin qaıta­rymsyz grantpen qarjylandyrý maqsatynda «Aqnıet» baǵdar­lamasy jumys istep keledi. «Aqnıet» baǵdarlamasyna úsh jyl merzim ishinde 900-ge jýyq aýdan turǵyny qatysyp, 85 adam 37 mıllıon teńgeniń qaıtarymsyz gran­tyn jeńip aldy. İri qara mal­dy bordaqylaý alańdaryn keńeıtý, sanyn kóbeıtý maqsatynda «Shaǵan Jer» JSHS 1 mıllıard 170 mıl­lıon teńge turatyn 3000 basqa arnalǵan mal bordaqylaý alańyn salý jobasy jumysy bastalyp ketti. Jobany «QazAgro» aksıo­nerlik qoǵamy bekitti. Mal bor­daqylaý alańy sharýa qojaly­ǵynyń 30 gektar jerine ornala­sady. Alańnyń aınalasyndaǵy 750 gektar jer ınjenerlik júıege keltirilip, onda júgeri, jońyshqa, bıdaı egiledi. Mal azyǵy daıyn­dalyp, jemshóppen tolyq qamta­masyz etiletin bolady. Aldaǵy ýaqytta sharýashylyq tarapynan mal soıý alańyn salý jáne et ónimderin óndirý boıynsha joba daıyndalýda. Atalǵan joba bo­ıynsha materıaldyq-tehnıkalyq jabdyqtar – muzdatqysh, et óń­deıtin kishi zaýyt, shujyq, qal­byrdaǵy et shyǵaratyn jabdyqtar sharýa qojalyqtyń óz esebinen alynady dep josparlanýda. Óndi­riletin et ónimderi Qyzylorda, Baıqońyr, Almaty qalalarynyń naryǵyna shyǵarylyp, kórshi Reseı, Ózbekstanǵa eksporttala­tyn bolady. Sondaı-aq Qyzy­lorda qalasyndaǵy «Qyzylorda et-sút óńdeý ortalyǵy» JSHS yntymaq­tasyp jumys isteý qolǵa alyndy. Bul joba boıynsha tamyz aıynan bastap qarjylandyrý da bastalyp ketti. 

Derekkóz: Aıqyn-aqparat

Qatysty Maqalalar