Dýlat Tastekeıdi kópshilik til janashyry retinde biledi. Ol ózi basqaryp otyrǵan kompanıa is-qaǵazdaryn qazaqshalap, qyzmetkerlerine qazaq tili kýrsyn uıymdastyryp, kópshilikke óz isimen, ustanymymen úlgi bolǵan kásipker.

Ulttyq qundylyqtardy nasıhattaýdy belsendi túrde qoldap júrgen Dýlat Tastekeı búginde Almaty qalalyq máslıhatynyń depýtaty, «TAS Group» qarjy kompanıalar tobynyń jetekshisi, ári mesenat. Ol aıtys óneri, jas ǵalymdar men túrli jobalar, sondaı-aq meshit qurylysymen aınalysatyn demeýshi retinde tanymal.

Mesenat basqaratyn kompanıalar tobynyń basty talaby – qazaq tilin bilý. Til úıretý kýrstaryn uıymdastyryp, qazaqsha bilmeıtinderge ana tilimizdi meńgerýge muryndyq bolǵan, shetelde bıznes-bilimin jetildirip júrgen kásipker suraqtarymyzǵa jaýap berdi.

BİLİMDİ QOǴAM QALYPTASTYRÝYMYZ KEREK

— Dýlat Tursynuly, suqbatymyzdy kásibińizden bastasaq. Siz negizin qalap, basqaryp kele jatqan «TAS Group» kompanıasynyń negizgi qyzmeti nede?

— Bizdiń kompanıa qarjy salasynda qyzmet etedi. Shaǵyn jáne orta bıznestiń ókilderine qysqa merzimdi qarjylandyrý usynamyz. Sonymen qatar, biz qazaqsha sóıleıtin alǵashqy qarjy kompanıasy bolýǵa janymyzdy salýdamyz. Bizdiń áleýmettik jaýapkershiligimiz de mańyzdy. Jyldyq paıdamyzdyń bir bóligin qoǵam men mádenıettiń damýyna jumsaımyz. «Assyltas» qoǵamdyq qory osy baǵytta jumys isteıdi. Bizdiń mısıamyz – ulttyq qundylyqtardy dáripteý, ınovasıalarǵa nazar aýdarý jáne qazaq tilin bıznes ortasynda nasıhattaý.

Rýhanıat pen mádenıet halyqtyń rýhy men janynyń aınasy. Óneri ozyq eldiń órisi keń bolatynyna men senemin. Bul jaı ǵana ǵapyl senim emes. Bul álemdiktájirıbede aldyǵa ozǵan memleketterdiń óziniń ádebıetine, mádenıetine, rýhanıatyna qandaı kóńil bólip júrgendigin kórgennen keıin aıtyp otyrmyn. Biz bilimdi qoǵam qalyptastyrýymyz kerek. Óıtkeni bilimdi adam ózin de alǵa súıreıdi jáne memlekettiń de aldyńǵy shepte bolýyna yqpal etedi. Sondyqtan adamı kapıtaldy damytýǵa áýeli mádenıet, ádebıet pen rýhanıat áser beredi. Osy faktorlardy biz damytýymyz kerek. Biz osy jolda jumys istep, qoldan kelgenshe qoldap jatyrmyz.

— Resmı aqparat kózderine súıensek, siz menedjment pen basqarýǵa kóp kóńil bóledi ekensiz. Kompanıa ishindegi prosester qalaı qurylatyndyǵy men korporatıvtik mádenıet jaıly ne aıta alasyz?

— Bizdiń kompanıanyń negizgi mindetteriniń biri – qyzmetkerlerdiń jumysy úshin qolaıly orta qurý jáne korporatıvtik mádenıetti nasıhattaý. Bizde árdaıym ártúrli aksıalar men baıqaýlar, semınarlar men dárister jıi ótkiziledi. Ár juma barlyq qyzmetkerler úshin «Qazaqsha sóıle» dress-kodynyń kúni. Bes júzden astam barlyq kompanıa qyzmetkerleri jyl saıynǵy týǵan kúnimizde uıymdastyrylatyn «TAS GROUP Quryltaıǵa» jınalady. Sondaı-aq, biz ESG* mádenıetin damytýdamyz.

— Qyzmetkerlerdiń biliktiligin arttyrý baǵytynda qandaı sharalardy júzege asyrýdasyzdar?

— 2022 jyldyń sońynan bastap kompanıa Harvard Business School-da onlaın oqytý baǵdarlamasyn iske qosty, al 2023 jyldan bastap qyzmetkerler Skillbox, GeekBrains jáne SkillFactory sıaqty tanymal onlaın mektepteri bar Lerna.kz onlaın platformasy arqyly oqýdan ótý múmkindigine ıe boldy.

Byltyrdan bastap kompanıa basshylarynyń basqarý daǵdylaryn damytýǵa basymdyq berdik. Osy baǵytta jańa jáne jumys istep júrgen qyzmetkerlerdiń ómirlik sıkli boıynsha aýqymdy oqytý júrgizildi. Bul aýqymdy trenıń jumysqa qabyldaý prosesin basqarý sapasyn arttyrýǵa, beıimdelýge, kompanıa ómirine qatysýǵa, kásibı ósýge jáne kompanıadan ketý jaıynda, teorıalyq jáne praktıkalyq tapsyrmalardy qamtyǵan oqý. Trenıń nátıjesinde barlyq basqarý toby sertıfıkattaýdan ótip, tájirıbede qoldanýǵa bolatyn bilimderin rastady.

 
ANA TİLİMİZDE ÁDEMİ SÓILEP, ÚLGİ BOLSAQ

— Ózge ult ókilderiniń qazaq tiline degen kózqarasy qandaı?

— Qazirgi kezde qazaq tiline qatysty negatıvti pikirler azaıǵan. Árbir qazaq óz tili men mádenıetin maqtan etýi tıis. Eger biz ózimiz ana tilimizde ádemi sóılep, joǵary mádenıetimizben kópke úlgi bolsaq, jastarymyz da soǵan elikteıdi.

— Sizdiń kompanıańyzda qandaı ult ókilderi qyzmet etedi?

— Búginde bizdiń uıymymyzda ártúrli ult ókilderi jumys isteıdi: orystar, kárister, uıǵyrlar, ózbekter jáne basqa da az ulttardyń azamattary. Bizdiń keńsemiz Qazaqstanda ornalasqan, al bıznesimiz Reseı men Ózbekstanda da damypjatyr. Onda da sol elderdiń azamattary qyzmet etedi, biraqbizdiń kompanıadaǵy qyzmetkerlerdiń 90%-dan astamyqazaqtar. Bizde qyzmetkerlerge qoıylatyn basty talap – qazaq tilin jetik bilý. Sondyqtan bizdiń bilikti qyzmetkerlerimiz negizinen qazaq ultynyń ókilderinen quralǵan.

KLIENTTER QAZAQ TİLİNDE SÓILESÝDİ TALAP ETSE

— Qazaq tili qashan bıznes tiline aınalady dep oılaısyz?

— Bizdiń baılanys ortalyǵymyzǵa qońyraýshalatyndardyń 60% qazaq tilinde qyzmet alýdy qalaıdy. Bıznes tilge aınalýy úshin tutynýshylar óz tilinde qyzmet kórsetýdi talap etýi tıis. Eger klıentter qazaq tilinde sóılesýdi talap etse, bıznes te soǵan beıimdeledi.

— QR Prezıdenti Q.Toqaev «Bile bilsek, ulttyq qaýipsizdiktilimizdi qadirleýden bastalady» degen bolatyn. Buǵansizdiń pikirińiz qandaı?

— Men bul pikirmen tolyqtaı kelisemin. Tildi saqtap, damytý – bul bizdiń jaýapkershiligimiz. Tilin joǵaltqan halyq ózin de, tarıhyn da joǵaltady. Til – memlekettiń negizi, ol qazaq halqynyń sımvoly men maqtany. Táýelsizdiktiń baıandy bolýyna, máńgilik qalyptasýyna dálel. Men Almaty qalalyq máslıhatynyń depýtaty retinde memlekettik tildiń qoldanylýyna kúsh saldym. Bizbasqa ulttardy syılaýǵa tyrysamyz, biraq óz ana tilimizgede qurmet kórsetýimiz qajet. Eger óz tilimizdi qadirlemesek, onda oǵan suranys ta bolmaıdy.

KÓPSHİLİK QYZMETTİ ORYS TİLİNDE KÓRSETÝGE ASYǴADY

— Durys aıtasyz. Siz is-saparda kóp bolady ekensiz, sondaı-aq saıahattaýdy da unatasyz. Sondyqtan ushaqpen jıi ushasyz. Birde osyndaı bir saparyńyzda elimizdiń tanymyl áýe kompanıasynda bolǵan jaǵdaı týraly aıtqanedińiz…

— Iá, siz bort serikterdiń 85-90 paıyzy qazaq bolsa da, ana tilinde qyzmet kórsetýge asyqpaıtynyn týraly aıtyp jatyrsyz. Aıtyp otyrǵan áýe kompanıamyz – álemdik avıasıa naryǵyndaǵy aldyńǵy qatarly, sapasy, qyzmet kórsetý deńgeıi jaǵynan shoqtyǵy bıik kompanıalardyń biri. Biraq qyzmetkerleriniń áli kúnge deıin óz ana tilindeılaıyqty deńgeıde qyzmet kórsete almaýy ókindiredi. Bortserikter ózimizdiń qara kóz qazaqtar bolǵanyna qaramastan, kópshiligi qyzmetti orys tilinde kórsetýge asyǵady. Munyń sebebi kompanıa basshylyǵynyń durystalap qoıa almaýynda ma, álde bul qalyptasyp qalǵan ádetpe?

Kópke topyraq shashýǵa da bolmaıdy. Qazaq tilinde ádemi qyzmet kórsetip, qulaq quryshyńdy qandyratyn bort serikter de joq emes, bar. Mysaly, birde Almatydan Bangkokqa ushqan saparymda Pavel esimdi bortserik maǵan bastan-aıaq qazaq tilinde óte tamasha qyzmet kórsetti. Men, Halyqaralyq «Qazaq tili» qoǵamynyń vıse-prezıdenti jáne jaı ǵana óz tiline jany ashıtyn qazaqtyń uly retindejańaǵy áýe kompanıaǵa aıtylǵan syndy durys qabyldap, bul máselege beıjaı qaramaı, tıisti sharalar qoldanýyn suradym. Tipti basshy retinde kompanıaǵa qazaq tilin engizýjoldary týraly pikir almasýǵa da árdaıym ashyqpyn. Alaıda jarty jyldan astam ýaqyt ótti, olardan keri baılanys alǵan joqpyn. Degenmen de til máselesine beı-jaı qaramaý kerektigin árdaıym alǵa tartyp otyramyn.

*ESG – qorshaǵan ortaǵa jaýapkershilikpen qaraý (E – environment), joǵary áleýmettik jaýapkershilik (S – social) jáne korporatıvtik basqarýdyń joǵary sapasy (G – governance).