«Kólik-logıstıka sektoryn damytý – strategıalyq máni aıryqsha basymdyq. Elimiz Eýrazıa qurlyǵynyń dál ortasynda ornalasqan. Bul – bizge álemdik básekede zor múmkindik beretin artyqshylyq. Biz keıingi urpaqqa joǵary sapaly avto jáne temirjoldardy qaldyrýymyz kerek» -
Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti.
2024 jyly qurylys, qaıta jańartý jáne jóndeý jumystarynyń jalpy kólemi 12 myń shaqyrym joldy qurady. Bul - rekordtyq kórsetkish. Jol qurylysy maýsymynda respýblıkalyq mańyzy bar avtomobıl joldaryn qaıta jańǵyrtý jáne jóndeý jobalaryna 25 myńnan astam adam men 10 myńnan astam arnaıy tehnıka jumyldyryldy.
7 myń shaqyrym joldyń qurylysy aıaqtaldy. Atap aıtqanda, Qaraǵandy – Almaty, Taldyqorǵan – Óskemen, Aqtóbe – Qandyaǵash jáne Atyraý – Astrahan kúre joldarynda qurylys jumysy bitti. Jobalardy iske asyrý kólikterdiń qaýipsiz ótýin qamtamasyz etýge, jol júrý ýaqytyn edáýir qysqartýǵa, joldyń ótkizý qabiletin arttyrýǵa, el aımaqtary arasyndaǵy kólik baılanysyn aıtarlyqtaı jaqsartýǵa múmkindik berdi.
Ákimdikter jergilikti mańyzy bar 3,6 myń shaqyrymnan astam joldy paıdalanýǵa berdi. Jóndeý jumystarynyń eń kóp kólemi Qostanaı, Soltústik Qazaqstan, Shyǵys Qazaqstan, Aqtóbe jáne Pavlodar oblystarynda oryndaldy. Qostanaı oblysynda 655 shaqyrym jol, Soltústik Qazaqstan oblysynda 611 shaqyrym, Shyǵys Qazaqstan oblysynda 305 shaqyrym, Aqtóbe oblysynda 301 shaqyrym, Pavlodar oblysynda 272 shaqyrym jumystary aıaqtaldy.
Jol-qurylys maýsymyna 200-den astam otandyq kompanıa qatysty. Jol-qurylysyna paıdalanylǵan materıaldardyń ishinde otandyq ónimniń úlesi shamamen 96%-dy qurady. Júrgizilgen jumystardyń arqasynda jergilikti joldardyń normatıvtik jaǵdaıy ulǵaıyp, respýblıka boıynsha orta eseppen 89%-ǵa jetti. Salystyramaly túrde 2019 jyly bul kórsetkish 68% quraǵan.
Úsh iri ınfraqurylymdyq joba júzege asyryldy. Olardyń qatarynda Ortalyq Azıadaǵy eń uzyn dep tanylǵan Shyǵys Qazaqstan oblysyndaǵy Buqtyrma sý qoımasy arqyly ótetin kópir, Túrkistan oblysyndaǵy Shaqpaq baba asýyndaǵy qos joldy tonnel jáneAlmaty oblysyndaǵy Shamalǵan stansıasyndaǵy temirjol ótkeli bar.
Ár nysannyń óz artyqshylyǵy bar. Shyǵys Qazaqstan oblysyndaǵy jalpy uzyndyǵy 1316 metrdi quraıtyn Buqtyrma sý qoımasy arqyly ótetin kópir jeti aýdandy baılanystyrady. Kópirdi kólikpen ótý ýaqyty 4 mınýtty quraıdy. Túrkistan oblysyndaǵy jalpy uzyndyǵy 840 metr quraıtyn Shaqpaq baba asýy arqyly tonnel qolaısyz aýa raıyna qaramastan úzdiksiz ári qaýipsiz kólik qozǵalysyn qamtamasyz etedi. Joba «Batys Eýropa – Batys Qytaı» halyqaralyq kólik dáliziniń bir bóligi. Almaty oblysyndaǵy Shamalǵan stansıasyndaǵy ótkeldiń uzyndyǵy 6 shaqyrymdy quraıdy, temirjol ótkeli kólikterdiń qaýipsiz ótýine múmkindik beredi.
2024 jylǵy qurylys maýsymynyń qorytyndysy boıynsha Balqash, Alakól, Bókeı-Orda, Altaı, Baıanaýyl ulttyq parki jáne t.b. týrısik oryndarǵa deıin kólik qozǵalysyashyldy.
Qazaqstanda jalpy uzyndyǵy 1100 shaqyrym quraıtyn úsh iri temirjol qurylysy júzege asyrylýda: «Dostyq – Moıynty», «Almaty aınalma temir joly» jáne «Darbaza – Maqtaaral» bar. Jobalardy júzege asyrý qazaqstandyq ónimniń úzdiksiz eksportty keńeıtýge múmkindik berip, eldiń tranzıttik áleýetin arttyrady. Bıyl Dostyqtan Moıyntyǵa deıin temirjoldyń qurylysy aıaqtalady. Ýchaskeniń ótkizý qabileti 5 ese artady. Sonymen qatar, bıyl Almatyny aınalyp ótýge múmkindik beretin temir joldyń qurylysy aıaqtalady. Bul aımaqtaǵy temirjol jelilerine túsetin júktemeni azaıtýǵa yqpal etedi. «Darbaza-Maqtaaral» jobasy Ońtústik Qazaqstan óńirin halyqaralyq tranzıttik dálizderge jalǵaıtyn bolady.
2024 jyly 1400 shaqyrym temirjol jóndelip, 143 vagon satyp alyndy.
Búgingi tańda osy temir jol jobalaryn salý sheńberinde shamamen 2,7 myń jumys orny ashylyp, 1,4 myńnan astam tehnıka jumyldyryldy. Temirjol jelisin salý jáne qaıta qurý el ekonomıkasynyń damýyna serpin beredi.
Jalpy uzyndyǵy 4,7 myń shaqyrymdy quraıtyn jańa jol jobalar kezeń-kezeńimen iske asyrylady. Onyń 3,7 myń shaqyrymy I sanatty, al qalǵan 1 myń shaqyrym II sanatty joldar bolady. 2025 jyly qurylysy bastalatyn jobalar:
• «Aqtóbe – Ulǵaısyn» (234 shaqyrym),
• «Qaraǵandy – Jezqazǵan» (572 shaqyrym),
• «Saryaǵash qalasynyń aınalma joly» (102 shaqyrym),
• «Qyzylorda qalasynyń aınalma joly» (20 shaqyrym),
• «Atyraý – Dossor» (86 shaqyrym),
• «Rýdnyı qalasynyń aınalma joly» (16,9 shaqyrym),
• «Jańaózen – Kendirli» (156 shaqyrym),
• «Petropavl qalasynyń aınalma joly» (8 shaqyrym).
Bul bastamalardy júzege asyrý arqyly jergilikti bıznes pen kásiporyndar damıdy. 2025 jyly jańa jol jobalaryn iske asyrý aıasynda 31 myń jumys orny ashylyp, qosymsha ınvestısıa tartylady. Kópjolaqty joldar jol-kólik oqıǵalarynyń aldyn alyp, olardy azaıtýǵa yqpal etedi.
Temirjol jáne avtomobıl joldaryn salý men qaıta jańartý iskerlik belsendilikti edáýir jaqsartady, medısınalyq jáne bilim berý mekemelerine, azyq-túlik dúkenderine, mádenı ortalyqtarǵa jáne t.b. qoljetimdilikti qamtamasyz ete otyryp, azamattardyń jaǵdaıyn jaqsartýǵa baǵyttalǵan.
Pikir qaldyrý