Qazaqstannyń XII Azamattyq forýmynda Májilis depýtaty Elnur Beısenbaev eldiń ekonomıkalyq turaqtylyǵyn nyq saqtap, barlyq áleýmettik mindettemelerin tolyq oryndap otyrǵanyn jáne uzaqmerzimdi búdjettik josparlaýy bar memleketterdiń qatarynda ekenin atap ótti, dep habarlaıdy BAQ.KZ tilshisi.
Biz búdjetke túsimderdiń turaqtylyǵyn jáne ekonomıkanyń ornyqty ósimin baıqap otyrmyz. Azamattar aldyndaǵy barlyq áleýmettik mindettemeler tolyq oryndalýda, - dedi Elnur Beısenbaev.
Qazaqstan – úsh jyldyq búdjet júıesine ótken az eldiń biri
Depýtattyń aıtýynsha, úsh jyldyq búdjetke kóshý – eldiń boljamdylyq pen strategıalyq basqarýǵa baǵyttalǵan mańyzdy qadamy.
Qazaqstan úsh jyldyq búdjetke ótken sanaýly elderdiń biri. Bul — ekonomıkanyń turaqtylyǵy men uzaqmerzimdi josparlaý qabiletiniń aıǵaǵy. Álemde shamamen 50 memleket qana osyndaı júıege kóshken, al qalǵan 150 el áli de turaqsyzdyq pen boljanbaıtyn kiris jaǵdaıynda ómir súrip jatyr, - dedi ol.
2024 jyly Qazaqstan búdjetiniń kiristeri 44 mıllıard dollardan asyp, bul kórsetkish Ózbekstannan bir jarym ese joǵary bolǵan.
Halyqaralyq valúta qorynyń derekterine súıensek, Qazaqstan Irannan 4 mıllıard dollarǵa, al Bolgarıadan 10 mıllıard dollarǵa kóp kiris jınaǵan, - dep mysal keltirdi depýtat.
Áleýmettik saıasat: tólemderdiń ósýi men óńirlerdi qoldaý
Beısenbaevtyń aıtýynsha, memleket zeınetaqy men járdemaqyny tek ındeksasıalap qana qoımaı, jyl saıyn olardyń mólsherin arttyryp otyr.
Bul júıeli tásil. Aldaǵy on jylda áleýmettik tólemderge jumsalatyn shyǵyn taǵy 10 trıllıon teńgege ósedi, - dedi ol.
2025 jyldyń qorytyndysy boıynsha óńirlerdi damytýǵa respýblıkalyq búdjettiń 30 paıyzy — 76 trıllıon teńge baǵyttalǵan. Bul — rekordtyq kórsetkish.
Qazaqstanda bar bolǵany úsh óńir ǵana búdjettiń donory sanalady, al on jeti óńir – dotasıalyq. Negizgi aýyrtpalyq respýblıkalyq búdjetke túsedi. Keıde qarajattyń kóbirek bóligin jergilikti deńgeıde qaldyrý týraly usynystar aıtylady, alaıda eldiń turaqtylyǵy men óńirlerdiń damýyn dál osy ortalyq búdjet qamtamasyz etip otyr, - dep atap ótti parlamentarıı.
Rezervter, qaryz jáne qarjylyq turaqtylyq
Beısenbaevtyń aıtýynsha, Qazaqstannyń qarjylyq qaýipsizdik jastyǵy aıtarlyqtaı.
Jyl basynan beri halyqaralyq rezervter, onyń ishinde altyn-valúta aktıvteri men baǵaly qaǵazdar kólemi 20 paıyzǵa ósip, 52 mıllıard dollarǵa jetti. Sońǵy derekterge sáıkes, qazir bul kórsetkish 64 mıllıard dollarǵa teń. Jalpy alǵanda, bul – 63 trıllıon teńge, ıaǵnı eldiń úsh jyldyq búdjetine balama soma, - dedi depýtat.
Onyń aıtýynsha, eldiń memlekettik qaryzy qaýipsiz deńgeıde – JİÓ-niń 25 paıyzy kóleminde qalyp otyr. Keıbir óńir elderinde bul kórsetkish 40–45 paıyzǵa deıin jetedi.
Qazaqstan qarjylyq turaqtylyq aımaǵynda qala beredi, - dedi ol.
Beısenbaevtyń aıtýynsha, jańa Búdjet kodeksinde qarjynyń ashyq ári tıimdi jumsalýyna arnalǵan naqty tetikter qarastyrylǵan.
Maqsatty transfertterdi paıdalaný qatań shekteldi – tek mańyzdy ınfraqurylymdyq jobalarǵa baǵyttalady. Parlamenttik baqylaý kúsheıtildi. Biz búdjet tapshylyǵyn azaıtý baǵytyn ustanyp, shyǵystardy 2 trıllıon teńgege qysqarttyq. Osy qarajatty Ulttyq qorǵa saqtadyq, - dep túsindirdi depýtat.
Qazaqstan – negizgi kórsetkishter boıynsha álemniń úzdik 50 eliniń qatarynda
Depýtattyń aıtýynsha, Qazaqstan makroekonomıkalyq negizgi parametrler boıynsha álemniń top-50 eline kiredi jáne saıası, ekonomıkalyq júıesiniń turaqtylyǵyn saqtap otyr.
Árıne, keıbir baǵyttarda jetildirýdi qajet etetin máseleler bar, degenmen el jalpy alǵanda turaqtylyq pen damýdyń birizdiligin kórsetip otyr, - dedi Beısenbaev.
Sonymen qatar ol saıası jańǵyrtýdyń mańyzyn erekshe atap ótti.
Bizde Ulttyq dıalog platformasy qalyptasty, parlamenttik mádenıet pen kóppartıalyq júıe damyp keledi. Azamattyq belsendilik tanytyp júrgen jastardyń qatary artyp barady. Búginde árbir azamat óz pikirin ashyq aıtýǵa jáne el ómirine erkin qatysýǵa múmkindik alyp otyr, - dedi depýtat.
Onyń aıtýynsha, saılaý júıesin reformalaý nátıjesinde saılaý úderisi ashyq ári básekeli sıpatqa ıe bolǵan.
Qazir saılaý barlyq deńgeıde – aýyldan bastap respýblıkalyq qurylymdarǵa deıin – ótkizilip keledi. Bul demokratıalyq tájirıbeniń qalypty normasyna aınaldy, - dep túıindedi Elnur Beısenbaev.
