Álemdegi barlyq adamdarǵa paıǵambar retinde jiberilgen, paıǵambarlardyń eń sońǵysy jáne eń ústemi Muhammed (aleıhıssalam) 571 jyly sáýirdiń 20-na saı kelgen Rabıýl-áýýál aıynyń 12-si, dúısenbi kúni túnde, tańǵa jaqyn Mekkede dúnıege keldi. Ár úmmet úshin óz paıǵambarynyń týylǵan kúni mereke bolyp esepteledi. Bul kún de musylmandardyń merekesi. Qýanysh pen shattyq kúni. Álemdegi musylmandar tarapynan jyl saıyn bul tún «Máýlit túni» bolyp toılanady, barlyq jerde máýlit qasıdasy, óleńderi oqylyp, Rasýlýllah eske alynady. Máýlit – týylǵan sát degendi bildiredi.
Paıǵambarymyz máýlit túninde sahabalarǵa taǵam usynyp, bala kezinde bolǵan oqıǵalardy aıtatyn. Hazireti Ábý Bákir halıfa bolyp turǵan kezde sahabalardy jınap, Rasýlýllah týylǵan kezdegi ǵajaıyp oqıǵalar týraly aıtatyn. Bul túni paıǵambarymyz týylǵan kezde baıqalǵan qubylystardy, muǵjızalardy aıtý, tyńdaý, úırený óte saýapty amal bolyp tabylady. Paıǵambarymyzdy madaqtaıtyn túrli máýlit qasıdalary bar. «Máýlit oqý» – paıǵambardyń dúnıege kelýin, mıǵrajy men ómiri týraly aıtý, ony eske túsirý, ony madaqtaý degendi bildiredi. Máýlit túni – qadir túninen keıingi eń qadirli tún. Bul túni paıǵambarymyzdyń týylǵanyna qýanǵandar keshiriledi.
Hadıs shárıfterde bylaı delinedi:
«Meni áke-sheshesinen, balasynan jáne barlyq adamnan artyq jaqsy kórmegen adam shynaıy ıman keltirgen bola almaıdy».
«Bir nárseni qatty jaqsy kórgen adam, árıne, ony kóp esine alady.»
«Paıǵambarlardy eske túsirý ǵıbadat bolyp sanalady.»
Bul túni sazdy aspaptar jáne basqa da haram nárselerdi aralastyrmaı, erkek-áıel aralaspaı, Allah rızalyǵy úshin máýlit jıyndaryn uıymdastyrý, máýlit oqý, salaýat aıtý, halyqqa dámdi taǵamdar usyný, jaqsylyqtar jasaý mústahab bolady. Bul kúni Quran kárim oqý, qaza namazdardy oqý, sadaqa berý, duǵa oqý jáne Haq ta’aladan kúnálarymyzdyń keshirilýin tileý kerek.
Máýlittiń dushpany kim?
Suraq: Máýlit degen ne? Keıbir adamdar máýlit oqýǵa bıdǵat dep jatady, osy durys pa?
Jaýap: Máýlit – týylǵan sát degendi bildiredi. Máýlit túni – Rabıýl-áýýál aıynyń 11-i men 12-si arasyndaǵy tún. Paıǵambarymyzdyń týǵan kúni búkil musylmandardyń meıramy.
Rasýlýllah aleıhıssalam dúnıege kelgende ákesiniń aǵasy Ábý Láhabtyń jarıasy (kúńi) Sýáıbá «Baýyryń Abdýllah uldy boldy» dep súıinshilegeninde qýanyp «Oǵan sút berý shartymen seni azat ettim» degen edi. Osyǵan oraı ár máýlit túninde Islamnyń eń úlken dushpany bolǵan Ábý Láhabtyń azaby jeńildeýde. Máýlit túninde qýanǵan, ol túnge qurmet kórsetken adamnyń óte kóp saýapqa qaýyshatyny osydan da ańǵarylady. Hafyz Muhammed ıbn Jazarı Shafıı bylaı deıdi: «Ábý Láhab túste kórinip “Jaǵdaıyń qalaı” dep suralǵanynda “Qatty azap tartýdamyn. Tek ár jyly Rabıýl-áýýál aıynyń 12-shi túninde azabym jeńildeýde. Rasýlýllah dúnıege kelgende súıinshi alyp kelgen kúńimdi qýanyshtan azat etken edim. Sol úshin bul túnderde azabym jeńildeıdi.”» dedi. Ábý Láhab sekildi azǵyn kápirdiń azaby bul kúnniń qurmetine jeńildeıdi de, bir musylmannyń kúnási keshirilmeı me? Bul uly paıǵambardyń úmmetinen bolǵan bir musylman Ol týylǵan túnde qýanyp, durys jerlerge sadaqa berip, as berip, paıǵambarǵa degen mahabbatyn, qurmetin kórsetetin bolsa, Allahý ta’ala ony jannatyna jiberedi. (M. Nasıhat)
Paıǵambarymyz máýlit túninde sahabalarǵa taǵam usynyp, bala kezinde bolǵan oqıǵalardy aıtyp beretin edi. Hazireti Ábý Bákir halıfa bolyp turǵan kezde sahabalardy jınap, Rasýlýllah týylǵan kezdegi ǵajaıyp oqıǵalar jaıynda aıtyp beretin edi. Bul keshte paıǵambarymyzdyń dúnıege kelgeninde oryn alǵan tańǵajaıyp oqıǵalardy, muǵjızalardy aıtý, tyńdaý, úırený óte saýapty amal bolady. Bul kúni nemese erteńine oraza tutý úlken saýap bolady.
Islam ǵalymdary máýlit túnine qatty mán bergen. Hazreti Máýlana«Máýlit oqylǵan jerden bále-jala ketedi» degen.
Máýlit túni Qadir túninen keıingi eń qadirli tún. Tipti máýlit túniniń Qadir túninen de qundyraq ekenin aıtqan ǵalymdar da bar.
«Ál-Mýqnı», «Ál-mıar» jáne «Tánýır-ýl-qýlýb» kitaptarynda máýlit túniniń Qadir túninen de qundy ekeni bildirilgen. (Ád-dýrárýl-másýn)
«Allahý ta’ala bir adamǵa sóz jáne jazý ónerin násip etse, Rasýlýllahty maqtasyn, dushpandaryn jamandasyn» degen hadıs shárıfke moıynsunyp, ǵasyrlar boıy máýlit kitaptary jazylyp, oqylyp kelgen. Paıǵambarymyzdy madaqtaıtyn túrli máýlit qasıdalary bar. Bul qasıdalardyń paıǵambarymyzdyń zamanynan keıin jazylýy bıdǵat ekenin kórsetpeıdi. Óıtkeni Rasýlýllah aleıhıssalamdy maqtaý ǵıbadat. Qashanda ony maqtaıtyn qasıdalar, jazýlar jazýǵa bolady. Olardy oqý da bıdǵat emes, saýap bolady. Máýlit oqý Rasýlýllah aleıhıssalamnyń dúnıege kelýin, mıǵrajyn jáne ómirin aıtý, Ony eske alý, Ony maqtaý degen sóz. Árbir musylmannyń paıǵambarymyzdy qatty jaqsy kórýi kerek. Onsyz da bul ımannyń mindeti. Qatty jaqsy kórý kámil musylmannyń belgisi. Hadıs shárıfterde bylaı delinedi:
«Meni áke-sheshesinen, balasynan jáne barlyq adamnan artyq jaqsy kórmegen adam shynaıy ıman keltirgen bola almaıdy».(Buharı)
«Bir nárseni qatty jaqsy kórgen adam, árıne, ony kóp esine alady». (Dáılámı) (Rasýlýllahty jaqsy kóretin adam ony kóp eske alady.)
«Paıǵambarlardy eske túsirý ǵıbadat bolyp sanalady».(Dáılámı) (Bul ǵıbadatty óleńdetip aıtý odan da áserli bolady. Rasýlýllah aleıhıssalamnyń aqyndary meshitte Rasýlýllahty maqtap, kápirlerdi jamandap óleń aıtatyn edi.)
Paıǵambarymyz bulardan hazreti Hasan bın Sabıttiń óleńderin qatty unatatyn. Rasýlýllah aleıhıssalam bul aqyn úshin meshitke arnaıy minber qoıdyrdy. Hazreti Hasan bın Sabıt minberge shyǵyp dushpandardy jamandap, paıǵambarymyzdy maqtap óleńdetetin edi. Rasýlýllah aleıhıssalam oǵan bylaı deıdi:
«Hasannyń sózderi dushpandarǵa oq jaraqatynan da áserli bolýda.» (M. Nasıhat)
Bul jónindegi hadıs shárıfterde bylaı delinedi:
«Allahý ta’ala Rasýlýllahty maqtaý jáne qoldaý úshin Hasandy “Rýhýl-qýds”-pen (Jábreıil aleıhıssalam) qýattandyrýda.» (Buharı)
Paıǵambarymyz aqynnyń óleńderin unatyp «Tisteriń tógilmesin»dep duǵa etken. (Hakım)
Óleń týraly aıtylǵan hadıs shárıfterdiń birnesheýi:
«Óleńniń áseri sonshalyqty, jaqsy sózdi odan da jaqsartady, jaman sózdi odan da jaman etedi.» (Buharı)
«Áserli sózder sekildi hıkmetti óleńder de bar.» (Ábý Daýd)
«Keıbir óleńder, álbette, aıdan anyq hıkmet bolyp tabylady.»(Buharı)
Ýahhabıler, mazhabsyzdar Rasýlýllah aleıhıssalamdy maqtaǵan jáne odan shapaǵat suraǵan musylmandardy múshrıkke shyǵarǵysy keledi. Muny ashyq aıta almaǵandyqtan, máýlitti bıdǵat dep jatady. Rasýlýllahty maqtaý eshqashan bıdǵat bolmaǵan jáne bolmaıdy da. Bul maqtaýdan tek qana Allah pen paıǵambardy jek kóretinder mazasyzdanady. Óıtkeni paıǵambardy Allahý ta’alanyń ózi Quran kárimde kókterge kóterip maqtaǵan:
«Biz seni álemderge rahmet-meıirimdilik etip jiberdik.» (Ánbıa 107)
«Biz seni búkil adamzatqa súıinshileýshi jáne eskertýshi retinde jiberdik.» (Sábá 28)
«Sen úshin bitpeıtin, sheksiz saýap bar. Álbette sen eń ústem minez-qulyqqa ıesiń.» (Qalam 3-4)
«Rabbyń saǵan (kóp nıǵmet) beredi, sen de razy bolasyń!» (Dýha 5)
«Allah pen perishteleri Nábıge (paıǵambarǵa) salaýat aıtýda, eı, ıman keltirgender sender de salaýat aıtyńdar!» (Ahzab 56)
Erkek-áıel aralas otyrmaı, sazdy aspap jáne basqa da haram nárse aralastyrmaı Allah razylyǵy úshin máýlit oqý, salaýat aıtý, tátti taǵamdar, sýsyndar usyný, jaqsylyqtar jasaý arqyly máýlit túniniń shúkirin oryndaý mústahab bolyp tabylady. («Nımetýl-kýbra», «Hadıqa», «M. Nasıhat»)
Týǵan kúnge mán berýdi hrıstıandar Islam kelgennen keıin musylmandardan kórip úırengen. Sondyqtan Isa aleıhıssalamnyń qashan týylǵanyn ózderi de bilmeıdi.
Máýlit oqýdyń qundy ǵıbadat ekenin bildirý úshin Islam ǵalymdary ár túrli tilderde kitaptar jazǵan. Bulardyń on danasy «Káshfýz-zýnýn»kitabynda bildirilgen.
Hazreti Ibn Hajar Hıtámıdiń «Án-nımátýl-kýbra» atty máýlit kitaby men hazreti Imam Sýıýtıdiń «Ár-ráddý ala mán ánkára qıra’atál máýlıdın-Nábı» (Máýlit oqýǵa qarsy bolǵandardy teriske shyǵarý) kitaby máshhúr.
Rasýlýllah aleıhıssalamdy qatty maqtaý, mahluqtardyń eń ústemi ekendigin aıtý, Allahý ta’alanyń súıikti paıǵambaryna bergen ústemdikterin sanaý jáne odan shapaǵat suraý – úlken ǵıbadat. Buǵan qarsy shyǵý baryp turǵan opasyzdyq jáne qyrsyqtyq bolyp tabylady. Rasýlýllahty maqtaý, eske alýdyń kerek ekenine dálel retinde Ahzab súresiniń «Allah pen perishteleri Nábıge (paıǵambarǵa) salaýat aıtýda, ıman keltirgender sender de salaýat aıtyńdar!» degen 56 aıaty jetpeıdi me?!
Islam ǵalymdary aıtady:
Máýlit túninde jınalyp máýlit qasıdasyn oqý, dámdi taǵamdar usyný, jaqsylyqtar jasaý mústahab bolady. Salıhtarǵa kıim sekildi syılyqtar berý, bul túnge qurmet kórsetý bolyp sanalady. Bulardy Allah razylyǵy úshin jasaý óte saýapty bolady. (Ibn Battal Malıkı)
Máýlit túninde salıhtardy jınap salaýat oqý, kedeılerge as berý árqashan úlken saýap. Biraq bularǵa sazdy aspap sekildi haram aralastyrý úlken kúná bolady. (Allamá Zahırýddın bın Jafar)
Máýlit jıyndarynda sadaqa-syılyq berý, qýanyshyn bildirý, haram aralastyrmaı máýlit qasıdalaryn oqytý óte saýapty bolady. (Allamá Nasırýddın)
Haram aralastyrmaı máýlit jıynyn jasaý mústahab bolady. (S. Ibn Majá shárhi)
Saýdalaspaı tek Allah razylyǵy úshin hatym nemese máýlit oqyǵan hafyzǵa, oqytqan adamnyń bergen syılyǵyn alýy jaız bolady. Quran oqyp syılyq alýdy kásipke aınaldyrmaý kerek! Óıtkeni ádetke aınalǵan syılyq shart bolǵan tólem aqy sekildi bolady. (Dýrrýl mýhtar)
Aqshaǵa oqylǵan Qurannan ólige saýap tımeıdi. (Hıdaıa).
Derekkóz: islamdini.kz
