قازاقتىڭ ەركە قىزى كوپتەگەن كونسەرتتەردە بوي كورسەتكەنىمەن، ونى ەفيرگە شىعارمايدى. قايدا بارسا دا، الدىنان كەسە-كولدەنەڭ كەدەرگىلەر شىعادى. وعان كىم سەبەپ؟ ناۋرىز ايىنا جوسپارلانعان كونسەرت نەلىكتەن ءساۋىر ايىنا اۋىستى؟ وسى جانە وزگە دە سىرلارىمەن ماقپال مۇحامەديار قىزى جۋرناليست اي-كەرىم سامالبەكقىزىمەن ءبولىستى، - دەپ جازادى szh.kz.

الداپ-ارباۋشىلاردىڭ تۇزاعىنا ءتۇسىپ قالىپ ءجۇرمىن

ماقپال اپاي، بيىل ساحنادا جۇرگەنىڭىزگە 35 جىل. وسى ورايدا ناۋرىز مەرەكەسىندە كونسەرت بەرەتىنىڭىزدى ەستىگەن ەدىك. الايدا كونسەرت مەرزىمى …

ءيا. وعان ءبىر سەبەپ ˗ رەسپۋبليكا سارايىن جارتى جىل بۇرىن جالعا الىپ قويۋشىلاردىڭ ارەكەتى. ارنايى كونسەرت ۇيىمداستىرۋمەن اينالىساتىن جىگىتتەر ۇزاق ۋاقىت بۇرىن زالدى جالعا الىپ الادى دا، ءبىز كونسەرت بەرەر شاقتا اقشا تالاپ ەتەدى. ول كەزدە زالدى جالعا الۋدىڭ باعاسى وزگەرەدى. زالدىڭ وزىنە شامامەن بەس ميلليونداي قارجى جۇمسالادى. سودان سول جىگىتتەردىڭ بىرىنە ناۋرىز ايىندا كونسەرت بەرەتىنىمدى ايتقان ەدىم. ەندى ءبىر نارسە ايتايىن. ماسەلەن، مەنىڭ كونسەرتىمە بيلەت قۇنى شامامەن ەكى مىڭ مەن ون مىڭ تەڭگەنىڭ اراسىن قۇرايدى. ورتا ەسەپپەن ءبىر ورىننىڭ باعاسى 6-7 مىڭ تەڭگە بولسا، ءبىر عانا كونسەرتتەن ءجۇز مىڭ دوللارعا جۋىق قاراجات تۇسەدى ەكەن. قايتا ءبىز بيلەت قۇنىن اسپانعا شارىقتاتپايمىز، «زالدىڭ قۇنىن وتەسە بولدى» دەپ قازاقيلىققا سالىنامىز. وسى رەسەيدىڭ جۇلدىزدارى كەلسە، بيلەت باعاسى 30-50 مىڭ تەڭگە تۇرسا دا، حالىق ۇندەمەي-اق بارادى. ۇيىمداستىرۋشى جىگىت ماعان ون بەس مىڭ دوللار بەرەتىنىن، قالعانىن جارناما سىندى دۇنيەلەرگە جۇمسايتىنىن ايتتى. ساحنادا جۇرگەنىمە وتىز بەس جىل بولدى. قانشا جىلدان بەرى رەسپۋبليكا سارايىندا كونسەرت بەرىپ كەلسەم دە، قالتاما ەلۋ مىڭ دوللار سالىپ كورمەگەن اداممىن. بۇعان دەيىن جيىرما-جيىرما بەس مىڭ دوللارداي الىپ كەلدىم. ەندى ون بەس مىڭعا ءتۇسىرىپ وتىر. ۇيىمداستىرۋشىلار مۇلدەم ۇياتتان جۇرداي بولىپ بارادى. كونسەرتتى بەرەتىن مەن، ءان ايتىپ شارشايتىن مەن، بارلىق كەرەك-جاراققا (ساحنالىق كيىمدەر، مۋزىكانتتار، زالدىڭ جارىعى، تەلەارنا قىزمەتى، ت.ب.) تولەيتىن دە مەن، ال پايداسىن باسقالار كورەدى. نەگە بۇعان كوز جۇما قاراۋىمىز كەرەك؟ ولار جالعىز مەنەن ەمەس، قانشاما انشىدەن قارجى الىپ وتىر. ءقازىر مەن مىنگەن كولىكتى سول ەكى ورتادا جۇرۋشىلەر دە ءمىنىپ ءجۇر. مارقۇم زاكەڭ (زامانبەك ءنۇرقادىلوۆ – رەد.) بولماسا مەن دە مۇنداي ءزاۋلىم ۇيدە تۇرماس ەدىم. بۇل ˗ زاكەڭنىڭ شاڭىراعى. نەشە جىل بۇرىن زاكەڭ مىنگىزگەن كولىكتىڭ تە توزىعى شىقتى. سونى كورگەن بولات نازاربايەۆ اعام دوستىق پەيىلمەن جاڭا كولىك سىيلادى. سوعان قاراپ جۇرت مەنى ميلليونەر دەپ ويلاپ ءجۇر. الايدا مەندە ونداي قارجى جوق.

اقىرىندا ۇياتى بار-اۋ دەگەن جىگىتتەردىڭ كومەگىنە جۇگىندىم. «قاراقتارىم، قۇر قول قالماسسىڭدار. مەرەكەلىك كۇندەردى سولار-اق السىن، ءبىز ءساۋىر ايىندا جاسايىق»، — دەدىم. سونىمەن كەلىستىك. زاكەڭ بار كەزدە كونسەرت ۇيىمداستىرۋعا باس قاتىرمايتىنمىن. بارلىعىمەن سول كىسى اينالىساتىن. ءوزىم جاسايمىن دەسەم دە: «كۇيەۋىڭمىن عوي، ساعان جاردەمدەسپەگەندە كىمگە جاردەمدەسەمىن؟» — دەپ ءوزى ۇيىمداستىراتىن. وبلىستاردىڭ ءجونى بولەك. وندا بارساڭ، جەرگىلىكتى جۇرت الدىڭنان شىعادى. وزدەرى قارسى الىپ، كونسەرتتىڭ ۇيىمداستىرىلۋىن قاداعالايدى. كونسەرتتەن ەڭ كوپ تۇسكەن پايدا زاكەڭنىڭ كوزى ءتىرى كەزىندە بولاتىن. قىرىق مىڭ دوللارداي قاراجات ءتۇسىپ، ونى زاكەڭ تولىعىمەن قازاقكونسەرتكە اۋدارتىپ جىبەردى. «ماقپال، مەن سەنى اسىراپ وتىرمىن، قۇدايعا شۇكىر، كۇيەۋىڭ بار، سول قارجىنى قازاقكونسەرتكە بەرە سالشى»، دەپ ەدى. ازاماتىم ءتىرى كەزدە قالتاما اقشا سالىپ كورمەگەن جانمىن. ال ەندى ەرىمنەن ايىرىلعان سوڭ، كۇنىمدى كورىپ، پايدا تابايىن دەسەم، الداپ-ارباۋشىلاردىڭ تۇزاعىنا ءتۇسىپ قالىپ ءجۇرمىن.

ءسىز عانا ەمەس، اپاي، جالپى كوپتەگەن ارتىستەر كونسەرت بەرگەنىمەن، ەش پايدا تاپپايدى. ودان كەيىن قالاي جاقسى ءان شىعادى، قالاي ساپالى كليپ تۇسىرىلەدى؟

مەن دە سونى ايتامىن. ون جىلدا ءبىر بەينەبايان تۇسىرەمىز. ال قولىمىزعا اقشا تۇسسە، حالىق اڭدىپ وتىرادى. قاي جەرگە بارسام دا، اقشا سۇرايتىندار تابىلادى. بىرەۋ ناۋقاستانعان بالاسىنا، ەندى بىرەۋ ۇيلەنگىسى كەلەتىن پەرزەنتىنە كومەك سۇراپ كەلەدى. تاپقان-تايانعانىمدى ەلگە تاراتىپ وتىرامىن. ونىڭ ءبارىن جاريالاپ جۇرگەن جوقپىن. ايتىپ وتىرۋعا دا ىڭعايسىز. سەنسەڭىز، زاكەڭ ومىردەن قايتقالى ون جىلدىڭ ىشىندە ەلۋ مىڭ دوللارداي قاراجاتتى تەك قايىرىمدىلىققا شاشىپپىن.

وسى سەبەپتى دە حالىق ءسىزدى ءانشى رەتىندە عانا ەمەس، ادامگەرشىلىگى مول تۇلعا رەتىندە قابىلداپ جۇرگەندەي…

ول قالىپتى نارسە. اقشا دا، بايلىق تا وسى دۇنيەدە قالادى، ونى كورگە ەشكىم الىپ كەتە الماس. الايدا پايداقۇمارلار دا وسى ەڭبەگىمدى ەلەپ-ەسكەرسە، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى. ءوزىم قولى اشىق اداممىن. اقشامدى ۇرلاماسا دا، كوڭىلىمنەن شىققان جانعا ءوزىم-اق ۇستاتار ەدىم. وكىنىشتىسى دە سول، ءقازىر ەلدە قاناعات جوق.

جارىققا شىققان سوڭعى بەينەبايانىڭىز تۋرالى ايتىپ بەرىڭىزشى. جۇرت: «ماقپال اپايدىڭ كوڭىلدى ءان ايتقانىن كوردىك-اۋ»، — دەپ شۋلاتتى…

ءان دەگەنىڭىز دە تاعدىرعا بايلانىستى تۋاتىن دۇنيە عوي. تاعدىرىم وڭاي بولعان جوق. ايتا-ايتا ەلدىڭ قۇلاعىن دا جاۋىر قىلعىم كەلمەيدى. بارلىعىن وزدەرى دە كورىپ وتىر. ءبىراق قىزىم ءوسىپ قالدى. ءومىر جالعاسۋدا. ەندى ءوزىمدى-وزىم قولعا الىپ، قاناتتاندىرىپ كەلەمىن. مەرەيىمدى جەتكىزۋىم كەرەك دەگەن وي ومىرگە دەگەن قۇشتارلىعىمدى قايتا ءتىرىلتتى. وسىنداي ماقساتپەن كوڭىلدى ءان ايتقان ءتۇرىم بۇل. كوپتەن بەرى ويدا جۇرگەن دۇنيە ەدى. سىرتتاي جارقىراپ جۇرگەنىممەن، ءىشىم مۇڭعا تولى. ول راس. ءان ايتۋ ارقىلى مۇڭىمدى شاعامىن، سىرتقا شىعارامىن، ءان ارقىلى جەڭىلدەيمىن. ءبىراق حالىقتى مۇڭايتا بەرۋگە دە بولماس دەپ شەشتىم. كونسەرتكە كەلگەن ەل كوڭىلدى ءان تىڭداعىسى كەلمەي مە؟ ەڭ قىزىعى دا سول، كوبىرەك كوڭىلدى ءان ايتىپ كەتسەم، ەلدىڭ ءوزى: «مۇڭعا، سىرعا تولى اندەردى ايتپاي كەتتىڭىز»،˗ دەپ شىعادى. الدە مەنى سول وبرازدا كورىپ ۇيرەنىپ قالعان با، بىلمەيمىن. كومپوزيتورلارىمىز دا كوبىنەسە مۇڭدى اندەرىن الىپ كەلەدى. ەشكىمگە سۇراۋ سالمايمىن. ءان اۆتوردىڭ، سازگەردىڭ نە اقىننىڭ تاعدىرىن كورسەتەدى. مەن بار بولعانى ورىندايمىن. ايتپاعىم، مەنىڭ اندەرىم – تەك مەنىڭ عانا تاعدىرىمنان تۇرمايدى. ماسەلەن، «جىلايدى جۇرەك» ءانىن فاريزا وڭعارسىنوۆا اپامىز وسىدان پالەنباي جىل بۇرىن جازعان. ءبىراق ەلدىڭ كوپشىلىگى ول ءاندى مەنىڭ تاعدىرىممەن بايلانىستىرادى.وعان نەگىز دە جوق ەمەس. مەنىڭ دە تاعدىرىم سوعان كەلەدى. بۇل فانيدە سۇرىنبەيتىن، قاتەلەسپەيتىن پەندە بولمايدى. فاريزا اپامىزدىڭ دا ومىردە قاتەلەسكەن كەزدەرى بولعان شىعار. قانشا تانىمال بولسا دا، كەز كەلگەن ادامنىڭ مينۋسى مەن پليۋسى بولادى. ءبىزدى ەلدەن ەرەكشە جاراتىلعان پايعامبار رەتىندە قابىلداۋدىڭ قاجەتى جوق، ءبىز دە پەندەمىز. سوندىقتان كوزبەن كورىپ، قۇلاقپەن ەستىمەگەننەن كەيىن بوس اڭگىمەلەرگە ەرۋگە بولمايدى. ول ادامنىڭ جانىندا بولماساڭ، ونىڭ نە سەبەپتى ونداي ارەكەتكە بارعانىن، نە سەبەپتى اۋزىنان سونداي ءسوز شىققانىن بىلمەسەڭ، سىرتتان عايباتتاۋ قيسىنسىز. مەنىڭ جانىمدا تۇرعان ادام: «ماكەڭ دۇرىس جاسادى»، -  دەر ەدى. مەنى رەنجىتەتىنى دە سول، جانىمدا بولماعان ادامدار سىرتىمنان نەشە ءتۇرلىنى ايتادى.

ەلدى شۋلاتقان اۋەجايداعى وقيعانى ايتىپ وتىرسىز با؟

ءيا. اۋەجايعا شىعارىپ سالاتىن ادامدار كەشىگىپ كەلدى دە: «ەرتە بارعاندا نە ىستەيسىز؟ ءسىزدى ۆيپ ارقىلى وتكىزەمىز. الاڭ بولماڭىز»، — دەدى. ال مەنىڭ ورنىم بيزنەس-كلاستا بولاتىن. پاۆلوداردىڭ اۋەجايى كىشكەنتاي، ۇشاققا ارنايى اۆتوبۋسپەن اپارمايدى. جاياۋ بارۋىڭ كەرەك. سول سەبەپتى دە كەشىگىپ باراتىنىما قوبالجىدىم. ءتۇنى بويى جاندى داۋىستا ءان ايتقانىم بار. ونىڭ ۇستىنە قوناق ءۇيدىڭ ءىشى سۋىق بولدى، تاماعىم اۋىرىپ قالعان ەدى. سول كۇنى الماتىدا تويىم بولاتىن، اقشاسىن دا الىپ قويعانمىن. نەگىزى ءالى ۋاقىت بار. دەگەنمەن ءبىر ساعات بۇرىن بارۋ كەرەك دەگەن قاعيداعا ۇيرەنىپ قالعان اداممىن. ازداپ رەنىشىمدى ءبىلدىردىم. اقىرى نە كەرەك، الگى جىگىتتەر مەنى ۆيپ ارقىلى وتكىزدى. «ءسىز سومكەڭىزدى الىپ، ۇشاققا بەتتەي بەرىڭىز. قۇجاتىڭىزدى قالدىرساڭىز، تىركەۋدەن ءوزىمىز-اق وتكىزەمىز»، — دەپ مەنى جىبەردى. ۇشاققا وتىرىپ الدىم. سالدەن كەيىن ءبىر جىگىت ارتىمنان جۇگىرىپ كەلىپ، قۇجاتىمدى الىپ كەلدى. ءتۇنى بويى ۇيىقتاماعانىم بار. ءارى اۋىرىپ وتىرعاندىقتان بولار، تەز-اق ۇيىقتاپ قالىپپىن. قاپ-قارا كيىنىپ العان، دەنەلى ەكى جىگىتتىڭ تۇرتكەنىنەن ويانىپ كەتكەنىم بار ما؟ ارادا جاعىمسىز اڭگىمە ءوربىدى.

˗ ءتۇسىڭىز ۇشاقتان! – دەدى اي-شاي جوق الگى ەكى جىگىت. ەشتەڭەنى تۇسىنبەگەن مەن:

˗ الماتىعا كەلدىك پە؟

˗ جوق، ءسىز ۇشپايسىز، تەزىرەك ءتۇسىڭىز!

˗ نەگە ۇشپايمىن؟ كەشكە تويىم بار. الماتىعا جەتۋىم كەرەك.

˗ بيلەتىڭىز قايدا؟

˗ قانداي بيلەت؟ قاراعىم، قايدا ەكەنىن بىلمەيمىن. جاڭا كۋالىگىمدى بەردىم عوي. ءقازىر ءبارى ەلەكتروندى تۇردە ەمەس پە؟ بيلەت كوتەرىپ جۇرگەنىمىزدى قاشان كوردىڭدەر؟ قاراقتارىم، قويىڭدار. ۇشۋىم كەرەك.

ۇشاق بولسا ءالى تۇر. الگىلەر:

˗ جوق، ءتۇسىڭىز! — دەپ بولمادى. مەن:

˗تۇسپەيمىن، — دەدىم.

˗ ەندەشە كۇش قولدانۋعا تۋرا كەلەدى.

اينالاداعى ادامداردان ۇيالعانىمنان كوندىم. سومكەمدى الايىن دەسەم، الگىلەر جول بەرمەدى. ەكەۋى قولتىعىمنىڭ استىنان ۇستاپ، كادىمگىدەي سۇيرەپ شىعاردى. نامىسىما ءتيىپ كەتتى. «ءوزىم-اق تۇسەمىن» دەپ شىرىلداعانىما دا قاراعان جوق. الدە ادەيى مەنىڭ قىتىعىما ءتيىپ، بەينەگە ءتۇسىرىپ العىسى كەلدى مە، ول جاعىن بىلمەيمىن. جۇيكەم سىر بەرىپ، ونسىز دا اۋىرىپ تۇرعان تاماعىم قارلىعىپ، سويلەي الماي قالدىم. جىلايىن دەسەم، ەلدەن ۇيات. امالسىزدان ىشىمە جۇتتىم. بارلىق زاتتارىم قالدى. ىشىندە كەشكە بولاتىن تويدىڭ دا اقشاسى، دومبىرام بار ەدى. ءبارىن انىقتاۋعا بارعانىمىزشا ۇشاق ۇشتى دا كەتتى. مەن پاۆلوداردا قالىپ قالدىم. ول قالادان ۇشاق تا ءجيى ۇشپايدى. كەلەسى رەيس تەك ءبىر كۇننەن كەيىن. سول جاعدايدان كەيىن ۇشاققا مىنۋگە دە جۇرەكسىنىپ قالدىم. سول ساتتە قورىققانىم سونشالىق استاناداعى باۋىرىما حابارلاسىپ: «تەز ارادا كەلىپ، مەنى الىپ كەت»، — دەدىم.

سول كەزدە ءسىزدى بەينەتاسپاعا ءتۇسىرىپ العان ادامدى تاپتىڭىز عوي؟ ءوزى ورىمدەي جاس بالا ەكەن…

ول بالانىڭ ەش كىناسى جوق بولىپ شىقتى. كەزىندە ءبىر كومپانيادا جۇمىس ىستەگەن ەكەن. قۇجاتىن پايدالانعان الدەبىرەۋلەر سونىڭ اتىنان بەينەنى عالامتورعا جاريالاپتى. جىگىتتىڭ تۋىستارى دا ونى ابدەن قارعاپ-سىلەگەن كورىنەدى. ءبارى تەرىس اينالىپتى. سوسىن ول بالا جىلاپ، مەنىڭ پروديۋسەرىمە كەلىپ: «ماقپال اپايعا ايتىڭىزشى، مەنىڭ سۋرەتىمدى عالامتوردان الىپ تاستاسىنشى. مەنىڭ كىنام جوق»، دەپ بار جاعدايدى ءتۇسىندىرىپتى. سودان مەن دە ونىڭ سۋرەتىن ينستاگرامداعى پاراقشامنان الىپ تاستادىم. بۇل ءىس وسىلايشا جىلى جابىلعان ەدى. ەندى مىنە اراعا ءۇش جىل سالىپ، سول بەينەنى تاعى بىرەۋ youtube-قا سالىپ قويىپتى. بىرەۋ مەنىڭ ابىرويىما وسىنداي جولمەن نۇقسان كەلتىرگىسى كەلەدى. توعىز جىل بۇرىن ورىن العان وقيعا تاعى بار. ونى دا ايحاي-شۋمەن الىپ تاستادى.

مۇنىڭ بارلىعى سىزگە قالاي اسەر ەتتى؟

زاكەڭ دۇنيەدەن وتكەننەن كەيىن ءبىرىنشى رەت كونسەرتكە اقتاۋ نە اتىراۋ وڭىرىنە باردىم. ءبىر ادام جىلى قاباق تانىتقان جوق، ەشكىم قارسى المادى، جۇرت مەنى ەلەمەدى. ءبارى تەرىس اينالدى. سوندا جۇرەگىم قاتتى اۋىردى. داڭعىرلاعان مۋزىكادان قوناق ۇيدە ءتۇنى بويى ۇيىقتاي الماي شىقتىم. ءبىر كەزدە قارنىم اشىپ، اقىرى ۇيقى بولماعان سوڭ، مۋزىكانتىما ءوتىنىش جاساپ، دۇكەننەن تاماق الىپ كەلۋىن سۇرادىم. بالىق جەپ، سىرا ىشتىك. ۇيقى جوق. تاڭعى ساعات بەستە تارنوۆسكييگە (اۆت. مۋزىكانت): «سىرتقا شىعىپ، سەرۋەندەپ قايتايىق. ءبارىبىر ءۇش ساعاتتان كەيىن ۇشاققا شىعۋىمىز كەرەك»، — دەدىم. اۋەن ءبىر مەيرامحانادان شىعىپ جاتقان بولار دەپ ويلادىق. سويتسەم قوناق ءۇيدىڭ مەنىڭ بولمەم ورنالاسقان جاعىندا بەس-التى جىگىت كولىكتىڭ ۇستىنە وتىرىپ الىپ، ىشىمدىك ءىشىپ، مۋزىكانى قاتتى قويىپ، شۋلاپ تۇر ەكەن. «نە بولسا دا، جولامايىق» دەپ شەشتىك. دالا قاراڭعى بولاتىن. اياعىمدا تاپىشكە، كوزىمدە كوزىلدىرىگىم بار. قاراڭعىدا ەشكىم كورە قويماس دەپ شىعا سالعان ءتۇرىم. كىشكەنەدەن سوڭ ارتقا بۇرىلىپ، قوناق ۇيگە جاقىنداپ قالعان كەزدە اناداي جەردە تۇرعان جىگىت مەنىڭ اتىمدى اتاعانىن ەستىپ قالدىم. اڭگىمەلەرىن قۇلاعىم شالىپ قالدى. وزدەرى مەنى اڭدىعان كورىنەدى. «قۇرىسىن» دەپ تەزىرەك قوناق ۇيگە كىرۋگە اسىققانىمدا ءبىر جىگىت: «ماقپال اپا، سالەمەتسىز بە!» — دەدى. ءوزىمىزدىڭ قازاقتىڭ جىگىتتەرى ەكەن، نە بولسا دا بارىپ، ايتارىمدى ايتايىن دەپ شەشتىم. جاندارىنا بارىپ ەدىم، الكوگولدىڭ ءيىسى بۇرق ەتە ءتۇستى. ارالارىندا بىرەۋى عانا ساۋ ەكەن. وتىز جاس شاماسىنداعى ءبىر جىگىت: «اپاي، نەگە ۇيىقتاماي ءجۇرسىز؟ جانىڭىزداعى كۇيەۋىڭىز بە؟»- دەپ نامىسقا ءتيىپ سويلەدى. «قاراعىم، نە وتتاپ تۇرسىڭ؟ سەن نە، مەنىڭ كۇيەۋىمدى ءولتىرىپ كەتكەنىن بىلمەيسىڭ بە؟»- دەدىم ىزالانىپ. «سەنىڭ كۇيەۋىڭنىڭ بار ەكەنىن بىلمەيدى ەكەنبىز»، — دەدى ودان سايىن قىتىعىما ءتيىپ. «زامانبەك ءنۇرقادىلوۆتى تانىمايسىڭ با؟» — دەسەم، الگى جىگىت ءبىرىنشى رەت ەستىپ تۇرعانداي سىڭاي تاڭىتتى. ابدەن نامىستاندىم. ءبىر كەزدە اراق ۇسىندى، ابدەن قانىم قارايىپ تۇرعان مەن: «جوق، بار بولسا سىرا ىشەيىن»، — دەپ الگى جىگىتتەر ىشكەن ستاقاننان ىشۋگە جيىركەنىپ، بوتەلكەنىڭ اۋزىنان ىشە سالدىم. جۇيكەم سىر بەردى. ءبىر كەزدە تارنوۆسكيي: «ماقپال مۇحامەديار قىزى، بۇل جەردەن كەتەيىك، ءسىزدى جاسىرىن كامەرا ءتۇسىرىپ تۇر»، — دەدى. مەن بايقاماپپىن. راسىمەن دە ءبىر جىگىت تاسادان تىعىلىپ ءتۇسىرىپ تۇر ەكەن. «قاراعام، بەرى كەل. ازامات ەمەسسىڭ بە؟ ايتساڭ، تۇسەمىز عوي ۆيدەوڭا، ارقادان تاس لاقتىرىپ تۇرعانداي تىعىلىپ تۇرعانىڭ نە؟» — دەپ ەدىم، الگى جىگىت ىرجالاڭداپ، ودان سايىن ىزاما ءتيدى. اشۋعا ەرىك بەرىپ، بوقتىق ءسوز ايتقانىم راس. جىگىت باسىمەن سونداي جيىركەنىشتى ارەكەتكە باردى. مەنى تۇسىرەدى، ونى جاريالايدى دەپ ويلاعان جوقپىن. ۇرىسپاي، توبەلەسپەي تارقاسايىق دەپ ءوز جونىممەن كەتكەن ەدىم. قوناق ءۇيدىڭ دە ديرەكتورى كەلىپ، ولارعا جولاماۋىمدى ايتتى. ال مەن قازاقتىڭ بالالارى ماعان كەسىرىن تيگىزە قويماس دەدىم دە قويدىم. سويتسەم ءبارىن جازىپ الىپتى. كەيىننەن سول بەينە جازىلعان ديسكىنى وزدەرى مەنىڭ ۇيىمە الىپ كەلدى. كۇزەتشىگە «جاڭا ءان» دەپ ايتقاندىقتان، الدىرتىپ ەدىم. قوسسام، ەشقانداي دا ءان جوق. الگىندە ورىن العان وقيعانى الگى جىگىتتەر تۇگەل ءتۇسىرىپ الىپ، وزىمە جىبەرىپتى. ءبىرىنشى ءوزىم كوردىم. جاۋاپ قايتارايىن دەسەم، نە اتى، نە ءجونى جوق. ديسكىنى سىندىرىپ، لاقتىرىپ جىبەردىم. ءبىر كۇنى ۆيدەو عالامتوردا جاريالانىپ، شۋ شىقتى. مۇنداي الاياقتار سولاي اقشا تابادى. ادام جالداسام دا ول جىگىتتەردى تاۋىپ الۋىما بولار ەدى. ءبىراق ولاردىڭ دەڭگەيىنە تۇسكىم كەلگەن جوق. سول بەينە توعىز جىل بويى عالامتوردا تۇردى. ءبىر كۇنى اڭگىمە اراسىندا: «وسى ۆيدەونى عالامتورعا سالىپ نە تاپتى ەكەن؟» — دەپ ايتىپ قالىپ ەدىم، ءبىر كىسىلەر: «وعان بولا جۇرەگىڭىزدى نەسىنە اۋىرتاسىز؟ ءسىز تۇگىلى ەلباسىمىز تۋرالى دا تالاي نارسەلەر تۇر ەمەس پە؟» — دەپ باسۋ ايتتى. «ءاي، سوندا دا، قانشا دەگەنمەن، ايەل بالاسىمىز. نامىسىما كەلدى. الىپ تاستار ادام تابىلسا، سوعان كولىگىمدى بەرەر ەدىم»، — دەپ ەدىم، ۆيدەونى عالامتوردان بىردەن الىپ تاستادى. سودان بىرەۋلەر حابارلاسىپ، ماشينە تالاپ ەتتى.

سودان؟

«قاراعىم، بەرە المايمىن. ءيا، ەموسياعا بەرىلىپ، «كولىگىمدى بەرەمىن» دەپ ايتقان شىعارمىن. قولدارىڭنان كەلە تۇرا توعىز جىلدان بەرى نەگە قاراپ وتىردىڭدار؟ سول كەزدە-اق الىپ تاستاعاندارىڭدا راسىمەن دە كولىگىمدى بەرەر مە ەدىم؟ بولارى بولىپ، بوياۋى سىڭگەن سوڭ، نەسىنە بەرەمىن؟ جارايدى، سىزگە كولىگىمدى بەردىم دەلىك. ءبىراق ەرتەڭ سول ۆيدەونى باسقا بىرەۋ سالىپ قويماسىنا كىم كەپىل؟» – دەدىم. مىنە، بۇل قازاقتىڭ ءوز قازاعىنا جاساعان قياناتى. مەنىڭ ودان ەش جەرىم كەمىپ قالعان جوق. تەك ءبىر ءتۇيىر قىزىم ءۇشىن الاڭدايمىن. مەرەيىم: «ماما، وعان بولا جۇرەگىڭ اۋىرماسىن. ونداي ادام ەمەس ەكەنىڭدى مەن بىلەمىن عوي»، — دەگەن سوڭ جانىم تىنىشتالدى.

كوزگە كورىنبەيتىن ادامدار مەنىمەن الىسىپ كەلەدى

ماقپال اپاي، وسىنداي قيىن جاعدايلارعا ءجيى تاپ بولاتىن سەكىلدىسىز؟

ءيا.

ونداي جاعدايدا ءوزىڭىزدى قالاي ۇستايسىز؟ ارانداتۋشىلىققا قارسى يممۋنيتەت تە قالىپتاسىپ قالعان شىعار؟

بۇرىن شاقىرعان جەردەن قالمايتىن ەدىم، ەشكىمنىڭ بەتىن قايتارمايتىنمىن. حالىقتىڭ اراسىندا كوپ جۇرەتىنمىن. ءقازىر وندايدى قويدىم. مىنا زامان سوعان يتەرمەلەدى. ماسەلەن، كەشە عانا ينستاگرامدا ءبىر ايەل: «ءىشىپ الىپ، شۋ شىعارىپسىڭ»، — دەپ پىكىر جازدى. ءۇنسىز عانا ءوشىردىم. قايتەيىن؟ ەشكىمگە سەنبەيتىن بولدىم. ۇشاققا وتىرسام دا، تەك ۆيپ-كلاسپەن ۇشامىن. ورنىمدى الدىن الا تىركەتىپ قوياتىن بولدىم. بۇرىن وندايدى بىلمەيتىنبىز. «مۋزارت» توبىنىڭ ون جىلدىق كونسەرتىنە نە اۋەجايداعى كەلەڭسىزدىكتىڭ كەسىرىنەن بارا الماي قالعانمىن. مادينا سادۋاقاسوۆا ەكەۋمىزدى تىركەۋدەن وتكىزبەي قويدى. سونداعىسى تىركەۋگە ءبىر ساعات بۇرىن كەلمەدىك، قىرىق بەس مينۋت بۇرىن جەتكەن ەكەنبىز. جۇرەگىمنىڭ اۋىرعانى-اي. سول كەشكە ءبىر اي دايىندالعان بولاتىنبىز. تىركەۋدە وتىرعان ورىس ايەل بىزگە ادەيى قىرسىققانداي كورىندى. «ۋ ناس جە كونسەرت. كاك ۆى تاك موجەتە؟» دەپ الگى جەردە اشۋلاندىم. «پريحوديتە ۆ چاس، ەسلي مەستو بۋدەت، يا ۆاس پوساجۋ»، — دەدى ول. امالسىز قايتا ۇيگە كەلدىم. ۇشاققا وتىراردان ءبىر كۇن بۇرىن ۇيىقتامايتىن ادەتىم بار. سودان ۇيگە كەلگەن سوڭ ۇيىقتاپ كەتىپپىن. ويانسام، ساعات بىردەن اسىپ كەتكەن. مادينا ۇلگەرگەن ەكەن، ال مەن بارا المادىم. وسىنداي نارسەلەرمەن بەلگىسىز بىرەۋلەر مەنىڭ ساعىمدى سىندىرعىسى كەلەتىن سياقتى. «مىنا قىز وسپەسىن، ءوشسىن» دەپ قارا نيەتتىلەردىڭ جاساپ وتىرعان ءىسى بۇل. ايتپەسە، ءوز قازاعىنا ادام وسىنداي دۇشپاندىق جاساي ما؟ ساحنادا تۇرىپ، ەلىمنىڭ ابىرويىن شاشاتىنداي نارسە جاساسام، ءان ايتا الماي قالىپ، ماسقارا بولسام ءبىر ءجون. ول كەزدە «ءوز وبالىم وزىمە» دەر ەدىم. بۇل ەندى ساحنادان تىس، قاراپايىم ومىردە اركىمنىڭ-اق باسىندا بولاتىن جاعداي عوي. تالاي ۇشىپ ءجۇرمىز. ىشكەندى بىلاي قويعاندا، ەلگە تىنىشتىق بەرمەيتىن ادامداردى دا كورىپ ءجۇرمىز. ءبىراق ولاردى ەشكىم سوكپەيدى. ال ءبىزدىڭ اۋزىمىزدى اڭدىپ وتىرادى. ءبىر اعاتتىق جىبەرگەن ەكەنمىن. سوعان بولا مەنى سونشا بالاعاتتاپ، ۆيدەونى قايتا-قايتا سالىپ، قورلاۋعا بولا ما؟ وسىنداي ءجايتتاردان كەيىن ارتىق ەش جەرگە باس سۇقپايتىن بولدىم. تويعا بارا قالسام دا، ءانىمدى ايتىپ، نان اۋىز تيەمىن دە تايىپ تۇرامىن. ەشكىممەن ارالاسقىم دا كەلمەيدى. ادامداردى سونشالىقتى جاقسى كورىپ تۇرامىن، سەنىپ قالامىن. جىلى سويلەگەن جاننىڭ ءبارىن دوس سانايمىن. ال كەيىننەن ازابىن ءوزىم كورەمىن.

باسىڭىزدان نەبىر ناۋبەتتى كۇندەر ءوتتى. وز-وزىڭىزگە قالاي كەلدىڭىز؟

قىزىمنىڭ ارقاسىندا. جۇبانىشىم دا، ءومىرىمنىڭ ءمانى دە ˗ مەرەي. وعان قوسا حالقىمنىڭ پەيىلى، تىلەگى مەنى اياققا تۇرعىزدى. ەل بولىپ مەن ءۇشىن قوبالجىپ، ماعان سەنىم ارتقان جاندار بارشىلىق. بىر-ەكى ادامنىڭ جاساعان ارسىزدىعى ءۇشىن بارىنەن باز كەشكىم كەلمەيدى. ەگەر سوعان بولا قۇلار بولسام، حالىق تا مەنى ونەر الەمىنەن الدەقاشان سىزىپ تاستار ەدى. مەن دە قاتەلەستىم. اۋزىما يە بولىپ، ءتىپتى بالاعاتتاپ تۇرعان ادامعا «اينالايىن» دەپ سويلەۋىم كەرەك ەدى. امال نەشىك، بۇل جەردە مىنەزىم دە ءوز ءرولىن وينادى. ارقالى، نامىستى قىزبىن. مەنى بالاعاتتاپ، كۇيەۋىمدى تۇككە تۇرعىزباي، اۋزىنا كەلگەندى وتتاپ تۇرعان جانداردى كورگەندە شىداي المادىم. قايتا قول جۇمساعان جوقپىن. ال جالپى ءىشىپ العان ادامدارمەن سولاي سويلەسۋ كەرەك. سول جەرگە نەگە بارا قالدىم ەكەن؟ ولاردىڭ سىراسىن ءىشىپ نەم بار ەدى؟ وسى سىندى ساۋالدار مازالايدى، ارينە. ءبىراق سول ۆيدەونى سالعاننان ولار نە تاپتى؟ ونسىز دا دۇرىس جاساماعانىمدى ءبىلىپ تۇرمىن. مەن دە پەندەمىن. مەنى كورە المايتىن ءارتىس سىماقتار دا سول بەينەنى كوشىرىپ الىپ، تاراتۋمەن بولدى. ارسىز ارەكەتكە بارعان، جۇرگەن جەرىندە «اۋزىنان اق يت كىرىپ، كوك يت شىعاتىن» ارتىستەردى دە بىلەمىن. بىلگەنىممەن جاريالامايمىن عوي. مۇنداي نارسەنى ەشكىمنىڭ باسىنا بەرمەسىن. مەنى ەلدىڭ الدىندا ماسقارا ەتكىسى كەلەتىن ادامنىڭ ءىسى بۇل. بىرەۋدىڭ تاپسىرىسى ما الدە الگى جىگىتتەردىڭ ناداندىعى ما، ونى بىلمەيمىن. عالامتوردا ەلباسىمىز تۋرالى دا نەشە ءتۇرلى ۆيدەولار ءورىپ ءجۇر. ونى جاستاردىڭ ءبارى كورىپ وتىر. ارام نيەتتىلەر مەملەكەتىمىزدىڭ باسشىسىن جاستار سىيلاماسىن دەگەن ويمەن ىستەپ وتىر. بۇل نە تاربيە؟ زاڭگەر بولسام، ءبىرىنشى كەزەكتە عالامتوردى قولعا الار ەدىم. ءقازىر جەزوكشەلىك، ادام ءولتىرۋ، زورلاۋ، قورلاۋ، بالا-شاعانى دالاعا تاستاۋ سىندى قىلمىستار كوبەيىپ كەتتى. ال ونىڭ ءبارى قايدان كەلدى؟ باياعىدا ونداي بولعان جوق. وسى «عالامتور» دەيتىن بالەدەن كەلىپ وتىر. بۇرىن بىرەۋ قايتىس بولىپتى دەسە، بۇكىل اۋىل جىلايتىن. ءقازىر ول قالىپتى نارسەگە اينالىپ كەتتى. ادامداردا جۇرەك، سەزىم دەگەن دۇنيە قالماي بارادى. جاستارىمىز كوبىنەسە قانداي ءان تىڭدايدى؟ ايحاي-شۋدان تۇراتىن داڭعىرلاعان مۋزىكاعا اۋەس. راس قوي؟ جىندانىپ ءان ايتاتىن انشىلەردىڭ زامانى بولدى. ماسەلەن، مەن قىزىمنىڭ قانداي ءان تىڭدايتىنىن تەكسەرەمىن. ماعان ۇنامايتىن، مادەنيەتىمىزگە جات، انايى مۋزىكا تىڭداعانىن كورسەم، تىيىم سالامىن. ونىڭ بارلىعى سانانى ۋلايدى. بالاعا: «ءوز ءتىلىڭدى، ءتول مادەنيەتىڭدى، ءانىڭدى سىيلاي ءبىل»، — دەپ ميىنا قۇيىپ وتىرماساڭ بولمايدى. اينالاسىنداعى جاندارعا ەلىكتەپ، بۇرىس جولعا ءتۇسىپ كەتپەۋى ءۇشىن دە بالانى قاداعالاپ وتىرۋ قاجەت.

قاتەلەسپەسەم، مەرەي شەتەلگە بارىپ وقىپ كەلدى ەمەس پە؟

ءيا. «ماما، ءتىل مەڭگەرگىم كەلەدى، بۇكىل الەمدى ارالاعىم كەلەدى»، — دەدى. تالپىنىپ تۇرعان بالانىڭ بەتىن قاقپايىن دەپ كەلىسىمىمدى بەردىم، قىزىما سەنىم ارتتىم. جالپى بالاعا ءاردايىم سەنىم ارتىپ وتىرۋ كەرەك. ونسىز ءوسۋ دە بولمايدى. ءبىر تال قىزىمدى الىسقا جىبەرۋ ماعان وڭايعا سوققان جوق. ول قىز كەلگەنشە شاشىمنىڭ جارتىسى اعارىپ كەتتى، ۇيىقتاۋدان قالدىم. «قىزىما بىردەڭە بوپ قالسا نە ىستەيمىن؟» دەگەن قورقىنىش سانامدى تەسىپ تۇردى. ءبىرىنشى ساپارى ءساتتى ءوتتى. كەلگەننەن كەيىن كادىمگىدەي اعىلشىنشا سويلەپ شىقتى. سەرتيفيكاتىن دا الدى. ەكىنشى جىلى تاعى باردى، سونىڭ ارقاسىندا ءقازىر كادىمگى اعىلشىننىڭ قىزى سياقتى سايرايدى.

دەگەنمەن دە، شەت ەلدە ءجۇرىپ ءتىل ۇيرەنگەن ءبىر باسقا. قاي ەلدەردە بولىپ قايتتى؟

ارينە. امەريكادا جانە انگليادا بولىپ كەلدى. بيىل ويلانىپ وتىرمىز. «باراسىڭ با، قىزىم؟» — دەسەم، ونسىز دا ءتىلدى جاقسى مەڭگەرگەنىن ايتتى. شىنى كەرەك، قىزىمنىڭ وزىنە دەگەن سەنىمدىلىگى ارتتى. مۇعالىمدەرى دە مەرەيدىڭ اعىلشىندى وتە جاقسى مەڭگەرگەنىنە تاڭدانىسىن جاسىرمادى. شەتەلگە جىبەرگەنىمە وكىنبەيمىن. ەندى كەز كەلگەن جەرگە اۋدارماشىم رەتىندە وزىممەن الىپ بارۋىما بولادى.

ءوزىڭىز بيىل دەمالىسقا دا بارمادىڭىز…

بارمايمىن. شەتەلگە بارۋعا دا قورقاتىن بولدىم. ول جەردە دە ارتىمنان اڭديتىن قازاقتار تابىلادى. جاعاجايعا تىپتەن بارا المايمىن. ءبىر جولى شومىلاتىن كيىمىمدى كيىپ، سۋعا تۇسۋگە بەكىندىم. ءبىر كەزدە ءبىر جىگىتتىڭ جۇگىرىپ كەلە جاتقانىن كوردىم. قولىندا فوتواپپاراتى بار بالا مەنىمەن سۋرەتكە تۇسۋگە ءوتىنىش ءبىلدىردى. ۇيالعانىمنان حالاتىمدى كيىپ، باسىما شلياپامدى كيە سالدىم. نە بويانباعانمىن. جالپى كۇندەلىكتى بويانىپ، كەز كەلگەن جەردە ارتىسكە ۇقساپ ادەمى بوپ جۇرگەندى جاقسى كورەمىن.

بۇرىن ەشكى اسىرايتىن ەدىڭىزدەر. ءقازىر ولار بار ما؟ جالپى قانداي ءۇي جانۋارلارىن ۇناتاسىز؟

مەندە ءسۇت بولماعاندىقتان، ءسابي كەزىندە مەرەيگە ەشكىنىڭ ءسۇتىن بەردىك. سول كەزدە اسىراعانىمىز راس. قىزىم سۇتتەن شىققان سوڭ زاكەڭ ەشكىنىڭ «كوزىن قۇرتتى». ءبىر جاعىنان ءيتىمىز مالعا كۇن كورسەتپەدى. ءبىر كەزدەرى پاۆليندەرىمىز دە بولعان. ولار ۇندەمەي جاتىپ، ءبىر ساتتە ايحايعا سالاتىن ەدى. كورشىلەرىمىز دە ۇنەمى نارازىلىق تانىتاتىن. زاكەڭ ولاردى تىڭداماي جۇرگەن. ءبىر كۇنى ءپاۆليننىڭ داۋسىنان مەرەي شار ەتىپ وياندى. قىزىمىزدىڭ جۇيكەسىنە كەسىرىن تيگىزىپ جۇرەر دەپ ونى دا كەتىردىك. «ماعان اسىلىپ الدى» دەگەن مەرەيدىڭ سوزىنەن كەيىن اكەسى ءيتتى دە قۇرتتى. تاۋىقتارىمىز دا بولاتىن. بارىنەن باس تارتتىق. ارتىنان زاكەڭنىڭ ءوزى دە كەتتى…

سونىمەن مىنا ۇيدە مەرەي ەكەۋمىز عانا قالدىق. 

كوزگە كورىنبەيتىن ادامدار مەنىمەن نەشە جىلدان بەرى الىسىپ كەلەدى. ولاردىڭ كىم ەكەنىن دە، مەنىمەن نە ءۇشىن ارپالىسىپ جۇرگەندەرىن دە بىلمەيمىن. قانشاما اندەر ايتىپ ءجۇرمىن، كونسەرتتەرگە قالماي قاتىسامىن. ءبىراق ەفيردەن مەنى كەسىپ تاستايدى. نەگە؟ ونى دا بىلمەيمىن. اسىرەسە، «حابار»، «استانا»، «قازاقستان» سەكىلدى حالىق كوپ كورەدى-اۋ دەگەن ارنالار مەنى كورسەتپەيتىن بولدى. جاقىندا عانا قۇدايبەرگەن بەكىشتىڭ شاقىرتۋىمەن «جىلدار. اندەر» اتتى كونسەرتكە قاتىستىم. مادينا ەرالييەۆانىڭ، ارمان دۇيسەنوۆتىڭ كونسەرتىندە ءان شىرقادىم. ءبىراق نەگە ەكەنى بەلگىسىز، مەنى تاعى دا قيىپ تاستاپتى.

بۇل دا جانىڭىزعا باتادى عوي…

ارينە. ءبىراق العا قاراي جىلجۋىم كەرەك. باسقا نە ىستەي الامىن؟ جۇرەككە سالماق تۇسەدى، سوندا دا شىداپ كەلەمىن. تەك ءبىر كۇنى سول بومبا بولىپ جارىلار ما ەكەن دەپ قورقامىن. ءار شىدامنىڭ شەگى بار عوي. ايتەۋىر قىزىما قارايمىن دا: «ماقپال، باسقا ەشتەڭەنى ويلاما، ساناڭدى بۇزبا، تەك قانا العا»،- دەپ ءوزىمدى سابالاۋمەن كەلەمىن.

بۇرىن ءبىر كونسەرتىڭىزگە مەرەيدى الىپ شىعىپ ەدىڭىز. ەندىگى كەشتە كورەرمەندى نەندەي جاڭالىعىزبەن قۋانتاسىز؟

ونى ءالى ويلاستىرعان جوقپىن. ال مەرەيگە كەلسەك، ءانشى بولۋ ونىڭ ارمانى ەمەس. مەكتەبىندە ءىس-شارالارعا قاتىسىپ، بولماسا قوناققا بارعان كەزدە كوڭىل-كۇيى بولسا كەيدە ءان ايتادى. ءبىراق انشىلىكتىڭ اۋىر جول ەكەنىن كورىپ وتىرعان قىزىمنىڭ بۇل جولدى تاڭداعىسى جوق. ءتىلدى جاقسى مەڭگەرىپ كەلەدى، ءبىلىمى دە وتە جاقسى، ۇزدىككە وقىپ جاتىر. جالپى بولاشاقتا باسقا سالادان كورگىم كەلەدى. مۇمكىن قىزىم اياققا تۇرعان سوڭ، ءوز ەلىمنەن دە كەتەتىن شىعارمىن…

ەل اراسىندا سونداي سىبىس شىعىپ ەدى…

جاسىرمايمىن، ونداي ويىم بار. ءوزىڭىز دە كورىپ وتىرسىز، ەشقايدا شىعارمايدى. مەن قاشانعى جىلاي بەرمەكپىن؟ وعان دەيىن زەينەتكە دە شىعىپ قالارمىن. باسقا مەملەكەتكە بارۋىم نە بولماسا تۋعان جەرىمە كەتىپ قالۋىم مۇمكىن. اۋىلىما بارىپ، باۋىرلارىمنىڭ جانىندا تىپ-تىنىش ءومىر سۇرگەنگە نە جەتسىن؟ مىنا ءۇيدى ۇستاپ تۇرۋدىڭ ءوزى ماعان وڭاي ەمەس. كۇندەلىكتى ءۇي شارۋاسى بار، بارىنە اقشا تولەيسىڭ. تەگىن ەشتەڭە جوق. وعان قوسا، كولىك جۇرگىزە بىلمەيمىن. كەزىندە زاكەڭ رۇقسات بەرمەگەن ەدى. ال ءقازىر رولگە وتىرۋعا تىپتەن قورقامىن. جۇرگىزۋشىگە دە اقشا تولەيسىڭ.

الەمدى جاۋلاعان داعدارىستىڭ ءسىزدىڭ ومىرىڭىزگە اسەرى ءتيدى مە؟

اسەرى ءتيىپ جاتىر. مەنى قويشى، تويعا شىقسام دا، ءوز كۇنىمدى كورە الامىن عوي. ءبىراق وسى كۇنگە دەيىن تۋعان-تۋىستارىما جاردەمدەسىپ جۇرگەن مەن ەدىم.

ماقپال اپاي، قاراجات جيناماپ پا ەدىڭىز؟ دەپوزيت اشىپ دەگەندەي…

جوق، ءبىر تيىن دا جيناماپپىن. ايتقانىمداي، ارتىق اقشام بولسا، ءبارىن تاراتىپ جۇرەدى ەكەنمىن. ءبىر ءۇيىمدى ساتىپ، دەپوزيتكە سالسام با دەپ ەندى ويلانىپ وتىرمىن. ءبارى ۋاقىتتىڭ ەنشىسىندە. قىزىم امان-ەسەن مەكتەبىن اياقتاپ، جاقسى وقۋعا تۇسسە دەيمىن. ودان باسقا ماقسات-مۇرات جوق. نەسىبەمىزگە قاراي بۇيىرعانىن كورەرمىز. شاقىرعان جەردەن قالماي، شاقىرماعان جەرگە بارمايمىن. جاعدايىمدى جاسايتىن بولسا، ءان ايتۋعا دايىنمىن.

ونەرپازدى وسىرەتىن دا، وشىرەتىن دە ˗ حالىق

ءۇي شارۋاسىنا كومەكتەسەر كومەكشىڭىز جوق پا؟

ءقازىر بار. ءوزىڭىز دە ەستىگەن شىعارسىز، قازاقكونسەرتتى تاراتىپ جىبەردى. بۇكىل انشىلەرگە جۇمىستان شىعۋ تۋرالى ارىز جازدىرىپ، استاناعا كوشسىن دەپ جاتىر. استانادان ءۇي بەرسە، بارۋعا بولادى. ءۇي بولماسا، نەسىنە بارامىز. ول جاققا بارىپ الىپ، تاعى ءبىر ءۇي جالداپ تۇرار جايىم جوق. ولار قابىلداسا جاقسى، قابىلداماسا تاعى جۇرەگىڭ اۋىرادى. ءقازىر قامقورلىق جاساپ جۇرگەن بولات اعامىزعا راقمەتىمدى ايتامىن. كولىگىمدى جاڭارتتى، مەرەيدىڭ وكىل اكەسى بولدى. سول كىسىنىڭ وتباسىسىمەن جاقسى ارالاسىپ تۇرامىز. جەڭگەمىزبەن دە ارا-قاتىناسىم جاقسى. قۋانىشتارىنان قالماي، ورتاقتاسىپ ءجۇرمىن. گۇلجانات جەڭگەم وتە قاراپايىم، كەزدەسكەن سايىن: «ۇيالما، قىسىلما، كومەك قاجەت بولسا، ايت»، — دەپ جاناشىرلىق تانىتىپ وتىرادى.

جاقىندا تۋعان كۇنىڭىز ءوتتى، قۇتتى بولسىن! بيىل تۋعان كۇنىڭىزدى قالاي تويلادىڭىز؟

تۋعان كۇن تويلاۋ ويىمدا بولعان جوق. الماتىدا ءماريام ەسىمدى دوسىم بار. ءوزى ءيمانجۇزدى قىز. تۋعان كۇنىمدە سول قىز حابارلاسا قالدى. مەيرامحاناعا شاقىرىپ، تۋعان كۇنىمدى وتكىزۋگە ۇسىنىس ءبىلدىردى. «ونشاقتى ادامعا داستارقان جايىپ بەرۋگە ءوزىمنىڭ دە شامام جەتەدى» دەپ ەدىم، «دوستىق كوڭىلىمدى قايتارماڭىز» دەپ بولمادى. ءسويتىپ ءماريام داستارقان جايىپ، تۋعان كۇنىمدى جاساپ بەردى. بەس-التى تۋىسىم مەن مەرەيدىڭ ەكى ءمۇعالىمى قوناعىم بولدى. باسقا ەشكىم بولعان جوق. تۋعان كۇن تويلايتىنداي ەلۋ ەكى ماڭىزدى جاس ەمەس. كەزىندە قىرىق جاسىمدى زاكەڭ جاساپ بەردى. ەلۋگە تولعانىمدا قىرىققا جۋىق ادامعا داستارقان جايدىم. توي تويلاپ، ارقا-جارقا بولاتىنداي جاعدايدا ەمەسپىز.

بۇرىن بەرگەن سۇحباتتارىڭىزدا ايان تۇستەر كورەتىنىڭىزدى ايتقان ەدىڭىز…

ءقازىر دە كورەمىن. تەك قورقىنىشتى كەزەڭنەن الىستادىق، سوعان وراي تۇستەرىم دە وزگەردى. زاكەڭدى ءولتىرىپ كەتكەننەن كەيىن قاتتى ۇرەيلەنىپ قالدىق. جارتى جىل بويى امەريكاندىق دارىلەر ءىشىپ ەمدەلدىم. جۇيكەم دە ابدەن توزدى، شاشىم دا اعارىپ ءبىتتى. سول وقيعا ورنى تولماس ءىزىن قالدىردى. ۋاقىت ەمشى دەيدى عوي. بىرتە-بىرتە قالپىمىزعا كەلىپ، جاقسى نارسەلەردى ويلاۋعا، ادال نيەتتى ادامدارمەن ارالاسىپ، كوڭىلدى ءان تىڭداۋعا تىرىساتىن بولدىق. ءماريام سياقتى اڭقىلداپ قالعان دوستارىم بار. دوس بولۋ ءۇشىن كۇندەلىكتى كەزدەسۋدىڭ دە قاجەتى جوق. تەلەفونمەن سويلەسسەڭ دە، نيەتى ءتۇزۋ ادامنىڭ بەرەرى مول.

ياعني سىر بولىسەتىندەي جاقىن دوستارىڭىز بار عوي؟

اقتوتى رايىمقۇلوۆا اتتى دوسىم بار. جالپى كىممەن بولسا دا، قىزمەتى نە مانسابى ءۇشىن دوستاسپايمىن. قولىندا بيلىگى بار دوستارىمنىڭ وزىنە جۇك ارتقىم كەلمەيدى. دوستىقتا الىس-بەرىس بولماۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. ال ەندى وسەكتەۋگە، عايباتتاۋعا جانى قۇمار ادامداردان مەيلىنشە بويىمدى اۋلاق ۇستاۋعا تىرىسامىن. بىرنەشە رەت ارالاسقىسى كەلگەن ادامدارمەن جۇزدەسىپ، سويلەسىپ كوردىم. تالاي ادام جۇرەكتى اۋىرتاتىن اڭگىمەلەردى ايتىپ، سىرتىمنان ءورىپ جۇرگەن وسەكتەردى تاسىپ كەلدى. «ءسىز تۋرالى بىلاي دەپتى» دەگەن اڭگىمەلەردەن ابدەن مەزى بولدىم. ءتىپتى تىڭداعىم دا كەلمەيدى. «ايتسا، ايتا بەرسىن» دەپ جىلى جاۋىپ قويامىن. ءبىراق سونى ەستۋدىڭ ءوزى جاعىمسىز. ونى ايتۋدىڭ قاجەتى نە؟ باسقا انشىلەر تۋرالى بىرەۋ سۇراسا دا، ءۇنسىز قالامىن. مەن ول انشىمەن ارالاسپاسام، مىنەزىن، وتباسىن بىلمەسەم، ول كىسى تۋرالى نە ايتۋىم كەرەك؟ ءانشى رەتىندە باعانى بەرەتىن بىزگە حالىق. كىمنىڭ قانداي ەكەنىن حالىق انىقتايدى. ەشبىر ءانشىنى «ۇلى» نە «جامان» دەپ بولمەيمىن. ونەرپازدى وسىرەتىن دە، وشىرەتىن دە ˗ حالىق. ەشكىمدە شارۋام جوق، ەڭ باستىسى، ونەردەگى ارىپتەستەرىمنىڭ قۋانىشتارىنا ورتاقتاسا بىلەتىن اداممىن. ال ونەردە بۇركىت، سايات مەدەۋوۆ، «مۋزارت»، «جىگىتتەر»، «نۇر-مۇقاسان» توپتارىنىڭ جىگىتتەرى، اقجول مەيىربەكوۆ سىندى اعا-ىنىلەرىم حابارلاسىپ، حال-جاعدايىمدى سۇراپ وتىرادى. ولاردىڭ بارىنا دا قۇدايعا شۇكىر دەيمىن. جالپى بىرەن-سارانى بولماسا، ونەردە جۇرگەن جانداردىڭ باسىم بولىگىنىڭ ماعان دەگەن كوزقاراسى ءتۇزۋ دەپ ايتا الامىن.

ءقازىر بىر-ەكى ءان ورىنداپ، ءوزىن ءانشىمىن دەپ ەسەپتەيتىندەر كوبەيىپ كەتتى. ولارعا دا كەشىرىممەن قاراۋ كەرەك شىعار. ءبىز دە جاس كەزىمىزدە تالاي قاتەلىكتەر جىبەردىك. ءتىپتى، جارتى عاسىر، ءبىر عاسىر عۇمىر كەشكەن ادامنىڭ ءوزى قاتەلەسەدى. ءجۇز جاساعان ادامنىڭ ءوزى «ءبارىن ءبىلدىم» دەسە قاتەلىك بولار ەدى.

قازاقتا «كوپ جاساعاننان ەمەس، كوپتى كورگەننەن سۇرا» دەيدى عوي…

ءيا. ءومىر سۇرگەن سايىن، بىلمەيتىنىڭنىڭ كوپتىگىنە كوزىڭ جەتەدى. مىنا زاماندا اقپارات تا كوپ. ونىڭ بارلىعىن ميعا سىيدىرۋ مۇمكىن ەمەس. ماسەلەن، مەن الەۋمەتتىك جەلىلەردەن تەك WhatsApp پەن Instagram-دى قولدانامىن. ماعان: «باسقا الەۋمەتتىك جەلىلەردە نەگە جوقسىز؟» دەگەن ساۋال ءجيى قويىلادى. وعان ۋاقىت قايدا؟ وسىنى ۇيرەنگەنىمە دە ءتاۋبا دەيمىن. ۇزاق وتىرسام كوزىم دە اۋىرىپ كەتەدى، سوندا دا حات جىبەرگەن ادامدارعا جاۋاپ بەرۋگە تىرىسامىن. ءۇنسىز وتىرساڭ دا، «جىلى-جىلى» سوزدەرىن جاۋدىراتىن ادامدار تابىلادى.

ينستاگرامدى ۇنەمى قاراپ وتىرامىن، قايتا باسقالارعا قاراعاندا، سىزگە جاقسى تىلەكتەر كوپ تۇسەتىنىن بايقايمىن…

سونىڭ وزىندە نەشە ءتۇرلىنى جازاتىن ادامدار بار. ونى جۇرەكپەن قابىلدايمىن. ينستاگرامدى جابا سالايىنشى دەيمىن، ءبىراق ۇيرەنىپ قالىپپىن.

ماقپال اپاي، ونەردەگى قانشا بالانىڭ كىندىك اناسىسىز؟

ون شاقتى بالاداي بار.

ولارعا قالاي كوڭىل بولەسىز، ۋاقىتىڭىز جەتەدى مە؟

ۋاقىت تابىلادى. ءسيۆيدىڭ قىزىنا، سونداي-اق، جاقىندا مەرەيدىڭ قۇربىسىنىڭ سىڭلىسىنە كىندىك شەشە بولدىم. ارۋجان، ساليدات، سالتانات اتتى قىزدارىم بار.

ماقپال ەسىمدى بىرنەشە قىزىم بار.

شاكىرت تاربيەلەۋ نەمەسە پروديۋسەرلىكپەن اينالىسۋ ويىڭىزدا جوق پا؟

ازىرگە قولدان كەلمەي وتىر. ول ءۇشىن قاراجات كەرەك. ال مەندە قور جوق، وندايمەن اينالىسپاعان اداممىن. دەمەۋشى ىزدەۋىڭ كەرەك، تاعىسىن تاعى. ونىڭ ارتىنان اڭگىمە دە كوبەيەدى. بولات نازاربايەۆ كولىك سىيلاعاندا تەرىس ويلاعان ادامدار دا تابىلدى. وندا تۇرعان نە بار، تۇسىنبەيمىن؟ مارقۇم زاكەڭ جوعارىدان ءبارىن كورىپ، باقىلاپ وتىرعان شىعار. «نازاربايەۆتارمەن دوس بولىپ الىپتى» دەپ ءجۇر. ەندى دۇشپان بولۋىم كەرەك پە؟ بوكەڭ ماعان دوس رەتىندە جاقسىلىق جاساپ، قامقورشى بولىپ جاتسا، نەگە ول كىسىنىڭ كەۋدەسىنەن يتەرۋىم كەرەك؟ كۇيەۋگە شىعايىن دەپ جۇرگەن ون سەگىز جاسار قىز ەمەسپىن عوي. ءارى ول كىسىلەر ەشقاشان دا ماعان دۇشپان بولعان ەمەس. كوپشىلىك زاكەڭنىڭ ولىمىنە سول كىسىلەردىڭ قاتىسى بار دەپ ەسەپتەيدى. كەزىندە ءبارى سولاي ويلادى، راس. ءبىراق ولاي ەمەس. مەنىڭشە، ەلباسىمىزدىڭ دۇشپاندارىنىڭ ءىسى بۇل. جامان ات سول كىسىگە كەلسىن دەپ ادەيى ىستەگەن.

جالپى سىزدىكىندەي كونسەرت ەشكىمدە وتپەيدى. جۇرت بارىن الىپ كەلىپ جاتادى. ەڭ كوپ سىيلىق الاتىن ماقپال اپاي ونىڭ ءبارىن نە ىستەيدى؟

حالىقتان العاندى حالىقتىڭ وزىنە قايتارىپ بەرىپ وتىرامىن. قۇداي ءوزى كوپ كورمەسىن، تۋعان-تۋىسقاندارىم جەتەرلىك. ءار باۋىرىمدا تورت-بەس بالادان بار. سولارعا تاراتىپ بەرەمىن. ولار بريلليانتقا، نە التىنعا قىرۋار قارجى جۇمساي المايدى عوي. سىڭلىلەرىمە، كەلىندەرىمە، قۇربىلارىما بەرەمىن.

جوعارىدا سازگەرلەردىڭ وزدەرى مۇڭدى ءان ۇسىناتىنىن ايتتىڭىز. كومپوزيتورلاردىڭ قۇلاعىنا التىن سىرعا بولسىن، ءوزىڭىز قانداي ءان ايتقىڭىز كەلەدى؟

قازاققا ەڭبەگى سىڭگەن جاقسى ادامدار تۋرالى اندەر كوبىرەك جازىلسا دەيسىڭ. فاريزا اپامىزدىڭ ايگىلى ولەڭىنە جازىلعان اسەت بەيسەۋوۆتىڭ ءانى بار. «جاقسى كورۋ، جاقسى كورۋ، نە دەگەن كەرەمەت ەڭ..» باعدات اپامىز ورىندايدى. مارقۇم ءتىرى كەزدەرىندە اسەت بار، فاريزا اپامىز بار، زاكەڭ ءبارىمىز ءجيى باس قوساتىنبىز. مارقۇم اسەتتىڭ وسى ءاندى ورىنداپ وتىرعانى، فاريزا اپامىزدىڭ ديۆاندا مارقايا تىڭداپ وتىرعان ءساتى كوز الدىمنان كەتپەيدى. سونداي جاقسى ادامدار ارامىزدا كوبىرەك بولسا، سولارعا ارنالىپ ادەمى اندەر جازىلسا، ايتۋعا دايىنبىز. وكىنىشتىسى، ونداي اندەر كوپ تارالمايدى. جالپى جاڭا ءان جازىلدى ما، ءبىز سونى تاراتۋعا اسىعۋىمىز كەرەك. تەلەارنا، راديو ˗ جاستارىمىزدىڭ ءوز ەلىنە، ۇلتىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى ارتتىراتىن اقپارات قۇرالدارى. سول سەبەپتى دە ءبىز ەڭ الدىمەن ءوز ءتىلىمىزدى سىيلاۋىمىز كەرەك. مىنا تۇرعان كورشىلەس وزبەكستان، قىرعىزستاندا، ءتىپتى، دامىعان تۇركيا، امەريكا ەلدەرىندە تەلەارنالار تەك سول ەلدىڭ تىلىندە ءان ايتىپ تۇرادى. باسقا ۇلتتىڭ كينوسىن، ءمۋلتفيلمىن كورسەتسە دە، تەك ءوز تىلدەرىنە اۋدارتادى. ال بىزدە جۇزدەن اسا ۇلتتىڭ وكىلدەرى تۇرعاندىقتان، ونداي جوق. مەيلى، جۇزدەن اسا دياسپورا بولسىن دەلىك. دەگەنمەن دە، تازا ءان مەن جىردان، وركەستردەن، فولكلوردان تۇراتىن ارنا بولسا، قازاقتا بار نارسەنى، قوبىزدى، دومبىرانى تاڭەرتەڭنەن كەشكە دەيىن ناسيحاتتايتىن ارنالار كوبەيسە دەپ ارماندايمىن.

قازاقشا تەك ساپاسى تومەن اندەر كوبىرەك ناسيحاتتالىپ جاتىر. جاقسى انشىلەرىمىز دە جەتەرلىك. سول جاقسى انشىلەردىڭ جاقسى اندەرىن كوبىرەك بەرۋ كەرەك. ءقازىر ونداي ارنا جوق. تىڭدارماندارىم: «دومبىرامەن نەگە ايتپاي كەتتىڭىز؟» دەپ جازادى. قانشا كونسەرتتە ايتىپ ءجۇرمىن عوي. ونى كورسەتپەسە قايتەمىن؟ كونسەرت بەرەسىڭ، جىلىنا ءبىر رەت ارنادان كورسەتىپ قويادى. ول نە بولادى؟ كومپوزيتورلاردى دا ايايمىن. ماعان اندەرىن الىپ كەلەدى. «ءبارىبىر شىعارمايدى. ودان دا شىعىپ جۇرگەن انشىلەرگە بەرىڭدەر، اندەرىڭ ناسيحاتتالسىن»، — دەپ باس تارتامىن. ءبىراق تەلەارنا جارىققا شىعارماي جاتىر ەكەن دەپ ءۇنسىز جاتقان جوقپىن، قۇدايعا شۇكىر، تالاي اندەردى جارىققاشىعاردىم. الداعى جەكە كونسەرتىمدە ورىندايمىن.

سۇحباتتاسقان: اي-كەرىم سامالبەك قىزى

دەرەككوز: szh.kz