پۋتينگە تىقىر تايانىپ كەلەدى. بۇرىن پۋتين جاقسى تاكتيك: قىرىمدى رەسەيگە دىمىن شىعارماي ۋكراينادان قوسىپ الدى. ءبىراق، پۋتين جامان ستراتەگ دەيتىن: ىستەگەن ءىسى وزىنە جانە رەسەيگە زاۋالدى بولىپ شىقتى. ءبىراق ءومىر باسقاسىن كورسەتتى: ول ناشار تاكتيك جانە ناشار ستراتەگ ەكەن. 2014 جىلعى رەسەيدىڭ ۋكرايناعا اگرەسسياسى، زاڭسىز قوسىپ العان ۋكراينا تەرريتوريالارى باتىس ەلدەر بىرلەستىگى - ناتو اسكەري-ساياسي ۇجىم مۇشەلەرى ءۇشىن ۋكراينا جەرىنە جاسالعان باسقىنشىلىق دەپ باعالادى. باتىس ەلدەرى جانە ولاردىڭ وداقتاستارى رەسەيگە فينانستىق، ەكونوميكالىق،تەحنولوگيالىق سانسيالار سالدى. رەسەي باسقىنشىلارى ۋكراينادا سەپاراتيستەر كۇشىمەن گيبريدتىك ارالاس-اسكەري -پارتيزاندىق قوسىندار تاكتيكاسىن پايدالاندى. رەسەي باسشىلىعىنىڭ جەتەگىندە جۇرگەن سەپاراتيستەر مالايزيانىڭ پاسساجيرلىك ۇشاعىن اتىپ تۇسىرگەن. سونىمەن، باتىس ەلدەر قاۋىمداستىعى ءۇشىن رەسەي -  اگرەسسور مەملەكەت، ورىسشا ايتقاندا «يزگوي». ال، مالايزيا ۇشاعىنىڭ وبالىنا پۋتين قالاتىن ءتۇرى بار.ولاي بولسا ءپۋتيندى حالىقارالىق سوت كۇتىپ تۇر. ەندى باتىس ەلدەر قاۋىمداستىعى باعالاۋىنشا رەسەيدەن جامان مەملەكەت جوق، ال ءپۋتيندى گيتلەرمەن تەڭەيتىن بولدى.سونىمەن رەسەيدىڭ جاعدايى مۇشكىل، ەكونوميكاسى تىعىرىققا تىرەلدى.رەسەيدىڭ ءىجو (ۆۆپ) ونىنشى-ون ءبىرىنشى ورىنعا ءتۇسىپ رەسەيدىڭ ءىجو (ۆۆپ) كولەمى برازيليادان تومەندەپ يسپانياعا جاقىندادى. كەزىندەگى رەسەيدىڭ ەكونوميكالىق ورلەۋى گايدار رەفورمالارى جانە مۇناي باعاسىنىڭ كوتەرىلۋىنىڭ اسەرى ەدى. 2014 جىلعى ۋكرايناعا رەسەي باستاعان سوعىسىنان كەيىن رەسەي حالقىنىڭ تۇرمىسى جىل ساناپ تومەندەپ كەلەدى. رەسەيدىڭ ەكونوميكالىق داعدارىسى ورىس حالقىنىڭ نارازىلىعىن تۋدىرادى، رەسەي ءوز كۇيرەۋىنە بەت الدى.

1858 جىلعى ايگۋن جانە 1860 جىلعى پەكين كەلىسىمدەرىنە سايكەس رەسەي قىتايدىڭ ەكى ءىرى ولكەسىن تارتىپ الدى. ونىڭ الدىندا جۇڭگو اسكەري-ساياسي ۇلكەن داعدارىسقا تۇسكەن. اپيىن سوعىستارى مەن تايپيندەر كوتەرىلىسى قىتايدى ۇلكەن داعدارىسقا ۇشىراۋىنىڭ كوپ سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى عانا بولاتىن.

رەسەيدەن باسقا ۇلى دەرجاۆالار قىتايدان تارتىپ العان جەرلەرىن قىتايعا قايتارىپ بەردى. ەڭ سوڭعى بولىپ ۇلىبريتانيا ءوز وتارىن قىتايعا قايتاردى.رەسەي ۋكراينادان قىرىمدى تارتىپ الدى، سوندىقتان حالىقارالىق قۇقىقتى ەۋروپا تەرريتورياسىندا بۇزدى. ولاي بولسا، گەرمانيا كالينينگراد وبلىسىنا (بۇرىنعى پرۋسسياعا) دامەلى. سوندىقتان، گەرمانيادان قىتايعا ايىرىلعان ەكى ولكە تۋرالى ەسكى كارتالاردى جىبەرىلۋدە، ايگۋن جانە پەكين كەلىسىمدەرىنە استارلى مەڭزەۋ. وسى سەبەپتەن جانە باسقا فاكتورلارعا بايلانىستى جۇڭگو رەسەيگە جىلى قاباق تانىتپاي وتىر: نە كرەديت بەرمەيدى، نە پالەندەي ينۆەستيسيا جاسامايدى. باتىس پەن جۇڭگو رەسەيدىڭ تولىق داعدارىسقا ءتۇسۋىن كۇتۋدە-كەيىن رەسەيدى تالايدى جانە قىتاي-ايگۋن جانە پەكين كەلىسىمدەردەگى ايىرىلعان جەرلەردى، ال گەرمانيا پرۋسسياسىن قوسىپ الادى.

قازاق جەرىن فەرمەرگە بەرۋدى قىزعانبايىق، فەرمەرلەردىڭ 80%-ى - قازاقتار. بىرىنشىدەن، جەردى جەكە مەنشىككە بەرۋ (100 تەڭگەگە فەرمەرگە ساتۋ جانە دەرەۋ جەكە مەنشىك يەلىك تۋرالى اكت بەرۋ): فەرمەرلەر  كرەديت الادى بانكىدەن جانە سول اقشاعا تەحنيكا مەن تىڭايتقىش الادى؛ فەرمەرلەر ءوز جەكە مەنشىك جەرىن ساتۋعا نەمەسە  قوسىمشا جەر ساتىپ الۋعا تىرىسادى. كوپتەگەن ورىس تەكتىلەر ءوز جەرىن ساتىپ قۇتىلىپ رەسەيگە كوشەدى. سەبەبى ورتا ەسەپپەن رەسەيدە تۇرمىس دەڭگەيى جوعارىلاۋ، ال جەر الۋ سۋ تەگىن. سوندىقتان، باسقا ۇلت وكىلدەرى قازاقتىڭ جەرىن يەمدەنىپ قويادى دەگەن وي نەگىزسىز. ەكىنشىدەن، ءىرى جەر مەنشىگى، لاتيفۋنديستەردىڭ  جەرىن زاڭسىز يەلىك رەتىندە تاركىلەۋ(كونفيسكاسيا) كەرەك. ۇشىنشىدەن،ءبىزدىڭ لاتيفۋنديزم -فەوداليزم.فەوداليزم ارى دامىۋمىزدى تەجەيدى. تورتىنشىدەن،تاركىلەنگەن جەر فەرمەرلەرگە جەكە مەنشىككە بەرىلەدى. قالا تۇبىندەگى جەر تەك ءۇي سالۋعا بەرىلەدى. ولار دا جەكە مەنشىككە العان جەر ارقىلى ءۇي سالۋعا نەسيە الدادى، كەيىن قالادا كاسىپ جاسايدى، جۇمىس تابادى. بەسىنشىدەن، ءۇش مەملەكەت (ول جۇڭگو، رەسەي جانە وزبەكستان) ازاماتىنا نەمەسە ولاردىڭ ەكونوميكالىق سۋبەكتىسىنە  جەر ارەنداعا دا، مەنشىككە بەرىلمەيدى.

كەلىسپەيمىن، پالەندەي ماڭىزدى ۇقساستىق جوق. بىرىنشىدەن، قازاقستان (قازاقتار) باسقا مەملەكەتتىڭ جەرىن باسىپ العان جوق، ەشبىر مەملەكەتپەن سوعىس جاعدايىندا ەمەس، ال، ارمەنيا قاراباقتى جانە جاپسارلاس جەرلەردى باسىپ الىپ، ءازىربايجاننىڭ كەلەسى شابۋىلىن كۇتۋدە. ەكىنشىدەن، بىزدە دەموگرافيالىق جانە ميگراسيالىق سالدو. ارمەنيا حالقى ازايۋدا: 3 ملن ازىراق. ال قازاقتىڭ سانى وسۋدە-12 ملنعا جەتىپ قالدى.1999-2009 جىلدارى 26،3%، كەلەسى ونجىلدىقتا 2009-2019 تاعى دا از دەگەندە 23% كە وسپەك. قازاقتار ءوز ەلىنە كوشكەندى ماقسات، مارتەبە كورەدى، ال ارمياندار شەت ەلدەرگە كوشۋدى جاقسى التەرناتيۆا دەپ بىلەدى. ۇشىنشىدەن، ارمەنيانىڭ سىرتقا شىعۋى ۇلكەن پروبلەما – تۇركيا مەن ازىربايجانمەن – اراز، گرۋزيامەن قاتىناستارى اسا جاقسى ەمەس. ال، بىزدە دە لوگيستكالىق قولايسىزدىقتار بار، ءبىراق ارمەنيامەن سالىستىرۋعا كەلمەيدى – بىزدە جاعداي ارتىق. بەسىنشىدەن، بىزدە – مۇناي، ۋران، مىس، قارا مەتال-ياعني شيكىزاتتىق ديۆەرسيفيكاسيا بار، بيىك تەحنولوگيانى ەندى عانا يگەرمەكپىز. التىنشىدان، ارمەنيا ءبىر ۇلتتى مەملەكەت دەۋگە بولادى، ءبىز پوليەتنيكالىق مەملەكەتپىز، ءبىراق قازاقتىڭ ۇلەسى 69% جەتتى. ارمەنيا-جۇپىنى مەملەكەت. ەكى ۇلت تا ۇلتجاندى كەلەدى، ەكى ۇلت تا ءتاۋىر وقىعان، ەكەۋى دە ورىستىلدىك جەلىدە.

ءازىمباي عالي