جەكسەنبى كۇنى اقپارات جانە كوممۋنيكاسيا ءمينيسترى داۋرەن ابايەۆتىڭ جاڭا قىزمەتكە كەلگەنىنە 100 كۇن بولدى. ءۇش ايدان اسا ۋاقىتتا ونىڭ ۆەدومستۆوسىنىڭ قۇرىلىمدالۋ جۇمىستارى اياقتالدى. قوعام الداعى ۋاقىتتا ءمينيستردىڭ جۇمىسىندا قانداي وزگەرىستەردىڭ كۇتىلەتىنىن بىلگىسى كەلەدى. وسى جانە باسقا دا ماسەلەلەر جايلى داۋرەن اسكەربەك ۇلى Tengrinews.kz - كە تۇڭعىش سۇحباتىندا ايتىپ بەرەدى.

- 100 كۇن - بۇل ءسىزدىڭ قىزمەتىڭىزدەگى مەجەلى مەرزىم. قانداي سەزىمدەسىز؟

داۋرەن ابايەۆ:
جۇمىس ىستەۋگە ىنتا بار. الدا ءالى ءبىراز جۇمىستى اتقارۋ كەرەك. الدىمىزدا تۇرعان تاپسىرمالار وڭاي ەمەس، ءبىراق قىزىقتى. جالپى، مۇنداي جاۋاپكەرشىلىگى مول جۇمىستى اتقارۋ مەن ءۇشىن كاسىبي تۇرعىدا جانە جەكە باسىما سىن. مەن ااماتتاردىڭ جانە ەل باسشىلارىنىڭ ءۇمىتىن اقتاعىم كەلەدى.

ء-ۇش ايدان اسا ۋاقىت ىشىندە ءسىزدىڭ باسشىلىعىڭىزبەن جۇمىس ىستەپ جاتقان مينيسترلىك قانداي جۇمىستاردى اتقارىپ ۇلگەردى؟

د. ابايەۆ:
- بىرىنشىدەن، ءبىز ۇيىمداستىرۋشىلىققا قاتىستى بارلىق ماسەلەنى تولىقتاي شەشتىك. شتات كەستەسى مەن بيۋدجەت بەكىتىلىپ، جۇمىس جوسپارى ويلاستىرىلدى. ەڭ باستىسى، ۆەدومستۆو قاجەتتى كادرلارمەن تولىقتىرىلدى.

- ەكىنشىدەن، كۇزگى ماۋسىمدا مەملەكەتتىك تەلەارنالار جاڭا فورماتتا، جاڭا جوبالارمەن جانە جاڭا حابارلارمەن كورسەتىلەدى. "قازكونتەنت" اق قايتا قۇرىلىمدالىپ جاتىر. ونىڭ ينتەرنەت-رەسۋرستارىندا رەداكسيالىق جانە كادرلىق ساياساتىندا ايتارلىقتاي وزگەرىستەر بولادى.

ەۋروپا چەمپيوناتى مەن وليمپيادا ويىندارىن ەفيردەن كورسەتۋ تۋرالى كەلىسسوزدەردىڭ ءساتتى وتكەنىن ايتا كەتكىم كەلەدى. لايىقتى باعا ۇسىنىسى بويىنشا دا كەلىسىمگە كەلگەنىمىز قۋانتادى.

- ۇشىنشىدەن، ءبىز "KazSat-3" عارىش اپپاراتىنا قاتىستى بارلىق تەستىلەۋ جۇمىسىن اياقتادىق. ەندى مەملەكەتتىك ورگاندار، ۇلتتىق كومپانيانىڭ وكىلدەرى، بيزنەس وكىلدەرى وتاندىق بايلانىس سپۋتنيگىنىڭ قىزمەتتەرىنە ءوتىپ جاتىر. مەنىڭشە، بۇل ۇلتتىق اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ سالاسىندا ۇلكەن قادام، ونىڭ ۇستىنە ونىڭ بەلگىسىن جالعا الۋعا جۇمسالاتىن قاراجاتتى ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. 

ايتپاقشى، ەلىمىزدە "OTAU TV" تەلەتاراتىلىمىنىڭ "KazSat-3" سپۋتنيگىنە كوشۋدىڭ ارقاسىندا ءتورت ميلليوننان اسقان ابونەنتتەرىن قىركۇيەكتە توسىنسىي كۇتىپ تۇر.

- تورتىنشىدەن، حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىقتارى مەن "ەلەكتروندىق ۇكىمەت" ارقىلى مەملەكەتتىك قىزمەتتەر كورسەتۋ ساپاسىنىڭ جاڭا ستاندارتتارى جاسالدى. قولجەتىمدى قىزمەتتەر ءتۇرى 50-گە كوبەيەدى. بۇل قىزمەتتەردىڭ ءبىرقاتارىنىڭ كورسەتۋ ۋاقىتىن قىسقارتىپ، تۇرعىلىقتى مەكەن-جايمەن بايلانىسىن الىپ تاستادىق. سونىمەن قاتار، "ۇكىمەت ازاماتتار ءۇشىن" مەملەكەتتىك كورپوراسياسىنىڭ ءبىرىڭعاي كەڭسەسىن قۇرۋ بارىسى اياقتالۋعا جاقىن. "اشىق ۇكىمەت" پورتالىندا ۇسىنىلاتىن مالىمەتتەر جيىنتىعى ايتارلىقتاي كەڭەيتىلدى.

- بەسىنشىدەن، اقپارات جانە كوممۋنيكاسيا اياسىنداعى زاڭنامالاردى جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان زاڭدار ويلاستىرىلدى.

ء-سىز ۆەدومستۆونىڭ قاجەتتى كادرلارمەن تولىقتىرىلعانىن ايتىپ ءوتتىڭىز. الايدا بارلىق ءجۋرناليستى وسى ۆەدومستۆونىڭ ۆيسە-مينيسترى كىم بولاتىنى قىزىقتىرىپ وتىر. كەيبىر ساراپشىلار بۇل قىزمەتكە تاعايىنداۋدىڭ ءبىراز ۋاقىتقا سوزىلىپ جاتقانىن ايتىپ جاتىر.

د. ابايەۆ:
جاڭا ۆيسە-مينيستردىڭ ەسىمىن تاياۋ ارادا بىلەتىن بولاسىزدار. ءقازىر رەسمي قۇجاتتامالار ءۇشىن قاجەتتى ماسەلەلەرمەن اينالىسىپ جاتىرمىز. ءوز اتىمنان ۋادە بەرەمىن. بۇل لاۋازىمعا تاعايىندالعان ادامدى كوپ جۋرناليست قولدايتىن بولادى.

- اقپارات جانە كوممۋنيكاسيا مينيسترلىگى ەلىمىزدەگى ينتەرنەتتى جانە الەۋمەتتىك جەلىلەردى باقىلاۋ ءۇشىن قۇرىلعان بولاتىن. ياعني، ەندى بيلىكتەگىلەردىڭ قازاق ءتىلدى ينتەرنەتتى باقىلاپ وتىرعانىن جانە قازاستاندىقتاردىڭ الەۋمەتتىك جەلىلەردە نە جازىپ جاتقانى جايلى بىلەدى دەپ ايتۋعا بولا ما؟

د. ابايەۆ:
مەنىڭ اتاپ وتكىم كەلەتىنى، بۇل مينيسترلىك تەك ينتەرنەت جەلىسىن باقىلاپ وتىرۋ ءۇشىن قۇرىلعان جوق. بۇل اتقارىلۋى ءتيىس تاپسىرمالاردىڭ ءبىرى عانا.

سونىمەن قاتار، باقىلاۋدىڭ ەڭ باستى ماقساتى - ەلىمىزدە ەڭ كوپ كەزدەسەتىن الەۋمەتتىك پروبلەمالارعا جەدەل تۇردە نازار اۋدارىپ، سول ماسەلەلەرمەن اينالىسۋ.

سوندىقتان مەن بۇل جەردە "باقىلاۋ" دەگەن ءسوزدى قولدانبايمىن. قازىرگى ۋاقىتتا بارلىعى بىر-بىرىمەن تىعىز قارىم-قاتىناس ورناتىپ، مەملەكەتتىك جۇمىستاعى بارلىق ماسەلەنى تالقىلاپ، ولاردى شەشۋ جولدارىن بىرىگىپ ىزدەستىرۋى كەرەك. مەن كوپتەگەن مەملەكەتتىك ورگان مەن ولاردىڭ باسشىلارىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىلەردە بەلسەندى بولۋىنا وسى سەبەپ بولدى دەپ ويلايمىن.

-ال فەيسبۋك جەلىسىندەگى پاراقشاڭىزدى ءوزىڭىز جۇرگىزەسىز بە؟

د. ابايەۆ:
- ءيا، ول پاراقشانى ءوزىم جۇرگىزەمىن. قاي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋدى جانە ماتەريالدى قالاي ۇسىنۋ قاجەتتىلىگى جايلى ءوزىمنىڭ قول استىمداعىلارمەن كەڭەسەتىنىمدى ايتپاسام، وتىرىك ايتقانىم بولار. كەيدە جۇمىس كەستەسىنىڭ تىعىزدىعىنا بايلانىستى ۇلگەرمەي قالاتىن كەزدەر بولادى.

ايتپاقشى، مەن بىرنەشە رەت ورىندى كەڭەس بەرگەن قولدانۋشىلاردان حات الدىم. ولاردى وسى جۇمىس بارىسىندا قولدانىپ تا ۇلگەردىم.

- "ءادىل ءسوز" قورىنىڭ باسشىسى تامارا كالەيەۆا قازاقستاندىق ب ا ق تۋرالى زاڭىن "فرانكەنشتەين" دەپ اتاپ، ياعني "ينتەرنەت پايدا بولماعان زاماندا قۇرىلعان زاڭ" دەپ، سوندىقتان جاڭا زاڭ شىعارۋدى سۇراعان بولاتىن. وسىعان بايلانىستى مينيسترلىكتەگىلەردىڭ قانداي جوسپارى بار ەكەنىن بىلگىمىز كەلىپ ەدى.

د. ابايەۆ:
مەن تامارا ميسحادقىزىمەن سول كۇنى-اق حابارلاسىپ، ەشكىمنىڭ دە مۇنداي ماڭىزدى نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىنى قابىلدامايتىنى جايلى ايتتىم.

ءقازىر ءبىز اقپاراتتىق سالادا جاڭا زاڭدى جەتىلدىرۋ جۇمىستارىن باستادىق. وندا ءبىز ماسس-مەديانىڭ جاڭا تەندەنسيالارىن جانە ينتەرنەت جۋرناليستيكانىڭ قارقىندى دامىپ جاتقانىن ەسكەرەمىز.

جاڭا زاڭنامانى قۇرۋ ءۇشىن ازاماتتىق قوعامداستىقتىڭ مۇشەلەرى، جۋرناليستەر، قۇقىق قورعاۋشىلار مەن قوعامدىق پىكىردىڭ جەتەكشىلەرى تارتىلادى.

- قوعامدىق پىكىردىڭ جەتەكشىلەرى تۋرالى ايتاتىن بولساق... جاقىندا ءسىز بلوگەرلەرمەن كەزدەستىڭىز. سول كەزدەسۋ جەلىدە دە تالقىلاۋلار بولدى. سونىمەن بۇل كەزدەسۋ نە ءۇشىن قاجەت بولدى؟

د. ابايەۆ:
مەن كەيبىر تانىمال جەلى قولدانۋشىلارىنىڭ ولاردى بۇل شاراعا شاقىرماعاندارىنا اشۋلانعانىن بىلەمىن. وسى ورايدا مەن مۇنداي كەزدەسۋلەردىڭ الدا ءالى دە بولاتىنىن جانە كەلەسى جولى تىزىمدە جاڭا قوناقتاردىڭ بولاتىنىن ايتقىم كەلەدى.

- "سيفرلىق قازاقستان" مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ قابىلدانعانى جايلى ق ر اقپارات جانە كوممۋنيكاسيا مينيسترلىگى قۇرىلماي تۇرىپ ايتقان ەدىڭىزدەر. الايدا ول باعدارلاما ءالى كۇنگە دەيىن بەكىتىلگەن جوق. باعدارلامانىڭ جۇزەگە اسىرىلماي جاتقانىنا نە سەبەپ؟ ول باعدارلاما قاشان جۇمىس ىستەيتىن بولادى؟

د. ابايەۆ:
باعدارلاما 2017 جىلى بەكىتىلەدى. ءقازىر ونداعى باعدارلامالاردى جەتىلدىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر.

ال ينتەرنەتپەن قامتۋ جونىندەگى جوسپار تۋرالى ايتاتىن بولساق، ءبىز 2018 جىلعا دەيىن ەكى ميلليون اۋىل تۇرعىنىن ينتەرنەتپەن قامتاماسىز ەتەمىز. 2019-2025 جىلدار ارالىعىندا تاعى 1،9 ميلليون ادامدى ينتەرنەتپەن قامتاماسىز ەتۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز.

-سوڭعى ەكى ايدا ەكى مەملەكەتتىك اقپارات قۇرالىندا باسشىلار اۋىستى. مەملەكەتتىك اقپارات قۇرالدارىندا جۇمىس تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا ارنالعان كۋرستار جۇرگىزىلىپ جاتىر دەگەن پىكىرلەر دە بار. ەگەر دە بۇل راس بولسا، ول كۋرس قالاي جۇزەگە اسىرىلادى؟

د. ابايەۆ:
مەن بۇل ماسەلە جايلى قىسقاشا ايتىپ كەتكەن بولاتىنمىن. ءبىز "حابار" اگەنتتىگى قىزمەتىن وپتيميزاسيالاۋ جۇمىستارىن باستادىق. تاياۋدا "ءبىلىم جانە مادەنيەت" پەن "KazakhTV" تەلەارنالارى ورتاق "KazakhTV" لوگوتيپىمەن بىرىكتىرىلەدى. سونداي-اق، Bnews.kz، Baq.kz، Strategy2050.kz، El.kz، e-history.kz، adebiportal.kz مەملەكەتتىك ينتەرنەت پورتالدارى رەداكسيالارىنىڭ ساياساتىنا وزگەرىستەر ەنگىزىلەدى.