ادەتتە ءبىزدىڭ قوعامىمىزدا وزگە ۇلت وكىلدەرىنە تۇرمىسقا شىققان قىزداردى كوپ ادام جاقتىرا بەرمەيدى.
«بوتەن ۇلتتىڭ ۇرپاعىن كوبەيتەتىن بولدى» دەپ نالىپ جاتادى. دەگەنمەن ارادا شىنايى سەزىم، قيماستىق، سىيلاستىق ورىن السا شە؟ وندايدا «جۇرەككە ءامىر جۇرمەيدى» دەۋ كەرەك شىعار. ءبىزدىڭ بۇگىنگى كەيىپكەرىمىز دە جۇرەگىنە ءامىر جۇرگىزە الماعان قازاق قىزدارىنىڭ ءبىرى. ول – اقبانتيك راحمۋن. بۇگىندە اقبانتيك حانىم سيريانىڭ داماسك قالاسىندا تۇرادى. سول ەلدىڭ ازاماتىنا تۇرمىسقا شىققان. تاياۋدا ءساتى ءتۇسىپ، ءبىز ول كىسىمەن اڭگىمەلەسكەن ەدىك، سول سۇحباتتى نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.
– اقبانتيك حانىم، الدىمەن ءوزىڭىز تۋرالى ايتىپ بەرسەڭىز. قازاقستاننىڭ قاي وڭىرىندە دۇنيەگە كەلدىڭىز؟ ەسىمىڭىز ەرەكشە ەكەن، سىزگە مۇنداي اتتى كىم قويعان؟
– مەن 1971-جىلى وزبەكستاننىڭ تاشكەنت قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەنمىن. نەگىزى اكەم وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ تۇلكىباس اۋدانىنان. تاشكەنتتە ءبىلىم الىپ جۇرگەندەرىندە مەن دۇنيەگە كەلگەنمىن عوي. ال اتىمدى اكەم قويعان. ول كىسى جاس كەزىندە ءاندى جاقسى ايتاتىن. ءشامشىنىڭ «اقبانتيك» ءانىن تامىلجىتا ورىنداعاندا جۇرتتىڭ ءبارى تاڭداي قاعىپ وتىرۋشى ەدى. مەنىڭ ەسىمىمدى سول ءاننىڭ قۇرمەتىنە قويىپتى.
مەن مەكتەپتى قازاق تىلىندە ءبىتىردىم. وقۋشى كەزىمدە سپورتپەن شۇعىلدانعانمىن. دزيۋدودان 1ء-شى رازريادىم بار. تاۋ تۋريزمىمەن دە اينالىسقان كەزىم بولعان. كەيىننەن، مەكتەپتى بىتىرگەن سوڭ الماتىداعى اسفەندياروۆ اتىنداعى مەديسينالىق ينستيتۋتقا ءتۇستىم. ياعني مۇلدەم بولەك سالانى تاڭدادىم. ستۋدەنتتىك شاقتا قازىرگى جولداسىم حۋسساممەن تانىستىم. سودان ەكەۋمىزدىڭ تانىستىعىمىز ماحابباتقا ۇلاسىپ، كوپ ۇزاماي شاڭىراق كوتەردىك.
مىنە، بيىل جەتىنشى جىلدان استى، سيريا ەلىندە، داماسك قالاسىندا تۇرىپ جاتىرمىز. اللاعا شۇكىر، ءۇش ۇل ءتاربيەلەپ وتىرمىز. ۇلكەنىم احمادتىڭ جاسى 18-دە، ەكىنشىمىز مۋحامماد 13-تە، كەنجەتايىمىز ياحيا – 6 جاستا.
– ءوزىڭىز تاڭداعان سالا بويىنشا ەڭبەك ەتىپ ءجۇرسىز بە؟
– ارينە. جولداسىم دا مەديسينا سالاسىنىڭ مامانى. مەن اكۋشەر-گينەكولوگپىن، ال ول كىسىنىڭ ماماندىعى – كارديولوگ. ءقازىر داماسكىدە ءوزىمىزدىڭ جەكە كلينيكامىز جۇمىس ىستەيدى، سونى باسقارىپ جۇرگەن جايىمىز بار.
وسى جەردە ايتا كەتەيىن، مەن 2004 –2009-جىلدارى تۇلكىباس اۋداندىق پەرزەنتحاناسىندا ەڭبەك ەتكەنمىن. سىزدەردىڭ گازەتتەرىڭىز ارقىلى سونداعى ارىپتەستەرىمە سالەم ايتسام دەيمىن. مەن سىزدەردى ساعىندىم، باۋىرلارىم!
– وتكەنگە كوز جۇگىرتەيىكشى. وزگە ۇلت وكىلىنە تۇرمىسقا شىعاتىنىڭىزدى اتا-اناڭىز قالاي قابىلدادى؟
– ەشقانداي قارسىلىق بىلدىرمەدى. حۋسسام ەڭ الدىمەن اكەممەن الماتىدا تانىستى. ەكەۋى ءبىراز اڭگىمەلەستى، مەن ۇناتقان جىگىتتىڭ قانداي ادام ەكەنىن جان-جاقتى ءبىلدى. سودان كەيىن بارىپ حۋسسام تۇلكىباسقا قۇدا ءتۇسىپ باردى. وسىلايشا ءبىز شاڭىراق كوتەردىك.
– جاسىراتىنى جوق، ءقازىر جۇرت سيريا دەسە ۇرەيلەنە قارايدى. «سيرياعا كەتكەن قازاقتار» دەگەن ءسوز دە قۇلاققا تۇرپىدەي تيەدى. وسى رەتتە ايتىڭىزشى، جالپى، سيريا دەگەن قانداي ەل؟ ول جاقتاعى جاعداي قالاي؟
– سيريا جىلدىڭ ءتورت مەزگىلىندە دە كوكونىسپەن قامتاماسىز ەتىلگەن، حالقى جەڭىل ونەركاسىپپەن اينالىساتىن، ورتا جانە جوعارى ءبىلىمى تەگىن، مەديسينا ساپاسى دا اسا جوعارى دەڭگەيدەگى ەل ەدى. اتتەڭ، سوڭعى جىلدارى بولىپ جاتقان سوعىس ايتارلىقتاي كەرى اسەرىن تيگىزدى. دەگەنمەن ءبىز تۇراتىن داماسك قالاسىندا ءقازىر تىنىش. اناۋ ايتقانداي سوعىس اپاتىن كورگەن جوق. داماسك قالاسى اشىق اسپان استىنداعى مۋزەي سياقتى. بۇل جەردە بەيبارىس سۇلتاننىڭ، ءال-فارابي بابامىزدىڭ، مۇحاممەد پايعامبارىمىزدىڭ بالالارىنىڭ، ونىڭ ساحابالارىنىڭ كەسەنەلەرى بار.
سيريا سوعىسقا دەيىن باعالارى ەڭ ارزان مەملەكەتتەردىڭ قاتارىندا بولعان. مۇنايدىڭ باعاسى دا ەداۋىر تومەن بولعاندىقتان كورشى ليۆان، يوردانيا ەلىنىڭ ازاماتتارى بەنزين، تاماق، كيىم-كەشەك الىپ كەتۋشى ەدى. ال ءقازىر ءوندىرىس وشاقتارى توقتاعان. بارلىق زات ون ەسەگە دەيىن قىمباتتادى. ءبىراق حالقى وتە ەڭبەكقور، سوعىس بولىپ جاتقانىنا قاراماستان وزگە ەلدىڭ ادامدارى سياقتى ءومىر سۇرۋگە تالپىنىپ جاتىر. مەكتەپ، اۋرۋحانا سياقتى مەملەكەتكە قاراستى مەكەمەلەردە جالاقى ۋاقتىلى تولەنەدى. ءتىپتى جاۋدىڭ قولىنا وتكەن جەرلەردەگى اۋرۋحانا قىزمەتكەرلەرىنە دە ايلىق بەرىلۋدە.
حالقى جونىندە ايتار بولسام، قىزداردىڭ ءبارى ورامال تارتادى، ءدىندى قاتتى ۇستانادى. مۇندا وتباسىنداعى كوپ ماسەلەنى ايەلدەر شەشەدى. ايەلدەرگە ەركىندىك بەرىلگەن. بۇل جەردە اراب ۇلتىنىڭ تاماقتارىن پىسىرە الماعان ايەلدەردى ونشا سىيلامايدى. العاش كوشىپ كەلگەندە ەكى جىل ەنەمىزدىڭ قولىندا تۇردىق. سوندا ءجۇرىپ ەنەمنەن كوپ نارسە ۇيرەنىپ الدىق. ادەتتەرى سول، ۇيدەگى اسحانا ايەلدەردىڭ «ۆيزيتتىك كارتوچكاسى» ىسپەتتى. قارتايسا دا تاماقتى وزدەرى پىسىرەدى.
– داماسكىدە قازاقتار بار ما، ءوزارا ارالاساسىزدار ما؟
– وكىنىشكە قاراي، مۇندا قازاقتار جوق.
– ال ۇيدە قاي تىلدە سويلەسەسىزدەر؟ جالپى، ەلگە ءجيى كەلىپ تۇراسىز با؟
– ەكى تىلدە دە ەركىن سويلەيمىن. كۇيەۋىممەن اراب تىلىندە، ال ۇلدارىممەن قازاق تىلىندە اڭگىمەلەسەمىز. ال قازاقستانعا جىلىنا ءبىر مارتە بارىپ تۇرامىز. تاياۋ ۋاقىتتا ەلگە بارىپ، دەمالىپ قايتسام دەپ جوسپارلاپ وتىرمىن.
– جالپى، بىزدە وزگە ۇلت وكىلىنە تۇرمىسقا شىعۋدى اسا قۇپتامايدى عوي. وسى رەتتە ءسىز سىڭلىلەرىڭىزگە قانداي كەڭەس بەرەر ەدىڭىز؟
– تاعدىر پەشەنەمە وسىنداي ءومىردى جازعان شىعار. دەگەنمەن وعان ەش وكىنبەيمىن. ءبىراق سىڭلىلەرىمە تەك قازاقتىڭ جىگىتتەرىنە تۇرمىسقا شىعىڭدار دەپ ايتار ەدىم. سەبەبى وزگە ۇلت ادامىنا، وزگە ەلگە ءسىڭىسىپ كەتۋ وڭاي ەمەس. باسقا ەلدە باسىڭدى تىك كوتەرىپ ءجۇرۋ ءۇشىن شىدامدىلىق، امال-ايلا كەرەك. «وزگە ەلدە سۇلتان بولعانشا، ءوز ەلىڭدە ۇلتان بول» دەگەن ءسوز تەككە ايتىلماعان. وسىنى ۇمىتپاڭدار!
– اڭگىمەڭىزگە راحمەت، اقبانتيك حانىم! قايدا جۇرسەڭىز دە امان بولىڭىز!
سۇحباتتاسقان – س. كەنجالييەۆ.
اۋەلگى تاقىرىپ: (داماسكىدە تۇراتىن اقبانتيك)
