2016 جىلى 6 مامىردا ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ جارلىعىمەن اقپارات جانە كوممۋنيكاسيالار مينيسترلىگى قۇرىلىپ، وعان داۋرەن ابايەۆ باسشىلىققا كەلگەن. سودان بەرى تۇپ-تۋرا 11 اي ءوتتى. پرەزيدەنتتىڭ كەڭەسشىسى – باسپا ءسوز حاتشىسى لاۋازىمىنان مينيستر ورىنتاعىنا جايعاسقان داۋرەن اسكەربەك ۇلى سودان بەرى قانداي قىزمەت اتقاردى؟ ەلىمىزدىڭ اقپارات، كوممۋنيكاسيا سالاسىنا نەندەي جاڭالىقتار اكەلدى؟ «قامشى» پورتالىنىڭ ءتىلشىسى سارالاپ كوردى.

نازاربايەۆتىڭ شەكپەنىنەن شىققان شەنەۋنىك

داۋرەن ابايەۆ اقپارات سالاسىنا بوتەن تۇلعا، جولدان قوسىلعان الدەبىرەۋ ەمەس. 2001 جىلى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرە سالا 2003 جىلدىڭ تامىزىنا دەيىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ورتالىق اپپاراتىندا جۇمىس ىستەپ، جاستاي تاجىريبەدەن ءوتتى. 2003 جىلدىڭ مامىرى مەن 2007 جىلدىڭ مامىرى ارالىعىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازەربايجانداعى جانە نيدەرلاندى كورولدىگىندەگى ەلشىلىكتەرىندە ديپلوماتيالىق قىزمەت اتقاردى. 2007 جىلى مامىر –جەلتوقسان ارالىعىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىندە ءبولىم باسقاردى. 2007 جىلدىڭ جەلتوقسانى مەن 2008 جىلدىڭ جەلتوقسانى ارالىعىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى پروتوكولىنىڭ باس ساراپشىسى، كونسۋلتانتى بولدى. 2008 جىلدىڭ جەلتوقسانى مەن 2009 جىلدىڭ قازانى ارالىعىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى باسپا ءسوز حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى، 2009 جىلدىڭ قازانىنان قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى اكىمشىلىگىنىڭ مەملەكەتتىك باقىلاۋ جانە اۋماقتىق-ۇيىمداستىرۋ جۇمىسى ءبولىمىنىڭ مەملەكەتتىك ينسپەكتورى، 2011 جىلدىڭ قازانىنان قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى بولىپ تاعايىندالدى. 2013 جىلدىڭ شىلدەسىنەن باستاپ باسپا ءسوز حاتشىلىعىنا پرەزيدەنت كەڭەسشىلىگىن قوسا اتقاردى. بايقاپ وتىرعانىڭىزداي مينيستر لاۋازىمىنا تاعايىندالعانعا دەيىن ابايەۆ سەگىز جىلعا جۋىق اقپارات قۇرالدارى مەن اقوردانىڭ اراسىن جالعاعان باسپا ءسوز قىزمەتىندە قىزمەت ەتتى. بيلىكتىڭ باسپاسوزگە قاتىستى ۇستانىمىنان حاباردار، ءباسپاسوزدىڭ باس اۋرۋلارىنان حاباردار.

داۋرەن ابايەۆ مينيستر قىزمەتىنە تاعايىندالعان تۇستا ۇكىمەتتە جاسى ودان كىشى ءبىر عانا مينيستر بولدى. الايدا قازاقستان تاريحىندا 30 جاستىڭ ىشىندە مينيستر قىزمەتىنە تاعايىندالعان تۇلعالار سيرەك. اتاپ ايتقاندا 23 جىل بۇرىن العاشقى ۇكىمەتتە نەبارى 32 جاستاعى التىنبەك سارسەنبايەۆ باسپا ءسوز جانە بۇقارالىق اقپارات ءمينيسترى بوپ تاعايىندالعان. بۇل – قازىرگى داۋرەن ابايەۆ باسقارىپ وتىرعان مينيسترلىكتىڭ سول كەزدەگى اتاۋى. قازاقستاندا جاستار اراسىنان پرەزيدەنت سەنىمىنە يە بولىپ، مينيستر قىزمەتىنە كەلۋ ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلە بەرمەسى انىق. مۇنداي باقىت كوبىنە تەك «نازاربايەۆتىڭ شەكپەنىنەن شىققان» شەنەۋنىكتەرگە عانا بۇيىرسا كەرەك. مۇنداي جولمەن قىزمەتكە كەلگەندەردىڭ ءبىر ارتىقشىلىعى ءھام جاۋاپتى تۇسى – ونىڭ جۇمىسى تەك ءوزىنىڭ عانا ەمەس ەلباسىنىڭ دا اتاق-ابىرويىنا ىقپال ەتەدى.

«اقپاراتتى تۇنشىقتىرۋعا كەلگەن «مينيستر»

داۋرەن اسكەربەك ۇلى مينيستر قىزمەتىنە تاعايىندالعان سوڭ اقپارات الەمىندە وعان «اقپاراتتى تۇنشىقتىرۋعا كەلگەن مينيستر» دەپ ات قويىپ، ايدار تاققاندار بولدى. جاسىراتىنى جوق، سوڭعى كەزدە قازاقستاننىڭ اقپارات سالاسى ميشا بىلىققان. بيلىك پەن حالىق ەكى جاققا ءبولىنىپ، مەملەكەتتىك باق-تىڭ دەڭگەيى تومەندەپ، ونىڭ «ءوشىن» تاۋەلسىز باق-تان الۋ ءۇردىسى ەتەك جايعان ەدى... سول ءۇشىن دە اسىرەسە ەركىن اقپارات كوزدەرى جاس مينيستردەن قاتتى ءقاۋىپ كۇتكەن.

بيلىك ءۇشىن تاۋەلسىز ب ا ق بىتىسپەس «جاۋ» بولىپ تۇرعاندا، ال تاۋەلسىز ب ا ق ءۇشىن اقوردا الىنباس قامال بولىپ تۇرعاندا اقپارات ءمينيسترىنىڭ الدىندا راسىندا ەكى تاڭداۋ تۇردى. ءبىرى – اياۋسىز تۇنشىقتىرۋ. ەكىنشىسى – بيلىك پەن حالىق ورتاسىندا التىن كوپىر بولىپ، مەملەكەتتىڭ اقپاراتتىق اشىقتىعىن جۇزەگە اسىرۋ. جۇرت داۋرەن مىرزادان ءبىرىنشىسىن كۇتكەن. سەبەبى بيلىكتىڭ سيقى، پرەزيدەنت اينالاسىنداعى كەي باسشىلاردىڭ پيعىلى سونداي ەدى ول كەزدە... ونىڭ ۇستىنە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ماسەلەلەرىنە بايلانىستى كەي زاڭنامالارعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى باستاما ونسىز دا بيلىكتەن ءۇمىتىن ۇزگەن تاۋەلسىز ب ا ق وكىلدەرىنىڭ كۇدىگىن كۇشەيتە ءتۇستى.  

ابايەۆتىڭ «التىن كوپىرى»

مىنە، داۋرەن ابايەۆ مىرزا مينيستر بولعالى جىلعا جۋىقتادى. جۇرت كۇتكەن ەكى قادام دا ءالى وتكىر كۇيىندە. اسىرەسە، جانبولات ماماي سىندى جاس اقپاراتشىلاردىڭ اباقتىدا وتىرعانى الاڭداتادى. دەگەنمەن ەكىنشى ءۇمىتتىڭ دە ورىندالىپ جاتقانىنا ەل كۋا. ورتالىق كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىن ايتپاعاندا، مينيستر مىرزا جۋرناليست قاۋىمىنىڭ بيلىك وكىلدەرىنە قولجەتىمدىلىگىن ايتارلىقتاي جۇزەگە اسىردى. مەملەكەتتىڭ اقپاراتتىق اشىقتىعىنا قادام جاسالدى.

«قازاقستان» ۇلتتىق ارناسى، «ەگەمەن قازاقستان» گازەتى سىندى مەملەكەتتىڭ ەڭ باستى اقپارات قۇرالدارىنا جاڭا باسشىلار كەلىپ، قۇرىلىمدىق وزگەرىستەر جاسالدى. جەر ماسەلەسى، تىركەۋ ماسەلەسى سىندى بۇرىن بيلىكشىل ب ا ق اينالىپ وتەتىن وزەكتى پروبلەمالار، حالىق ايقايى مەملەكەتتىك باق-تان ايتىلا باستادى.

تيىسىنشە اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك مەملەكەتتىك باق-تاردا دارىپتەلىپ، ابايەۆ كەلگەندەگى العاشقى جۇمىسى – شەتەلدىك ارنالاردان جارناما كورسەتۋگە ءبىرجولا تىيىم سالىندى.

مينيسترلىكتىڭ ەڭ باستى جاڭالىقتارىنىڭ ءبىرى اقپارات جانە تەلەكوممۋنيكاسيالار سالاسىنداعى زاڭ جوباسىن ازىرلەۋى بولدى. جۇمىس توبىنىڭ قۇرامىندا ب ا ق قىزمەتكەرلەرى، بايلانىس سالاسى مەن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ وكىلدەرى جۇمىس ىستەدى. قوعامنىڭ دا پىكىرىنە قۇلاق ءتۇرىپ، ازاماتتاردان ۇسىنىستار قابىلدادى.

سونداي-اق، مينيسترلىك ب ا ق، تەلەراديو حابارلارىن تاراتۋ، بايلانىس جانە اقپاراتتاندىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا زاڭنامانى جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان اقپارات جانە كوممۋنيكاسيالار ماسەلەلەرى بويىنشا زاڭ جوباسىنىڭ تۇجىرىمداماسىن ازىرلەدى. تۇجىرىمداما جوباسىمەن 4 كودەكس پەن 12 زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزۋ كوزدەلۋدە. تۇجىرىمداما كەڭ تالقىلاۋدان ءوتتى. وڭ ءارى سىن پىكىرلەر ەسكەرىلدى. اتالعان باعىت بويىنشا جاقىن ۋاقىتتا زاڭ جوباسىن جاريالاپ، بيىلعى ءبىرىنشى جارتى جىلدىقتا زاڭ جوباسىن پارلامەنتكە ەنگىزۋ ءۇشىن قۇجاتتى حالىقپەن كەڭىنەن تالقىلاۋ جونىندە تاپسىرما بەرىلدى.

وتاندىق تەليەۆيزيانىڭ ساپاسىنا، كورەرمەن سۇرانىسىنا دا ابايەۆتىڭ كەلۋىمەن مينيسترلىك دەڭگەيىندە كوڭىل بولىنگەنىن ايتا كەتۋ كەرەك. وتاندىق فيلمدەردىڭ كورەرمەنگە بارىنشا قولجەتىمدى بولۋىن، ولارعا سۇرانىستىڭ ۇلعايۋىنا نەگىز سالۋىدى، وسى ارقىلى قازاقستاندىق كينوونىمدەردىڭ سانى مەن ساپاسىنىڭ ارتۋىنا قولداۋ كورسەتۋ ماقساتىندا ناۋرىز قارساڭىندا جاڭا «ەل ارنا» كينوارناسى اشىلدى.

قاڭتار ايىندا «ۋاقىتشا تىركەۋ» ماسەلەسى كۇنتارتىبىندە تۇرعان كەزدە دە مينيسترلىك ايتقان مەرزىمنەن ەكى اپتا بۇرىن «ەلەكتروندىق ۇكىمەت» ۆەب-پورتالىندا ازاماتتاردى ۋاقىتشا تىركەۋ قىزمەتى پيلوتتىق رەجيمدە ىسكە قوسىپ، كوممۋنيكاسيالىق وپەراتيۆتىلىك كورسەتتى.

باسقاسى باسقا، تاۋەلسىز باعىتتى ۇستانعان «قامشى» پورتالىنا بۇرىندارى مينيسترلىك تاراپىنان كۇن سايىن بىرنەشە قوڭىراۋ شالىناتىن ەدى. اسىرەسە، مەملەكەتتىك ساياساتقا جىلت ەتكەن قارسى پىكىر ايتىلسا، سول ماقالانى سايتتان الىپ تاستاۋدى، كۇيىپ تۇرعان ماسەلەلەردى جازباۋدى ءجيى قاداعالايتىن. ال ءقازىر مۇنداي قوڭىراۋلاردىڭ ورىنىنا سول ماسەلەنى ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى جانە بيلىك تاراپىنىڭ پىكىرى دە حالىققا جەتسە دەگەن ءوتىنىش ايتىلاتىن بولدى.

كوپ قىرلى كوممۋنيكاسياشى

مينيستر قىزمەتىنە تاعايىندالا سالا ابايەۆ بايلانىس پەن اقپارات سالاسىندا سيفرلاندىرۋدى قولعا الىپ، كوممۋنيكاسيالىق جاڭارۋلار جاسادى.

وتكەن جىلدىڭ قىركۇيەگىندە اقپارات جانە كوممۋنيكاسيالار مينيسترلىگى «Kazsport» تەلەارناسىن HD فورماتىنا كوشىرۋدى ءساتتى اياقتادى. وسىلايشا، وتاندىق تەليەۆيزيانىڭ حابار تاراتۋىن جوعارى ساپاعا كوشىرۋگە العاشقى قادام جاسالدى.

باسىم مىندەتتەردىڭ ءبىرى رەتىندە حالىقتى ينتەرنەتكە كەڭجولاقتى قولجەتىمدىلىكپەن قامتاماسىز ەتۋ بەلگىلەندى. بۇگىندە عالامتور پايدالانۋشىلار سانى 73%-عا جەتتى. تۇرعىندار سانى 10 مىڭ جانە ودان كوپ اۋىلدىق ەلدى مەكەندەردە 3G ستاندارتىنىڭ ءموبيلدى بايلانىسى ەندىرىلدى. 4G ستاندارتى تۇرعىندار سانى 50 مىڭ جانە ودان كوپ اۋىلدىق ەلدى مەكەندەردە قوسىلدى. 2017 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي ەلىمىزدىڭ بارلىق اۋدان ورتالىقتارى 4G ستاندارتىمەن قامتىلاتىنىن حابارلادى.  «OTAU TV» سپۋتنيكتىك حابار تاراتۋ جەلىسى ەلىمىزدىڭ اۋماعىن 100% قامتۋدى قامتاماسىز ەتۋگە جۇمىس جاساۋدا.

اقپاراتتاندىرۋ سالاسى بويىنشا مينيسترلىك رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە سالماق سالماي، كۆازيمەملەكەتتىك سەكتورلار، جەكە ينۆەستورلار قارجىلاندىرۋدى كوزدەيتىن «سيفرلىق قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ جوباسىن ازىرلەدى.

داۋرەن ابايەۆ مينيسترلىككە كەلگەن العاشقى توعىز ايدا كورسەتىلگەن ەلەكتروندىق قىزمەتتەر 30 ميلليوننان استى، 17 مىڭنان استام ەلەكتروندىق ليسەنزيا، 433 مىڭ رۇقسات قۇجاتى بەرىلدى، 854 مىڭ ادام تىركەلدى. بۇگىندە مەمقىزمەت تىزىمىندە 739 اتاۋ بار، ولاردىڭ ىشىندە 530-ىن ەلەكتروندىق ۇكىمەت پورتالى جانە مەملەكەتتىك كورپوراسيا ارقىلى الۋعا بولادى. ازاماتتارعا ىڭعايلى بولۋى ءۇشىن قاجەتتى كەڭەستەر الۋعا بولاتىن 1414 ءبىرىڭعاي ءنومىرى ەنگىزىلدى. سونىمەن قاتار، مەمكورپوراسياداعى سىبايلاس جەمقورلىق وقيعالارى دا اتاپ ءوتىلدى. بۇل ماسەلەنى باسشىلىقتىڭ ەرەكشە باقىلاۋىنا الۋ تاپسىرىلدى.

الەۋمەتتىك جەلىدە بەلسەندى مينيستر

مينيستر ابايەۆتىڭ Facebook الەۋمەتتىك جەلىسىندە دوستارىنان تىس 10 مىڭعا جۋىق جازىلۋشىسى بار. مينيستر جازبالارىنا تۇسەتىن پىكىرلەردىڭ باسىم بولىگى ونى قولداپ وتىرادى. ول مينيسترلىك توڭىرەگىندەگى جاڭالىقتاردى عانا ەمەس، ەل ومىرىندەگى ايرىقشا وزگەرىستەردى، تىڭ دەرەكتەردى، توسىن اقپاراتتاردى ءبولىسىپ، وقىرمانىمەن قازاق جانە ورىس تىلىندە قاتار دەرەك الماسىپ، پىكىرلەسىپ جاتادى. 

«وپپوزيسيالىق «قامشىدان» اقورداعا دەيىن

«قامشى» پورتالى قاتارعا قوسىلعان 5 جىلدان بەرى قال-قادەرىنشە حالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن جازۋعا تىرىستى. سول ءۇشىن بولسا كەرەك، بيلىك تاراپىنان «وپپوزيسيا» اتانىپ سوڭعى جىلدارعا دەيىن «قارا تىزىمدە» جۇرەتىن. 2015 جىلى داۋرەن اسكەربەك ۇلى پرەزيدەنت باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ جەتەكشىسى، پرەزيدەنت كەڭەسشىسى بولىپ جۇرگەندە ءدال سول «وپپوزيسيالىق قامشى» پورتالىن اقورداعا شاقىردى. پىكىرلەستى، وي ءبولىستى. ناتيجەسىندە «اقوردانىڭ» الىنبايتىن قامال ەمەستىگىن ىسپەن دالەلدەدى. ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ۇلىبريتانيا مەن فرانسياعا رەسمي ساپارىنا تاۋەلسىز ءقازاقتىلدى سايتتار ىشىنەن «قامشىنى» قوستى. مەملەكەتتىك ساياسات پەن كوشى-قون سالاسى جونىندە پورتالعا ارنايى كەڭ كولەمدى سۇحبات بەردى. 2016 جىلى الماتىداعى ستۋدەنتتەر سارايىندا وتكەن «كوش جانە كوشباسشى» مەرەكەلىك كونسەرتىنە دە ارنايى قاتىسىپ، قاراپايىم جۇرت الدىندا بيلىك ۇستانىمىن جەتكىزدى.

سودان بەرى «قامشى» - حالىقتىڭ دا، بيلىكتىڭ پىكىر الاڭىنا اينالدى. ءبىز تەك ءوزىمىز انىق بىلەتىن جايتتاردى ايتىپ وتىرمىز. ال باسقا دا تاۋەلسىز، ەندى ءتاي-تاي باسىپ كەلە جاتقان باق-قا قولداۋى مەن ەلدىك، ۇلتتىق شارالارعا بەلسەنە قاتىسۋى، قولجەتىمدى بيلىك وكىلىنە اينالعانىنىڭ كورىنىسى بولسا كەرەك. بۇل قادامدار ەڭ الدىمەن مەملەكەتتىڭ، بيلىكتىڭ حالىق الدىنداعى سەنىمىن نىعايتسا، حالىق ءسوزىنىڭ دە شەنەۋنىكتەر قۇلاعىنا جەتۋىنە جول اشتى.

قورىتا كەلگەندە مەملەكەتتىك ب ا ق «ەگەمەن قازاقستان»، «قازاقستان» تەلەارناسى، ءتىپتى تاۋەلسىز باق-تاعى جەتىستىكتەر - بۇگىنگى اقپارات جانە كوممۋنيكاسيالار ءمينيسترى داۋرەن ابايەۆتىڭ ەڭبەگىمەن تىعىز بايلانىستى. ارينە، بيلىك پەن حالىق اراسىندا «التىن كوپىر» بولۋ ءۇشىن مينيستر مىرزانىڭ باعىندىرعان بەلەسىنەن گورى الاتىن اسۋى كوپ. ەلدىڭ باستى قۇندىلىعى – تاۋەلسىزدىكتى ساقتاپ، مەملەكەتتى ارى قاراي جالعاستى دامىتۋ ءۇشىن اتقارۋعا ءتيىستى جۇمىستار ءالى دە شاش-ەتەكتەن.

ءبىز تەك مىڭنان ءبىرىن ايتتىق. ناعىز تارازى – حالىق!

نۇرعالي نۇرتاي