ماۋسىمنىڭ 21-ىنەن 22-سىنە قاراعان ءتۇنى كۇن باتقان ۋاقىتتا قاسيەتتى ءقادىر ءتۇنى كىرەدى دەپ جازادى ihsan.kz. بۇل كۇنى اللانىڭ مەيىرىمىنەن ءۇمىت ەتكەن ءاربىر ادام ءقادىر ءتۇنى كىرمەستەن بۇرىن تولىق شومىلىپ، دارەت الىپ، تازا كيىم كيىپ، ۇستىنە حوش ءيىستى ءاتىر سەۋىپ، قاسيەتتى ءتۇندى كۇتۋگە دايىندىق جاساۋى ءتيىس. ءقادىر ءتۇنى – اق پەن قارانى اجىراتىپ، تۋرا جول كورسەتۋشى «قۇران» تۇسكەن كۇن. «انىعىندا ءبىز قۇراندى ءقادىر ءتۇنى تۇسىردىك. ءقادىر ءتۇنىنىڭ نە ەكەنىن بىلەسىڭ بە؟ ءقادىر ءتۇنى مىڭ ايدان دا قايىرلى. ول ءتۇنى پەرىشتەلەر مەن رۋح راببىلارىنىڭ امىرىمەن جەرگە تۇسەدى. ول تاڭ اعارىپ اتقانشا جالعاسادى» («ءقادىر» سۇرەسى). يمام حامد يبن احماد: «بۇل ءتۇنى جەر بەتىنە تۇسكەن پەرىشتەلەردىڭ كوپتىگى سونشا – جەر بەتى پەرىشتەلەرگە سىيماي كەتەدى»، - دەگەن.

بۇل ءتۇننىڭ قاسيەتى تۋرالى عۇلاما مۋجاھيت:  «ءقادىر ءتۇنى – تاعدىر ءتۇنى.  ونىڭ بۇلاي اتالۋىنىڭ سەبەبى، اللا تاعالا بۇل ءتۇنى كەلەسى جىلعى ءقادىر تۇنىنە دەيىن كىمنىڭ اجالى جەتەتىنىن، كىمگە قانشا  ريزىق-نەسىبە بولىنەتىنىن، تاعى باسقا ۇكىمدەردى بەلگىلەيدى. سودان سوڭ بارلىعىن ءتورت پەرىشتەگە: ءجابىرايىل، يسرافيل، ميكايىل جانە ءولىم پەرىشتەسىنە تاپسىرادى»، ‒ دەگەن. سول سەبەپتى، دۇعا-تىلەكتەردى تەك اللادان سۇراپ، عيبادات ەتۋدەن ەرىنبەي، اللادان سۇراپ قالۋ قاجەت.

ءقادىر ءتۇنىن قارسى الۋدىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى بار. بۇل ءتۇنى قۇران وقىلىپ، كوپتەپ زىكىر ايتىلىپ، ناماز سانىن ارتتىرۋ ابزال. «ءقادىر» سۇرەسى وسى ءتۇننىڭ قۇرمەتىنە تۇسكەن. سول سەبەپتى «ءقادىر» سۇرەسىن جانە ارنايى ءقادىر ءتۇننىڭ ءناپىل نامازىن وقۋ مول ساۋاپقا كەنەلتپەك. ءقادىر ءتۇنىنىڭ نامازى قۇپتان نامازىنان كەيىن، ءۇتىر ءۋاجىپ نامازىنان سوڭ، تاڭ اعارعانعا دەيىن وقۋعا بولادى. ءقادىر ءتۇنىنىڭ نامازى 2 راكاتتان 12 راكاتقا دەيىن وقىلادى، نامازدا فاتيحا جانە ءقادىر سۇرەلەرى وقىلادى. ءقادىر ءتۇنىنىڭ نامازىنان بولەك بۇل ءتۇنى ءوزىمىز جانە باسقالار ءۇشىن دۇعا جاساۋعا بولادى. بۇل ءتۇندى پايعامبارىمىز (ﷺ) ەڭ ءبىرىنشى قۇران وقۋدان باستاعان. ەندەشە ءبىز دە بۇل ءتۇنى قۇران كارىم وقۋدان باستاعانىمىز دۇرىس. قۇراننىڭ قازاقشا نۇسقاسىن وقىپ، ونداعى جازىلعان اياتتاردىڭ ماعىناسىن تۇسىنۋگە تىرىساۋىمىز كەرەك. بۇل ءتۇنى جاسالۋى ءتيىس ىستەردىڭ قاتارىندا ناماز وقۋ، قۇران وقۋ، وتكەن كۇنالاردى ەندى جاساماسقا تاۋبە ەتىپ، كەشىرىم تىلەۋ، جالبارىنىپ تىلەك تىلەۋ كەرەكتىگىن ايتا الامىز. موينىندا ناماز قارىزى بارلار ءناپىل ناماز وقىماي تۇرىپ، اۋەلى بەس ۋاقىتتىق قازا نامازدارىن وتەۋى ارتىقشىلىققا جاتادى. اللا ەلشىسى (ﷺ): «كىمدە-كىم ءقادىر ءتۇنىنىڭ ارتىقشىلىعىنا سەنىپ، اللا تاعالادان ساۋاپ كۇتىپ، قۇلشىلىقپەن وتكىزسە، ونىڭ وتكەن كۇنالارى كەشىرىلەدى»، - دەگەن (بۇحاري).

ال، وسى تۇنگى ايتىلاتىن ارنايى دۇعالارعا كەلسەك، ايشا (ر.ا.) پايعامبارىمىزدان (ﷺ): «ۋا، اللانىڭ ەلشىسى، ءقادىر تۇنىندە قانداي دۇعا جاسايىن» دەپ سۇراعاندا، اللا ەلشىسى (ﷺ): «ءالاھۋمما ينناكا افۋۋن، قاريمۋن، ءتۇحيببۇل افۋا، فاعفۋ انني» (اللا تاعالام، سەن كەشىرىمدىسىڭ، كەشىرۋدى جاقسى كورەسىڭ، مەنىڭ كۇنالارىمدى كەشىرە گور!)، - دەپ دۇعا ەتۋگە كەڭەس بەردى (تيرميزي). يبن ماسعۇد (ر.ا. ) اللا ەلشىسىنىڭ (ﷺ) بىلاي دەپ ءجيى ايتاتىنىن ەستىگەن: «يا، اللا، راسىندا، مەن سەنەن سەنىڭ باسشىلىعىڭدى، تاقۋالىقتى، (كۇنادان جامان قىلىقتاردان) پاكتىكتى جانە بايلىقتى سۇرايمىن» (مۋسليم).

بۇل ءتۇننىڭ شىعۋ تاريحى جونىندە مىناداي مالىمەت بار: پايعامبارىمىز (ﷺ) اللا تاعالاعا: «ۋا، راببىم، مەنىڭ ۇممەتىمنىڭ ومىرلەرى قىسقا، امالدارى از» – دەپ دۇعا ەتكەن. سوندا اللا تاعالا پايعامبارىمىزعا ءقادىر ءتۇنىن سىيلادى جانە بىلاي دەدى: «ءقادىر ءتۇنى ساعان جانە سەنىڭ ۇممەتىڭە مىڭ ايدان ارتىق» (سافۋاتۋ ءتافاسير، ءىىى ت.، 1525 بەت).

ءتۇننىڭ «ءقادىر» دەپ اتالۋىنىڭ وزىندە تەرەڭ ءمان بار. بۇل تۇندە ءقادىرلى ۇممەتكە ءقادىرلى قۇران كارىم تۇسكەن. ۇممەتتىڭ ءقادىرلى بولاتىندىعى پايعامبارىمىز (ﷺ) ماڭگى ساپارعا اتتاناردا، جابىرەيىل پەرىشتەدەن ءوز ۇممەتى تۋرالى سۇراعاندا، ول اللا ەلشىسىن (ﷺ) ەكى نارسەمەن سۇيىنشىلەگەن بولاتىن. جابىرەيىل پەرىشتە: «اللا تاعالانىڭ ءجانناتىنا سەن كىرمەيىنشە ەشبىر پايعامبار كىرمەيدى جانە سەنىڭ ۇممەتىڭ كىرمەيىنشە ەشبىر ۇممەت جۇماققا كىرمەيدى» دەپ سۇيىنشىلەگەن ەدى.

قاسيەتتى ءقادىر تۇنىندە ەلىمىزدىڭ بارلىق مەشىتتەرى اشىق بولادى. مەشىتكە كەلىپ، ۋاعىز تىڭداپ، ءناپىل نامازدار وقىپ، مەشىتتەگى ءدىني كىتاپتارمەن تانىسۋ ۋاقىتتى ءتيىمدى پايدالانۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى جولى. وندا جايدان-جاي وتىرۋعا نەمەسە اڭگىمە ايتۋعا بولمايدى. باسقالارعا بوگەت جاساپ، سونداي-اق تاماق اكەلىپ، وسىندا تاماقتانۋدىڭ قاجەتتىلىگى جوق. سەبەبى ءقادىر ءتۇنىن مەشىتتە اۋىز اشار مەن سارەسى بەرىلەدى. ءقادىر ءتۇنىن ۇيدە قارسى الاتىندار، ايەل كىسىلەر عيباداتتارىن شىن ىقىلاسپەن جاساۋعا تىرىسۋى دۇرىس. تۇرمىستىڭ كيكىلجىڭدەرىن شەتكە ىسىرىپ قويىپ، بۇل تۇندە تەك اللاعا قۇلشىلىق ەتۋى ولار ءۇشىن ءتيىمدى بولماق. رۋحاني، ءدىني كىتاپتار وقىپ، ءدىني بەينەفيلمدەردى كورۋگە دە بولادى. مۇنداعى باستى ماقسات، ءتۇندى ۇيقىمەن ەمەس، قانداي امال بولسا دا تەك عيباداتپەن وتكىزىپ، مول ساۋاپقا كەنەلۋ.

اللا بارشا مۇسىلماننىڭ عيباداتتارىن قابىل ەتىپ، مول ساۋاپتان جازسىن!

نۇروۆ ماحمۇت قاجى نۇر ۇلى

قاراعاندى ق.، «بالا قاجى» مەشىتىنىڭ باس يمامى