فەرمەرلەردى الەمنىڭ تۇپكىر-تۇپكىرىنەن شاقىرىپ جۇرگەن گرۋزيا بۇگىندە ءوز جەرلەرىن شەتەلدىكتەرگە ساتۋدان باس تارتىپ وتىر. شارۋاشىلىققا ىڭعايلى جەرلەردىڭ بارلىعىن شەتەلدىكتەرگە ساتۋعا تىيىم سالۋ تۋرالى زاڭ ءوز كۇشىنە ەنۋدە، ءتىپتى، الداعى ۋاقىتتا مەملەكەتتىڭ كونستيتۋتسياسىنا ەنگىزىلمەك. بۇل تۋرالى قامشى اقپاراتتىق اگەنتتىگى شەتەلدىك باق-قا سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.

كاحەتيانىڭ بيداي القابىندا كومباينداردىڭ ءدۇرسىلى مەن پەندجاب شارۋالارىنىڭ ءوز تىلىندە سايراپ جۇرگەنى ەستىلەدى. بىرنەشە جىل بۇرىن ونداعان ءۇندى شارۋالارى وسى ايماقتان جەر ساتىپ الىپ، جەرگىلىكتى جەردىڭ كليماتىنىڭ ارقاسىندا مول ونىمگە كەنەلۋدى كوزدەگەن بولاتىن.

«ءۇندىستاندا شارۋا قوجالىقتاردان ءعورى قاراپايىم حالىقتىڭ سانى كوپ.  ال گرۋزيادا جاعداي مۇلدەم باسقاشا. بۇل جاقتان جەر ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك بار. سول سەبەپتى ءبىز ءوزىمىزدىڭ شارۋاشىلىعىمىزدى گرۋزيادا جانداندىرعىمىز كەلدى. قولدانىلماي، بوس جاتقان جەرلەر گرۋزيادا كوپ بولدى. سوندىقتان ءبىز وسىندا قونىس اۋداردىق» ، - دەدى گۋرپريت سينگح برار.

ايتا كەتسەك، گۋرپريت سينگح برار 2012 جىلى گرۋزيانىڭ كاحەتيا اتالاتىن ايماعىنان شامامەن 50 گەكتار جەردى ساتىپ العان.

ونىڭ ايتۋىنشا، ول ءوزىنىڭ گرۋزياعا كوشىپ كەلۋ تۋرالى شەشىمىنە ەش وكىنبەيدى. جەرگىلىكتى بازاردا مول قولدانىسقا يە ءونىمدى ءوندىرىپ وتىرعانىن دا ايتىپ ءوتتى.

الايدا اتالعان ماراتوريي بويىنشا شەتەلدىكتەرگە شارۋاشىلىق جەرلەردى ساتۋ وسى ساتتەن باستاپ توقتاتىلادى.

جاڭا كونستيتۋتسيا

بۇرىنعى بيلىك باسىنداعىلار شەتەلدىك شارۋالاردىڭ ينۆەستيتسياسى مەن تاجىريبەسى گرۋزيا جەرىنىڭ جاندانۋىنا، جاڭارۋىنا اكەلەدى دەپ ساناعان.

بۇگىندە بيلىك باسىنداعىلاردىڭ ايتۋى بويىنشا، گرۋزيادا جان باسىنا 0،24 گەكتار اۋىل شارۋاشىلىعىنا ارنالعان جەردەن كەلەدى.

اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەردى ساتۋ بويىنشا ماراتوريي پارلامەنتتە اۋىزشا تۇردە 16 ماۋسىم كۇنى تەز ارادا قابىلداندى. سوعان قاراماستان مەملەكەتتىڭ كونستيتۋتسيانى ەنگىزىلگەنگە دەيىن دە ءوز كۇشىندە بولادى.

بۇل ارالىقتا شەتەل ازاماتتارى مەملەكەت جەرىن ءوز جەكەمەنشىگى ەتىپ  تىركەي المايدى.  سونىمەن قاتار اتالعان  شەكتەۋلەر شەتەلدىك زاڭدى تۇلعالارعا دا قاتىستى.

ادىلەت مينيسترلىگىنە ساي اتالعان زاڭ وسى ۋاقىتقا دەيىن شەتەلدىكتەرگە تيەسىلى بولعان اۋىل شارۋاشىلىق جەرلەرىنە قاتىستى ەمەس.

مەملەكەت باسشىلىعىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، اتالعان ماراتوريي كونستيتۋتسياعا ەنگەن كەزدەن باستاپ شەتەلدىكتەر جەرگە يەلىك ەتە المايدى. ال ۇزاق مەرزىمدى جالعا بەرۋ ەرەكشە جاعدايلاردا عانا رۇقسات ەتىلەدى.

اعىمداعى جىلدىڭ كۇز مەزگىلىندە  مەملەكەتتىڭ كونستيتۋتسياسىنا وزگەرىستەر ەنگىزىلمەك. ال  شارۋاشىلىق جەرلەر رەسۋرس ەسەبىندە مەملەكەتكە، گرۋزيانىڭ ازاماتتارى مەن بىرلەستىرگە تيەسىلى بولادى. ال ەرەكشەلىكتەر زاڭمەن انىقتالادى.

قورعانىس پا قورقاقتىق پا؟

 باسقارۋشى پارتيانىڭ حابارلاۋىنشا ،شەتەلدىكتەرگە جەردى ساتۋعا تىيىم سالۋدى گرۋزيا حالقى تالاپ ەتىپ وتىر. سونىمەن قاتار بۇل ماسەلە مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگىمەن تىكەلەي بايلانىستى.

«ءبىزدىڭ ەلىمىز  گەموليزدىك ەرەكشە جەردە ورنالاسقان. گرۋزيانىڭ كوپشىلىك بولىگى باسقا ەلدىڭ ازاماتتارىنىڭ قاراماعىنا ءوتىپ كەتكەن. سول سەبەپتى ءبىز الدىن-الا قورعانۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋىمىز كەرەك. ءبىرىنشى ورىندا بۇل جۇمىس ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ءۇشىن جۇرگىزىلمەك» دەپ حابارلادى پارلامەنتتەگى اگرارلىق كوميتەت باسشىسى وتار دانەليا.

ساراپشىلار مەن وپپوزيسيالىق كوزقاراستى ۇستانۋشىلاردىڭ پىكىرىنشە، شەتەلدىكتەرگە جەردى ساتۋعا تىيىم سالۋ گرۋزيانىڭ جەرىنىڭ باعاسى مەن شەتەلدىك ينۆەستيتسيانىڭ قۇلدىراۋىنا اكەلىپ سوعادى.

الايدا باسقارۋشى پارتيانىڭ ايتۋىنشا، جەرلەردى ساتۋ اۋىل شارۋاشىلىق سەكتورىنا تىكەلەي پايدا اكەلگەن جوق.

گرۋزيانىڭ ۇلتتىق ستاتيستيكالىق ورتالىعىنىڭ مالىمەتىنشە وتكەن جىلى تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيتسيانىڭ جالپى قۇنى 1،64 ملرد. دوللاردى قۇرادى. ونىڭ ىشىندە اۋىل شارۋاشىلىق سالاسىنداعى ينۆەستيتسيا 10 ملن.-دى قۇراپ وتىر.

زاڭ كونستيتۋتسياعا ساي ەمەس 

اتالعان ءماراتورييدى ەنگىزۋ بيلىك باسىنداعىلاردىڭ العاشقى تالپىنىسى ەمەس. 2013 جىلى پارلامەنتتىڭ شەشىمى بويىنشا مەملەكەتتىڭ جەرىن شەتەلدىكتەرگە ساتۋعا تىيىم سالىنعان بولاتىن. الايدا ول كەزدە اتالعان زاڭ كونستيۋتسياعا ساي ەمەس دەپ تانىلعان.

Transparency International  اتالاتىن گرۋزيالىق ۇيىمنىڭ مالىمدەۋى بويىنشا 2013 جىلى ارىزدار بويىنشا ، اتالعان زاڭدى كونستيتۋتسياعا ساي ەمەس دەپ تانىعان.  قايتادان زاڭنىڭ ەنگىزىلۋى ءدال سولاي زاڭدى ەمەس دەپ تانىلماق.

اتالعان ۇيىمنىڭ زاڭگەرى تەون زاكاراشۆيليدىڭ ايتۋىنشا، اتالعان زاڭ بويىنشا باستى ماسەلە زاڭ قابىلدانعاننان كەيىنگى ەلدىڭ ەكونوميكالىق جاعدايى.  

اۋىل شارۋاشىلىق جەردىڭ جالپى كولەمى 5 % -دى قۇرايدى. ال اتالعان جەردىڭ 0،8 پايىزى شەتەلدىكتەرگە تيەسىلى.

«بۇل كورسەتكىش مەملەكەتتكە تونەتىن ۇلكەن ءقاۋىپ تۋرالى ءسوز قوزعاۋ ءۇشىن تىم از» دەپ ءسوزىن جالعادى زاڭگەر.

شەتەلدىكتەر جالعا  الۋ ءۇشىن بۇل جاققا كەلمەيدى

كاحەتيانىڭ سيگناح اۋدانىندا مەملەكەتتىڭ جەرىن ءۇندىستان شارۋالارىنىڭ جەكە مەنشىگى ەتۋ جايلى تاقىرىپ كىمدى بولسىن بەيجاي قالدىرمايدى.

«بۇل وتە جاقسى جاڭالىق. ەگەر وسىنداي شەكتەۋلەر قويىلاتىن بولسا، گرۋزيا حالقى ەمىن-ەركىن تىنىستاي الادى» دەگەن پىكىر ءبىلدىردى جەرگىلىكتى جەردىڭ تۇرعىندارىنىڭ ءبىرى شوتا كاناشۆيلي.

ال گەورگيي دجيبگاشۆيليدىڭ ايتۋى بويىنشا، ولار جوقتىقتىڭ سالدارىنان جەرلەرىن ساتۋعا ءماجبۇر بولعان. الايدا شەتەلدىكتەرگە قولدانىستا جۇرمەگەن جەرلەر ساتىلعان. ال بۇگىن ول جەرلەر وڭدەلۋدە.

«جەكەمەنشىك ەتىپ بەرۋ – بولەك اڭگىمە. ال جالعا بەرسەك شەتەلدىك ونى وزىمەن بىرگە شەتەلگە الىپ كەتە المايدى. جەر وسى ەلدە قالادى» دەپ پىكىر ءبىلدىردى دجيبگاشۆيلي.

سونىمەن قوسا جەرگىلىكتى تۇرعىندار پەندجاب شارۋالارىنىڭ جەرگىلىكتى جەردى وڭدەۋگە زور ۇلەس قوساتىنىنا سەنىمدى. ونىڭ سەبەبى، گرۋزيادا كوپتەگەن جەرلەر ەش قولدانىسسىز جاتىر.

سونىمەن قوسا، جەرگىلىكتى تۇرعىن دجيبگاشۆيلي «ءبىز وتە ەڭبەكقور حالىقپىز. اسىرەسە ماسەلە شارۋاشىلىققا كەلگەندە ەرەكشە ىقىلاس تانىتامىز. ءبىز جاڭا جەرلەردى ساتىپ الىپ، ءوز شارۋاشىلىعىمىزدى ۇلكەيتۋدى قالايمىز. الايدا زاڭعا ەنگىزىلگەن تىيىم سالۋدىڭ  ناتيجەسىندە ول ويىمىز ىسكە اسپايتىن ءتۇرى بار. ءبىز ءوز جەرىمىزدىڭ قوجاسىمىز، سول سەبەپتى ءوز جەرىمىزدى ءوزىمىز جالعا بەرەمىز. ءبىراق جاڭا شارۋالار تەك جالعا الۋ ءۇشىن بۇل جاققا كەلمەيدى» دەگەن پىكىر ايتتى.  

اۋدارعان: ايگەرىم تاۋباي