«قورلاۋ» دەگەن ءسوز الەم حالىقتارىنىڭ تىلىندە تۇگەل كەزدەسەدى. ءبىراق مەيلى ادامدى، مەيلى باسقا ءبىر جاندى جاراتىلىستى قورلاۋدى زاڭ جۇزىندە رەتتەپ وتىرۋ كەرەك دەگەندى  سماعۋل ەلۋباي دەگەن جازۋشىدان باسقا ءتىرى پەندەدەن ەستىسەك قۇلاعىمىز تاس بوپ ءبىتىپ قالسىن!  ساكەڭنىڭ  بۇل «وي تۇجىرىمىن» «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنەن (8.09.2017 ج) وقىپ  «اپىر-اي، ادامدى ىستەگەن قىلمىسىنا قاراي زاڭ ارقىلى جازالاۋ دەگەن بولاتىن ەدى، ءبىراق قورلاۋدى زاڭ ارقىلى رەتتەۋ دەگەن جاقسى لەپەس ەمەس قوي دەپ تۇلابويىمىز تىتىركەنگەندەي بولدىق. ول بۇل داناگويلىگىن «ادەبيەت پورتالىنداعى» ساكەن سەيفۋللينگە قاتىستى وعاش سوزدەرگە بايلانىستى ايتقان ەكەن. ارينە، «ادەبيەت پورتالىن»  جاقتاعالى وتىرعان جوقپىن. ونىڭ باسشىسى ب.قاراعىزدىڭ ولەڭدەرىن، تالاي سىنعا دا ۇشىراتقانمىن، وسى پورتالدى باسقارۋىنا  ادەبي الەۋەتى جەتە مە دەپ كۇماندانىپ پىكىر دە جازعانمىن. ءبىراق وسى پورتالدا ساكەن سەيفۋللينگە قارسى اۋىر سوزدەر ايتىلۋىنا بايلانىستى  اكادەميك س.كيرابايەۆ باستاعان، ىشىندە فيزيك عالىمى، ءانشىسى، ايتىسكەر اقىنى، زاڭگەرى بار ءبىر توپ ادامنىڭ رەنىشىن وقىپ، وسىدان ءبىراز جىل بۇرىن كوزىممەن كورگەن  ءبىر ءجايت ەسىمە ءتۇستى. ول كەزدە «جۇلدىز» جۋرنالىندا جۇمىس ىستەيتىنمىن. باس رەداكتورىمىز - جازۋشى دەسەن جازۋشى، ادەبيەت زەرتتەۋشى عالىم دەسەڭ عالىم، قازاق ۇلتىنا دەگەن جاناشىرلىعى جۇرتقا ماعلۇم  مۇحتار ماعاۋين. اڭگىمە ساكەن سەيفۋللين تۋرالى بولا قالعاندا مۇحاڭنىڭ ساكەن تۋرالى ونشا جاعىمدى پىكىر ايتا بەرمەيتىنىن بىرنەشە رەت اڭعارعانمىن. ول كىسى اسىرەسە، قازاق اشتان قىناداي قىرىلىپ، قىرىلماعاندارى قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراپ، اتىلىپ- اسىلىپ جاتقاندا س.سەيفۋللين «سوۆەتستان، سوۆستان، تالما وسى شابىستان» دەپ ولەڭ جازىپ، اڭدىعانى قىز-كەلىنشەك بولعان دەپ كۇيىنىپ وتىراتىن ەدى. بۇل جەردە مەن ادەبيەت پورتالىنىڭ س.سەيفۋللينگە قاراكۇيە جاققانى دۇرىس دەپ وتىرعام جوق. تەك ءبىر نازار اۋدارارلىعى «قازاق ادەبيەتى» گازەتىندە جاريالانعان وسى حاتقا قول قويعانداردىڭ ىشىندە ادەبيەتىمىزگە ۇلگى بولارلىق ۇلەس قوسقان بىردە ءبىر اقساقال جازۋشىنىڭ ءاتى-جونى جوقتىعى دەسەك، ەكىنشىدەن قول قويعانداردىڭ ءبىرازى س.سەيفۋلليننىڭ جەرلەستەرى ەكەن. بۇنىڭ ار جاعىندا نە جاتقانىن كوكىرەگىندە ساڭىلاۋى بار ادام تۇسىنەر... وندا تۇرعاندا ەشتەڭە جوق. ماسەلە س.ەلۋباي ايتقان «تۇلعانى قورلاۋدى زاڭمەن رەتتەۋ حاقىندا». بۇل  ءجاي ويلانباي ايتىلا سالعان نە ءمانى، نە ماعىناسى جوق ءسوز. الدە ادامدى قورلاۋدىڭ زاڭعا سايكەس رەتتەلەتىن تۇرلەرى دە بولادى ما؟ ونى س.ەلۋباي ءوزى ويلانار. ءبىراق ءوز باسىم وسى ازاماتقا كوپتەن بەرى قويعىم كەلىپ جۇرگەن ساۋالىم بار. ارينە، حاتقا قول قويعانداردىڭ ىشىندە توبەسى قارىس –سۇيەپ قاراۋىتىپ تۇرعان ۇلكەن جازۋشى وسى  سماعۇل دەر ەدىم. سويتە تۇرا، ونىڭ كەمەنگەر جازۋشى مۇحتار اۋەزوۆ پەن نەمات كەلىمبەتوۆتى (مارحۇمدى قۇداي اياسىن!) بىر-ەكى رەت قاتار قويىپ پىكىر ايتقانىنا تۇك تۇسىنسەم بۇيىرماسىن.  ونىڭ وسى قىلىعىنىڭ ارجاعىندا سول كەزدە  قايرات كەلىمبەتوۆكە كورىنىپ قالسام دەگەن ەسەپ بولدى دەپ تە  كۇناھار بولا المايمىن. ءبىراق نەمات كەلىمبەتوۆتى دانىشپان مۇحتار اۋەزوۆتىڭ جازۋشىلىق سۋرەتكەرلىگىمەن تەڭەستىرەم دەۋ ەش مۇمكىن ەمەس ەكەنىنە انت بەرىپ قول قويا الامىن.  سماعۇل ەلۋبايدان ەكىنشى ءبىر بىلگىم كەلگەنى- انەبىر جولى ەلباسىمەن كەزدەسۋدە ناقتى نە ماسەلە كوتەرگەنىنە تۇسىنبەگەنىم بولىپ تۇر.

  «قازاق ادەبيەتىندەگى» وسى حاتقا نۇرلان ورازالين كىرىسپە ( الدە العىس ءسوز) جازىپتى. مەيلى عوي!  ءبىراق نۇرەكەڭنىڭ  «سەرىك قيرابايەۆ باستاعان مەملەكەت، قوعام قايراتكەرلەرى اشىنىپ وتىر» دەگەنىن  وقىعاندا اپىراۋ، قيرابايەۆ باستاعان ونداي ۇيىم،  الدە كوميتەت بار ما ەدى دەپ اڭ-تاڭ بولعانىم دا راس. بۇل دا ادەتتە  جۇرت الدىندا  «سۇلۋ»  ءسوزدى تۇيدەك-تۇيدەگىمەن توگىپ-توگىپ تاستاۋعا ماشىقتانعان  اقىن جاندى پەندەنىڭ ايتا سالعان اۋىزەكى ءسوزى عوي دەدىك. ءبىراق وسى نۇرلان ورازالين مىرزاعا دا كوپتەن كوكەيدە جۇرگەن ءبىر ساۋالىمىزدى ۇتىرى كەلگەندە ايتىپ قالساق ايىپ ەمەس شىعار: جازۋشىلار وداعىنىڭ قۇرىلتايى كەزىندە سەرىك قارابايەۆ ءسىزدىڭ ەڭ ءبىر ورتاشالاۋ ولەڭدەرىڭىزدى جەر-كوككە سىيعىزباي ماقتاپ «ەق» گازەتىنە ەكى بەتكە جۋىق ماقالا جازعانىن كورگەم. س.قيرابايەۆتى ماقتاپ ءسىزدىڭ جازعانىڭىز دا، ودان كەم تۇسپەيتىن (ماڭىزى، مازمۇنى ەمەس، كولەمى جاعىنان) ەدى. سوندا، وسى «ۆزايمنوستىنىڭ» ارجاعىندا نە جاتىر ەدى؟ ءبىراق ءسىزدىڭ ولەڭدەرىڭىزدى ەڭ بولماسا ءبىر شۋماعىن جاتقا ايتىپ جۇرگەن نەمەسە ن.ورازالين كەرەمەت اقىن عوي دەگەن ادامدى كورگەن ەمەسپىن. ارينە، 70 كە تولعانىڭىزدا بىرنەشە ماداقناما جارىق كورگەنى راس. ال ولەڭدەرىڭىزدى جىلىكتەپ، بۇتارلاپ، تالداپ سىناعانداردىڭ ءبىرى مەن ەدىم. سوعان ەڭ بولماسا بۇل  سىن دۇرىس ەمەس،ول ولەڭنىڭ انا جەرى-انانداي، مىنا جەرى-مىنانداي دەپ ءبىر اۋىز جاۋاپ قايتارماۋىڭىزعا قاراعاندا... سونىمەن،قورىتا ايتسام ، وسى سىزگە، «ماعان ەڭ دۇرىسى ولەڭ جازۋدى قويۋ كەرەك شىعار» دەگەن وي كەلمەي مە؟

    نۇرلان مىرزا، سىزگە سوڭعى ساۋالىم مىناۋ: جاناربەك دەگەن جىگىتتى «قازاق ادەبيەتىنە» باس رەداكتور قىپ سايلاپسىز، الدە تاعايىنداپسىز. ارينە، بۇل گازەتتە ادەبي سىننىڭ  مۇلدە جوقتىعى، تەك بىرەۋلەردىڭ ءبىرىن-بىرى ماقتاۋلارىنا تولى كۇيگە-تۇسىپ ادەبيلىك قىرى مەن سىرى قۇلدىراعانى سونشالىق بەلگىلى-بەلگىلى قالامگەرلەر «اپىر-اۋ، مىنا جالعىز ادەبي گازەت نە بولىپ كەتتى» دەپ جاتقانىن دا كوردىك.

  ءيا، ءبىر جاعىنان «قازاق ادەبيەتىندە» ءبارى بار، تەك ادەبيەت جوق دەۋگە بولاتىن سياقتى. ال ءبىزدىڭ جالعىز ادەبي گازەتىمىزگە باس رەداكتورلىق ەتۋگە جاناربەگىڭىزدىڭ ساۋاتى، ءبىلىمى جەتە مە؟  تالانتى تۋرالى ءسوز قوزعاۋ دا ارتىق شىعار. وعان دا ءبىر مىسال كەلتىرە كەتەيىن. انەبىر جىلى ءبىر باسىلىمعا جاناربەك ءاشىمجان دەگەننىڭ ولەڭى شىقتى. وقيىن دەپ ەدىم وقي المادىم. نە ءمان، نە ماعىنا، نە كوركەمدىك، نە وي-تۇجىرىم تابا المادىم. ونىمەن قويماي جاناربەكتىڭ «اتانىڭدا جۇلدە العان تايلاق ەدىڭ» دەگەن جولدارىن وقىعاندا مىناۋ ولەڭنىڭ بەت-الپەتىنەن تۇك قالدىرماي بۇلدىرۋگە بەل بۋعان ادام با دەپ قالدىم. كەيىن، قازىرگى پوەزيا تۋرالى سىن ماقالامنىڭ ىشىنە ونىڭ وسى جولدارىن دا مىسالعا كەلتىردىم. بار ايتقانىم جاناربەكتىڭ تۇيەسى اۋەلى اتان بولىپ، سوسىن بارىپ تايلاق بولادى ەكەن. سودان بەرى «قازاق ادەبيەتى» مەنىڭ ولەڭدەرىمدى باسۋدى ساپ تيدى. جاناربەك سول جىلداردان كۇنى كەشەگە شەيىن وداقتاعى باسىلىمداردىڭ باسشى قىزمەتىندە وتىردى. بۇعان دەيىنگى «ءقا» رەداكتورى مەنىڭ ولەڭدەرىمدى باسۋعا «كۇشى جەتپەيتىنىن » وزىمە اشىقتان-اشىق تالاي مارتە ايتتى دا. سونىمەن، نۇرلان مىرزا! وسى جاناربەك دەگەن جىگىت «ءقا»گازەتىنە باس رەداكتور قىپ قوياتىنداي اقىن با، جازۋشى ما، دراماتۋرگ پا، سىنشى ما، ادەبيەتتانۋشى ما، كىم؟ قىسقاسى، ول ادەبيەتىمىزدە نەسىمەن، قاي قىرىنان تانىلعان، قانداي ەرەكشەلىگىمەن ءقادىرلى؟ ءبىز بىلمەيتىن ونداي ەڭبەكتەرى بولسا، وقىپ كورەيىكشى! وقىعان سوڭ مۇمكىن بۇل كۇماندى ويلارىمنان قايتارمىن! «قازاق ادەبيەتى» گازەتى كەشەگى عابيت مۇسىرەپوۆ، سىرباي ماۋلەنوۆ، نىعمەت عابدۋللين، شەرحان مۇرتازا، ورالحان بوكەي، بۇگىنگى جۇسىپبەك قورعاسبەك سەكىلدى ەل تانيتىن دارىندار باسقارعان قاسيەتتى دە كيەلى قارا شاڭىراق ەمەس پە ەدى؟! الدە، «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ بۇگىنگى جاعدايىندا ونى جاناربەك باسقارسا دا جەتەدى دەگەنىڭىز با؟

  كورىپ وتىرسىز، مەن بۇل جەردە كوپ تۇرسا كول دە ساسيدى، نۇرلان ورازالين جازۋشىلار وداعىنا ءتوراعا بولىپ وتىرعالى 21 جىلدان استى، ول بۇل جەردەن كەتكىسى كەلمەي نەگە سايلاۋ سايىن جانتالاسىپ، ورنىندا قالۋعا تىرىسادى دەپ سۇراپ وتىرعان جوقپىن. جازۋشىلار وداعىنداعى جۇرت ايتىپ جۇرگەن قارجىلىق ەسەپتەردەگى الدەبىر قۇپيالار تۋرالى دا ءلام دەمەي وتىرمىن. ءبىراق ەگەر سول راس بولسا ونداي قىلمىستان تۇبىندە ەشكىم قاشىپ قۇتىلا المايدى . وسىمەن ءسوزىم دە،ساۋالىم دا ءتامام.

 مىرزان كەنجەباي