تۇركى اكادەمياسى حالىقارالىق ۇيىمى (TWESCO) الماتى قالاسىندا تۇركولوگيا عىلىمىنا سۇبەلى ۇلەس قوسقان ايگىلى اكادەميك عالىمدار ءابدۋالي قايدار، رابيعا سىزدىق جانە شورا سارىبايدى ارنايى مەدالدارمەن ماراپاتتادى.

ماراپاتتاۋ ءراسىمى تۇركى الەمىنە ورتاق قۇندىلىقتاردى سارالاۋ ماقساتىمەن عىلىم ورداسىندا وتكىزىلگەن «رۋحاني جاڭعىرۋ: تۇلعالار تاعىلىمى» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل اياسىندا بولدى.

تانىمال مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرلەرى، عالىمدار، زيالى قاۋىم وكىلدەرى مەن جۋرناليستەر قاتىسقان القالى شارادا اكادەميا باسشىسى دارحان ءقىدىرالى توقساننىڭ تورىنە شىققان ماراپات يەلەرىنىڭ قازاق ەلىنىڭ عانا ەمەس، تۇگەل تۇركى جۇرتىنىڭ عىلىمىنا سىڭىرگەن ەڭبەگىنە ايرىقشا توقتالدى.

TWESCO ماراپاتى اكادەميكتەرگە «تۇركىتانۋ عىلىمىنىڭ دامۋىنا قوسقان ولشەۋسىز ۇلەسى ءۇشىن» تاعايىندالىپ وتىر.

اكادەميك ءابدۋالي تۋعانباي ۇلى قايدار – 1924 جىلى الماتى وبلىسىندا ومىرگە كەلگەن عالىم. ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرى. جارتى عاسىر بويى قازاق جانە ۇيعىر تىلدەرى مەن جالپى جانە سالىستىرمالى تۇركىتانۋ ماسەلەلەرىن زەرتتەۋمەن شۇعىلداندى. ونىڭ جالپى تۇركىتانۋ عىلىمىنا، ونىڭ ىشىندە، اسىرەسە، قازاق ءتىل ءبىلىمى مەن ۇيعىرتانۋ سالاسىنا قوسقان ناقتىلى ۇلەسى مەن سىڭىرگەن ەڭبەگى جەكە مونوگرافيا، وقۋلىق، سوزدىك، جيناق، ماقالا تۇرىندە 400-دەن استام (جالپى كولەمى 600 ب.ت.) عىلىمي زەرتتەۋلەردە كورىنىس تاپتى. كوپتەگەن مەملەكەتتىك جانە حالىقارالىق سىيلىقتاردىڭ يەگەرى.

اكادەميك رابيعا ءساتىعالي قىزى سىزدىق – 1924 جىلى اقتوبە وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن عالىم. دوكتورلىق ديسسەرتاسياسىن 1972 جىلى “اباي شىعارمالارىنىڭ ءتىلى” تاقىرىبىندا قورعاعان. عىلىمي-زەرتتەۋ ەڭبەكتەرى قازاق ادەبي ءتىلىنىڭ تاريحى، ابايدىڭ پوەتيككالىق ءتىلى، قازاق ءتىلىنىڭ پوەتيكاسى، XV – XIX عاسىرلارداعى اقىن-جىراۋلار ءتىلى، ورتاعاسىرلىق جازبا ەسكەرتكىشتەر ءتىلىنىڭ تاريحى مەن لەكسيكا-گرامماتيكالىق قۇرىلىمى، تەكستولوگياسى، تاريحي لەكسيكا، لينگۆوستيليستيكا، ءتىل مادەنيەتى سالالارىنا ارنالعان. كوپتەگەن مەملەكەتتىك جانە حالىقارالىق سىيلىقتاردىڭ يەگەرى.

اكادەميك شورا شامعالي ۇلى سارىباي – 1925 جىلى وزبەكستان استاناسى تاشكەنت شاھارىندا تۋعان. عىلىمي-زەرتتەۋ ەڭبەكتەرى ديالەكتولوگيا، مورفولوگيا، لەكسيكولوگيا، لەكسيكوگرافيا، بيبليوگرافيا، ءتىل تاريحى، اۋدارما، ەسىمناما، التايستيكا ماسەلەلەرىنە ارنالعان. 250-دەن استام عىلىمي ماقالالار مەن وقۋلىقتارى، مونوگرافيالارى جارىق كورگەن. عالىمنىڭ «قازاقتىڭ ايماقتىق لەكسيكوگرافياسى» (1976) مونوگرافياسى — تۇركىتانۋ عىلىمىندا ايماقتىق لەكسيكوگرافيا تەورياسىنا ارنالعان العاشقى ەڭبەك. ال، 1989 جىلى «تۇركىتانۋ ادەبيەتىنىڭ بيبليوگرافياسىن» (1989) باستىرىپ شىعارعان. 1965 ج. اقش-تاعى گارۆارد كورپوراسياسىنىڭ مۇشەلىگىنە سايلانعان. كوپتەگەن مەملەكەتتىك جانە حالىقارالىق سىيلىقتاردىڭ يەگەرى.

«بۇگىنگى باس قوسۋدا رۋحاني جاڭعىرۋ اياسىندا  ەلباسىنىڭ لاتىن الىپبيىنە كوشۋ تۋرالى جارلىققا قول قويۋىنان سوڭ بىردەن ءوتۋىنىڭ ۇلكەن ءمانى بار. بۇل جارلىقتى لينگۆيست عالىمدار، تۇركولوگتار، زيالى قاۋىم وكىلدەرى تالداۋى زاڭدىلىق. ارامىزدا لاتىن الىپبيىنە كوشۋدى  90-جىلدارى كوتەرگەن اعا-اپالارىمىز وتىر. 1992 جىلدارى دا مۇرات جۇرىنوۆ اعامىز، باسقا دا بەلگىلى عالىمدار وسى جونىندە گازەت بەتتەرىندە ماقالالار جاريالاعان بولاتىن. ولاردىڭ ءبارى شىندىققا اينالىپ، قازاقستان ءوز تاريحىندا جاڭا كەزەڭگە قادام باسىپ وتىر»، - دەدى تۇركى اكادەمياسى حالىقارالىق ۇيىمىنىڭ باسشىسى دارحان ءقىدىرالى.

ال ق ر ۇا پرەزيدەنتى مۇرات جۇرىنوۆ ەندى ىسكە كوشەتىن ۋاقىت كەلگەنىن ايتتى.

«بۇگىنگى وتە ماڭىزدى ماسەلە - سياسى كەپپەگەن ەلباسى جارلىعى. لاتىن الىپبيىنە كوشۋدى 94 جىلدان بەرى ابدەن پىسىردىك. پرەزيدەنت جارلىعىنان كەيىن پىكىر ايتۋدى توقتاتىپ، ورىنداۋ كەرەك. ەندى ىسكە كوشەيىك. وسى ءالىپبي كومپيۋتەرگە  سىيادى، بارلىق پرينسيپتەر ەنگىزىلگەن، وڭاي، قولايلى. قازاق جەرى تۇركى دۇنيەسىنىڭ قارا شاڭىراعى، بارلىق تۇركى ۇرپاعى وسى ۇلى دالادان شىققان»، - دەدى مۇرات جۇرىنوۆ.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قازاق ءتىلى ءالىپبيىن كيريلليسادان لاتىن گرافيكاسىنا كوشىرۋ تۋرالى جارلىققا قول قويدى.