جاراتۋشىنىڭ تارتۋى ەدىڭ، دارمەنسىزگە دەم كورسەتكەن. ساقتاردىڭ ساقا سارقىنى ەدىڭ، بابا اماناتىن ەنشى ەتكەن. حان ابىلايدىڭ قيالى ەدىڭ، تاۋەلسىزدىكتى جالعاعان. جەكە باتىردىڭ تۇياعى ەدىڭ، تەگى ساقتالعان قاندا امان. ءسۇيىنبايلاردىڭ شابىتى ەدىڭ، اتقىلاپ تۇرعان اقبۇلاق. كەنەسارىنىڭ نامىسى ەدىڭ، مىسىن باسا الماس جات مۇرات. اقان، ءبىرجاننىڭ تىلەگى ەدىڭ، قايتا جاڭعىرعان ارقادا. بالۋان شولاقتىڭ بىلەگى ەدىڭ، قورعانسىزدارعا نار،پانا. قازاقتىڭ دارقان ەرلىگى ەدىڭ، مىڭ قارسىلاسىن تەڭگەرمەس. دانا حالىقتىڭ ورلىگى ەدىڭ، بوداننىڭ كۇنىن مەڭگەرمەس. ۇلتىڭنىڭ قايسار مىنەزى ەدىڭ، ىنجىقتىق كورشى بولا الماس. ۇرپاقتارىڭنىڭ جىگەرى ەدىڭ، ىرگەسى ەشكىمگە تونالماس. ەلىڭنىڭ كەشكەن كەشىرمەسى ەدىڭ، سان سىناقتاردا سىنالعان. جاندايشاپتاردىڭ ەسىندە سەنىڭ، اقتاسپا قامشىڭ سىبالعان. اساۋ ەرتىس پەن ەركە ەسىلىڭنىڭ، نارىندەي ءشاربات دارىتىپ. ساعىنتىپ كەتتىڭ، وشپەس ۇنىڭنەن، قازاقتىڭ رۋحىن تانىتىپ. ويجايلاۋ، لەپسى، شۇباراعاشىڭ، ساعىنىش مۇڭىن شەرتەردەي. اقسۋدىڭ مۇلگىپ قۇبا دالاسى، ماڭگى ازا تۇتىپ وتەردەي. نار تۇلعام سەنەن ميراس بوپ بىزگە، التىننان قىمبات ار قاپتى. تاۋەلسىز ەلدىڭ ۇرپاعى كۇندە، ەرلىك جىرىڭدى سامعاتتى....

نىلقى تورىندە كەرەمەت جەر بار مىس دەگەن، جاراتقان وعان سۇلۋلىق سىرىن ۇستەگەن. دۇلدۇلدەر ازبا نىلقىنىڭ سۋىن ىشپەگەن، از ەمەس شىعار اۋليەلەردە تۇسپەگەن. حاس سۇلۋداردا از ەمەس سوندا جارالعان، ەركە اققۋىنداي ب ا ق ايدىنىنىڭ تارانعان. مەنىڭ دە بالعىن اق ۋىز سىرىم سول جەردە، بالا جۇرەكتىڭ تۇكپىرىنە كەپ قالانعان. تۇتانىپ بولەك بالعىن كەۋدەنىڭ جالىنى، سانامدا سامعاپ بولاشاعىمنىڭ ساعىمى. لاپىلداپ جانىپ، ۇشقىر قيالمەن كۇرەسىپ، ءسۇيۋدى ۇيرەتكەن انە سول مىستىڭ ارۋى. جانعان كەۋدەنىڭ باسىلماي ءبىر ءسات زارىعى، عاسىرداي بولىپ وتكەن كۇندەردىڭ اعىنى. جۇرەگىم سىيماي جاراتقان سالعان جەرىنە، ساعىنىشتى ۇيرەتكەن انە سول مىستىڭ ارۋى. تونالىپ كۇنگە اق ارمانىمنىڭ سابىرى، اۋەن بوپ ۇشىپ وتكەن كۇندەردىڭ سارىنى. مۇندانا قۇلاپ، ۇرلانا جىلاپ ءار ءتۇنى، قوشتاسۋدى ۇيرەتكەن انە سول مىستىڭ ارۋى. قشتاستى ءبارى، ناۋرىز، شىلدە،اقپان،كۇز، وتكەن كۇندەردەن جان جايلاۋىمدا ساقتالدى ءىز. جان جۇرەگىمنىڭ قاراۋىلىنداي تۇر ءالى، ماحاببات دەگەن ۇعىمنىڭ سىرىن اشقان قىز.....  

دالانىڭ ىزعارى بەت قارىپ، بارامىز ءبىر ارمان مەكەندى بەتكە الىپ. ءاپپاق قار، سارى اياز، سىرلى ءتۇن، جاتقانداي كەۋدە دە وت جانىپ. ءتاتتى ءتۇن سىيىرىپ مۇنارىن، تۇرگەندەي عاشىقتىڭ سىرىنا قۇلاعىن. ەكى ارمان قوسىلىپ ءبىر اعىن، قوس كەۋدە شىرقادى ءۇمىتتى ءبىر ءانىن. ساعاتتىڭ تىلىندەي توقتالماي، ءجۇپ جۇرەك ءتۇيىسىپ تۇرلەنە سوققانداي. اقبىلەك ايقاسىپ الاڭسىز، قوس تاعدىر بالبىراپ، وسىنى توسقانداي. سەزىمدى سابىرعا جەڭدىرىپ، تانىس لەپ جاتقانداي ءبىر-بىرىن ەم قىلىپ. عاشىقتار قۇپياسىن سۋرەتتەپ، شولپان تۇر توبەدەن تەلمىرىپ. شولپان جوق، تاعى دا سابىلىس.... قاربالاس ومىرگە تاعى دا باعىنىش... تاعى دا ەسكى ولەڭ، تاعى دا ساعىنىش...... تاعى دا ساعىنىش..... ەڭبەكتەن، دوسىم ەڭبەكتەن «قولى بوستىق بولماسىن دەپ ەلىمدە»، ەلباسىمىز قامشى باستى سەنىمگە. ءاربىر ءىستىڭ ماماندىعىن بۇيدالاپ، ءار ازامات باسەكەنىڭ شەبىندە. *** قۇمىرسقاداي بولعان قايدا، ءبىراقتا، تالاپ اتىن ايداۋ كەرەك جىراققا. قاڭباق باستى قۋعان مەنەن جەل ءومىر، ەڭبەكتەنگەن ءتۇبى جەتەر مۇراتقا. قيال دا كوپ،جۇمىر باستا ارمان كوپ، جۇرگەن بەكەر وتكەن ءومىر جالعان دەپ. «ەرىنبەگەن بولاد دەگەن ەتىكشى» بابا ءسوزى تەكتەن-تەككە قالعان جوق. قۇر قيالمەن كەرۋەن ۋاقىت وتەر كوپ، كۇن وتكىزگەن پايدا اكەلمەس سەكەڭدەپ. قيمىلداساڭ ىسكە بەلدى بەكەمدەپ، قايىرشى دا اتاندىرماس وسى ەڭبەك. حايۋان مەنەن پارقىمىزدا وسى ەڭبەك، اراداعى نارقىمىزدا وسى ەڭبەك. بۇل كۇندەردىڭ تىرەگى دە وسى ەڭبەك، ۇرپاقتارعا شارتىمىز دا وسى ەڭبەك. بابالاردىڭ ءۇمىتى دە وسى ەڭبەك، بار ونەرندىڭ ءىرىسى دە وسى ەڭبەك. قۇلقىنىڭنىڭ قۋاتى دا وسى ەڭبەك، تىرلىگىڭنىڭ كىرىسى دە وسى ەڭبەك. جەرىمىزدى كورىكتى ەتەر وسى ەڭبەك، ەلىمىزدى بەرىكتى ەتەر وسى ەڭبەك. حالىقاراعا تانىتاتىن وسى ەڭبەك، ەڭسەمىزدى ەرىكتى ەتەر وسى ەڭبەك. جالقاۋلىقتىڭ كۇندەسى دە وسى ەڭبەك، قۋ باسىڭنىڭ قۇرمەتى دە وسى ەڭبەك. ەل ىرگەسىن نىعايتاتىن جاستارعا، ەلباسىنىڭ مىندەتى دە وسى ەڭبەك. سوندىقتاندا ەرىنبەۋدى ار تۇتقىن، ەڭبەكتەنبەي ءومىر سۇرەر شالقىپ كىم؟! ەر اتاعىن ەڭبەك قانا شىعارار، ەڭبەگىڭمەن قاتارىڭنان ارتىقسىڭ. *** باقىت تا كەلەر ەڭبەكپەن، بايلىق تا كەلەر ەڭبەكپەن، شاتتىق تا كەلەر ەڭبەكپەن، توقتىق تا كەلەر ەڭبەكپەن، ەڭبەكتەن دوسىم ەڭبەكتەن!!!

قاسىرەت دەگەن نەمەنە ەكەن جالعاندا؟! جاناشىر جانسىز جاپاندا بوزداپ قالعانبا؟! جوق الدە بولەك تەنتىرەۋ مەدى ەل كەزىپ، ءسىرا، نە ەكەن، جالعانباي قالعان ارمان با؟؟ ءباز بىرەۋ ايتار: مەزگىلسىز كەلگەن جەتىمدىك، قاپىدا بولعان توسىن جۇت الدە جەسىرلىك. قاسىرەت دەگەن ماسايراپ ءومىر سۇرە الماۋ، جۇدەگەن دەنە، سال تاعدىر، نۇرسىز سوقىرلىق، قاسىرەت دەگەن ساناۋسىز بولار، ەڭ كەمى تابىلا بەرسىن قاسىرەتتەردىڭ ەمدەرى. ءسۇيىپ ەم سونشا، سەنبەدىڭ نەگە اياۋلىم؟ بىلدىڭبە سونىڭ ۇلى قاسىرەت مەندەگى.

بەس قارۋ سايلاپ اپ، ات بەلىن تالدىرىپ، قورامساق ىشىنەن جالماۋىز جاۋدىرىپ. قولمەنەن بالاقتى قىپ-قىزىل قان جۋىپ، قانقۇيلى جاۋ باسىن كەلمەسكە قالدىرىپ. وتكەن بەۋ، دۇنيە-اي! داڭعويلار دالانىڭ دامىلسىز تىنشىن اپ، قاپىدا قامالىپ شىبىن جان شىرقىراپ. قارت انا قارعانىپ ساي-سۇيەك سىرقىراپ، شاڭىراقتىڭ جالىنى جالاڭداي بۇرقىراپ. وتكەن بەۋ، دۇنيە-اي. ات جالىن جاستانىپ جاراعان جىگىتپەن، ارىلىپ اجالدى اجداھا بۇلىكتەن. جۇرگەندە، ىرگەمدى ءىبىلىس ىرىتكەن، ۇلىقتى جاۋلاتىپ ۇلىقپەن. وتكەن بەۋ، دۇنيە-اي! قاراڭعى قاپاستا قامالعان قىرانداي، تاۋ باسىن مەكەندەپ بورى-جەم ىلە الماي. كوزى اشىق بولسا دا ماڭايىن بىلە الماي، ماڭايىن بىلگەنگە قۇلاق تۇرە الماي. وتكەن بەۋ، دۇنيە-اي. تۇلپارىم مەزگىلسىز كىسەنگە ماتالىپ، قىرانىم قيسىنسىز قارا قارعا اتالىپ. بۇلبۇلىم سايراماي جانارعا جاس الىپ، اققۋىم ايدىنسىز كوڭىلىن قاپا عىپ. وتكەن بەۋ، دۇنيە-اي. كورشىنىڭ كوگىلدىر كوزىنىڭ سۇعى ءوتىپ، مارقايعان كوڭىلدى قايتادان جۇدەتىپ. «ەلىم-اي» اۋەنىن بوسقىندار جىرى ەتىپ، تەنتىرەپ وزگە ەلدىڭ قاباعىن كۇزەتىپ. وتكەن بەۋ، دۇنيە-اي. تيان-شان، گيمالاي،ءۇندىستان اسۋىن قيىپ اپ، بەيمالىم ءدام-تۇزى قاي ماڭنان بۇيىراد. سارىارقا- التايدى ساناعا قۇيىپ اپ، ەل كەزگەن ءبىر ءبىر ۋىس توپىراق ءتۇيىپ اپ. وتكەن بەۋ، دۇنيە-اي! بار- جوقتى كورشىگە كوپەس بوپ ايداتىپ، بارماقتى جاعىمپاز جىلپوستار شايناتىپ. ءبىر ءتۇيىر تارىعا تاعدىردى بايلاتىپ، ءنار ەتكەن نارەستە سۇيەگىن قايناتىپ. وتكەن بەۋ، دۇنيە-اي! اباقتى پانا بوپ قارماعان قارا نان، كوز اشپاي دالەلسىز دالباسا جالادان. اتىلعان اتاۋسىز، سۇراقسىز سابالعان، 70 جىل جەكسۇرىن جەمىرگە قانالعان. وتكەن بەۋ، دۇنيە-اي! قاقاعان ايازدا جالىن بوپ لاپىلداپ، قاراقشى قوعامعا قاباقتى قاتۋلاپ. جەلتوقسان كوگىندە وق بولىپ جاسىنداپ، ەل ءۇشىن ءومىرىن قىرشىننان باقۇلداپ. وتكەن بەۋ، دۇنيە-اي! وتكەنىن ۇرەيلى وتپەلى ءتۇس ەتىپ، جەتكەنىن جەتەلى جەمىستى ءىس ەتىپ. كوگىمە تۋ سىيلاپ، ەلىمە نۇر سىيلاپ، دەگەندەي قازاعىم وسىنى مىسە تۇت. جەتكەن بەۋ، دۇنيە-اي *** جاۋلارى ىشەگىن اقتارعان بالاڭنىڭ تىلەگى، ۋىزى شەر بولىپ ساقتالعان اناڭنىڭ كۇدەرى. كۇندىز-تۇن ساۋىتپەن قاپتالعان بابامنىڭ تىرەگى، بۇلاققا قان ايىرباستاعان دالامنىڭ تىلەگى. بەۋ، مەنىڭ تاۋەلسىزدىگىم! وتكەنىن قىنا تاس وشپەستەي كۋا ەتكەن، قىرانعا كۇن نۇرىن جۇك ەتىپ، اسپاندى تۋ ەتكەن. جۇمىلعان جۇدىرىق سەرى ۇلىن ءپىر ەتكەن، اقىنى شەر ەمەس، جەمىستى تەرلەرىن جىر ەتكەن. بەۋ، مەنىڭ تاۋەلسىزدىگىم! قۇستارى شەتىنە تىنىعىپ جەتەتىن، قوناعى كوز تويماي قۇنىعىپ وتەتىن. دۇشپانى دەسىنەن بۇعىنىپ كەتەتىن، كوككە ىلگەن ايباتىن عۇمىرلىق ەتەتىن. بەۋ، مەنىڭ تاۋەلسىزدىگىم! قايتقانىن ءبىلدىرىپ ەسكىرگەن ەسەسىن، تاڭدايىن قاقتىرىپ،وكىنتكەن نەشەسىن؟! سىندىرماي ساقتاردان ساقتالعان كەسەسىن، مينۋتتاپ قۇلپىرىپ، تانىلماي كەتەتىن. بەۋ، مەنىڭ تاۋەلسىزدىگىم! كەشسە دە تۇنەكتى تاريحتىڭ زۇلماتىن، دەيتۇعىن ەز-ومىر قىزىمەن ۇلعا سىن. ولەرمەن ەرلىكتى ولمەستەي قىلعاسىن، ماڭگىلىك ساقتايتىن ازاتتىق تۇلعاسىن. ماڭگىلىك ساقتايتىن قزاقتىق تۇلعاسىن!! بەۋ، مەنىڭ تاۋەلسىزدىگىم! جاساي بەر، تاۋەلسىزدىگىم!

التايدان اسقاق، ەۆرەستەن بيىك ءبىر تاۋ بار، شىڭدارى قۇزار كوز تالدىراتىن شىرقاۋلار. تاستارى التىن، توپىراعى ءدارى، قوينى قۇت، باسىنا ءالى قونباعان ەشبىر سۇڭقارلار. ارقار، بۇعىلار تەك ەتەگىندە توياتتاپ، ءنار جاڭبىرى دا كورمەگەن ەشبىر تولاستاپ. ءاپپاق بۇلتتار دا كوپ جولاۋشىلاي بەرمەيتىن، قايىڭى سۇلۋ، قاراعايى بار بويى اسقاق. قۇراعىن جەگەن جاس تولگە قۋات قوناتىن، بۇلاعىن جۇتقان قۇلىندار تۇلپار بولاتىن. قۇنارىن العان بولتىرىكتەر دە ءبورى بوپ، اۋاسىن جۇتقان اق ۇرپەك سۇڭقار بولاتىن. تاۋ بوكتەرىندە كەزدەسپەس ەشبىر ءىن دەگەن، بۇل تاۋدا اشكوز، قورقاۋلار ماڭگى جۇرمەگەن. بۇل تاۋدىڭ قۇسى شەتتەرىنەن ساۋىقشىل، تىنىش جاتپايتىن كۇندىز دە ولەڭ، تۇندە ولەڭ. بۇل تاۋدا ەشبىر ۋلى وسىمدىكتەر وسپەگەن، جاۋىزدىق تا جوق ءبىر-بىرىن بيلەپ توستەگەن. تاۋ توبەسىنىڭ وزىنە عانا ءتان بۇلتى بار، ەشقاشان مۇندا بوتەن بۇلتتار دا شوكپەگەن. مۇراتى بولعان وسى تاۋ بۇگىن تالايدىڭ، شىڭى دا ەرەك، قويناۋلارىنىڭ ءبارى ايبىن. قازاق بىتكەننىڭ جۇرەگىندەگى دارا تاۋ، دانالىق شىڭى، دارالىق شىڭى ابايدىڭ.....