ازىرگە ەلەكتروندى قۇجاتتى تەك شەت ەلدەن اكەلىنگەن كولىكتەرگە عانا الادى. سوندىقتان ماماندار كولىكتى شىلدە ايىنان باستاپ ساتىپ الۋعا كەڭەس بەرەدى.
ال ەلەكتروندى قۇجاتتىڭ ىشىندە قانداي مالىمەت بولادى، ول نە ءۇشىن قاجەت؟ بۇل سۇراققا قازاقستاندىق اۆتوبيزنەس قاۋىمداستىعىنىڭ تەحنيكالىق رەتتەۋ بويىنشا ديرەكتورى ەربول سەيپىلوۆ جاۋاپ بەرەدى.
مۇندا بارلىق ماعلۇمات بولادى
– ساتىپ الۋشى اۆتوكولىك تۋرالى بارلىق ماعلۇماتتى ەلەكتروندى قۇجات ارقىلى بىلە الادى. زاۋىتتان شىققاندا تەحنيكالىق اقاۋى بولدى ما، قانداي؟ جول-كولىك وقيعاسىنا قاتىسى بار ما؟
ەلەكتروندى قۇجات اۆتوكولىك جويىلعانعا دەيىن جارامدى ما؟ بۇدان وزگە قانداي تەحنيكالىق سيپاتتامالارى بار؟ ءبىر ايتا كەتەرلىگى، بۇل قۇجاتتى اۆتوكولىكتىڭ تەحنيكالىق پاسپورتىمەن شاتاستىرۋعا بولمايدى، – دەيدى ەربول سەيپىلوۆ.
– نەگىزى ەلەكتروندى قۇجات ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق قاۋىمداستىققا مۇشە ەلدەر (قازاقستان، رەسەي، قىرعىزستان، تاجىكستان، وزبەكستان، بەلارۋس) اراسىندا قولدانىسقا ەنەدى. ءبىز حالىقارالىق تاجىريبەگە سۇيەنە وتىرىپ، وسى جۇيەنى ىسكە قوسۋدى ءجون كوردىك. قاۋىمداستىققا مۇشە ەلدەردەن اكەلىنگەن نەمەسە يمپورتتالاتىن اۆتوكولىكتەر تۋرالى مالىمەتتەر ءبىرىڭعاي بازادا ساقتالادى. ياعني، اۆتوكولىك تۋرالى بارلىق مالىمەتتى قاۋىمداستىققا مۇشە ەلدەردىڭ ازاماتتارى عانا الادى. ال قاۋىمداستىقتىڭ اۋماعىندا شىعارىلعان اۆتوكولىككە ەلەكتروندى اۆتوقۇجاتتى زاۋىتتا وزدەرى جاسايدى. ول اۆتوكولىك جويىلعانعا (ۋتيليزاسياعا كەتكەنگە) دەيىن جارامدى.
– مىسالى، ءقازىر قازاقستان ازاماتى قىرعىزستاننان اۆتوكولىك اكەلىپ، مەملەكەتتىك تىركەۋگە قويار الدىندا جول پوليسياسى بارلىق مالىمەتتەرىن تەكسەرەدى. بۇل وتە ۇزاق ۋاقىتقا سوزىلىپ كەتەدى. اۆتوكولىك جۇرگىزۋشىسى ءبىراز ۋاقىتىن جوعالتادى. ەندى ەلەكتروندىق ءتولقۇجات ارقىلى بۇل مالىمەتتى الۋ مەملەكەتتىك تىركەۋدى وڭتايلاندىرادى. بۇل اقپاراتتى بۇرمالاۋدى قيىنداتىپ، جالعان قۇجات جاساۋعا توسقاۋىل بولادى. سونىمەن قاتار ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتا قۇجاتتاردىڭ وڭدەلۋىن جەڭىلدەتەدى جانە بيزنەستىڭ وپەراسيالىق شىعىندارىن ازايتادى، – دەدى ەربول سەيپىلوۆ.
ءۇشىنشى مەملەكەتتەن اكەلىنگەن جاعدايدا
– ەگەر اۆتوكولىك ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق قاۋىمداستىقتىڭ مۇشەلىگىندە جوق ەلدەردەن اكەلىنگەن بولسا، قاۋىمداستىق ەلدەرىنىڭ شەكاراسىنا كىرگەن ۋاقىتىنان باستاپ ەلەكتروندى اۆتوقۇجات بەرىلەدى. ال جاڭا كولىكتەرگە اۆتوسالوندا جاسالادى.
اۆتوقۇجات بارلىق كولىكتەرگە بەرىلمەيدى
– مىسالى، ەلەكتروندى قۇجاتتى قولدانىستا جۇرگەن كولىك يەلەرى الا المايدى. ازىرگە تەك ءبىرىنشى شىلدەدەن باستاپ ەلىمىزگە يمپورتتالعان نەمەسە ەكپورتتالاتىن كولىكتەرگە عانا بەرىلەدى. ال قولدانىستاعى كولىكتەرگە ەلەكتروندى قۇجات بەرۋ ماسەلەسى ءالى قارالعان جوق. مەنىڭ ويىمشا، وسى جۇيە ىسكە قوسىلعان سوڭ، اقىرىنداپ، قولدانىستاعى كولىكتەرگە بەرىلە باستايدى، – دەدى قاۋىمداستىق باسشىسى.
سونىمەن قاتار ساراپشى ماماندار ءتولقۇجات قارۋلى كۇشتەر تەحنيكاسىنا جانە قر-نىڭ مەملەكەتتىك ورگاندارىنىڭ تاسىمال قۇرىلعىلارىنا، جاۋىنگەرلىك تەحنيكالارىنا بەرىلمەيتىنىن ايتقان بولاتىن.
قازاقستان بىلتىر تەحنيكالىق تۇرعىدان دايىن بولماعان
ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كوميسسيا القاسى كولىك قۇرالدارىنىڭ ەلەكتروندى قۇجاتىنا قاتىستى ءتارتىبىن بەكىتۋ تۋرالى شەشىمدى 2015 جىلى قابىلداعان بولاتىن. ول ەۋرازەق اۋماعىنداعى كولىك قۇرالدارى مەن تەحنيكانىڭ باسقا دا تۇرلەرىنىڭ ەمىن-ەركىن قوزعالىسىنا جاعداي تۋعىزۋدى، قوزعالىس قۇرالىنا قاتىستى بارلىق مالىمەتتى اۆتوماتتاندىرۋدى، شەكارادان وتكەن كەزدە كولىك قۇرالدارىن قاداعالاۋ ءتارتىبىن جەڭىلدەتۋدى كوزدەدى. قۇجاتقا سايكەس، كولىك قۇرالدارى مەن باسقا دا تەحنيكا تۇرلەرىن جۇرگىزۋ، ساتىپ الۋ مەن ساتۋ، سونىمەن قاتار باسقا دا قۇقىقتىق شارالار كەزىندەگى ءتيىستى راسىمدەر وڭتايلاندىرىلادى.
ايتا كەتەيىك، جوبا بىلتىرعى شىلدەدەن باستاپ جۇزەگە اسۋى ءتيىس بولاتىن. قاۋىمداستىققا مۇشە مەملەكەتتەردەگى اۆتووندىرۋشىلەر مەن ديلەرلەردىڭ جاڭاشىلدىققا دايىن بولماۋىنىڭ سالدارىنان كەيىنگە شەگەرىلدى. بۇل تۋرالى "رەسەي اۆتوموبيل ديلەرلەرى" قاۋىمداستىعىنىڭ باسشىسى ولەگ موسەيەۆ: "ەلەكتروندى اۆتوقۇجاتقا كوشۋ مەرزىمىن كەيىنگە شەگەرۋ تۋرالى ۇسىنىس بەلورۋس پەن قازاقستان تاراپىنان ءتۇستى. سەبەبى بۇل ەلدەر ەلەكتروندى اۆتوقۇجات ەنگىزۋگە تەحنيكالىق تۇرعىدان دايىن بولمادى. ءوز كەزەگىمىزدە ءبىز ەۋرازيالىق كوميسسياعا جوبانى جۇزەگە اسىرۋ ۋاقىتىن سوزۋ تۋرالى حات جولدادىق"، – دەپ مالىمدەمە جاساعان بولاتىن.
اۆتوقۇجاتتى كىمدەر راسىمدەيدى جانە اقپاراتتى قايدان الۋعا بولادى؟
ەلەكتروندى اۆتوقۇجاتتى كولىك قۇرالدارىن شىعارۋشىلار، سونداي-اق ءتيىستى تىزىمگە ەنگىزىلگەن ۋاكىلەتتى ورگاندار مەن ۇيىمدار راسىمدەيدى. بولاشاقتا اۆتوكولىك ساتىپ الار كەزدە جۇرگىزۋشىگە قاۋىمداستىقتىڭ ورتاق اقپارات توپتاستىرىلعان ارنايى پورتالىنان بارلىق مالىمەتتى الۋىنا بولادى.
ياعني، سايكەستەندىرۋ ءنومىرى بويىنشا يەسىنىڭ قولىنا كولىك قۇرالىنىڭ ەلەكتروندىق قۇجاتىنىڭ ءۇزىندىسى بەرىلەدى. ءبىر ەسكەرەتىن جايت، ەلەكتروندىق قۇجاتتىڭ كوشىرمەسىن جاساۋ مۇمكىن ەمەس دەيدى يدەيا اۆتورلارى.
ەلەكتروندى قۇجاتتا مىناداي اقپارات ساقتالادى:
- كولىك قۇرالىنىڭ ەلەكتروندى اۆتوقۇجات ءنومىرى؛
- كولىك قۇرالىنىڭ ەلەكتروندى اۆتوقۇجاتىنىڭ مارتەبەسى؛
- كولىك قۇرالىنىڭ سايكەستەندىرۋ ءنومىرى؛
- قوزعالتقىش ءنومىرى جانە ءتيپى؛
- شاسسي ءنومىرى؛
- شاناقتىڭ ءنومىرى (كابينا، تىركەمە)؛
- شاناقتىڭ ءتۇسى (كابينا، تىركەمە)؛
- شىعارۋ جىلى مەن ايى؛
- مىندەتتى قاۋىپسىزدىك تالاپتارىنا سايكەستىگىن راستايتىن قۇجات؛
- كولىك قۇرالىنىڭ ماركاسى مەن ونىڭ كوممەرسيالىق اتاۋى؛
- ەكولوگيالىق كلاسسى؛
- دايىنداۋشىنىڭ اتاۋى جانە مەكەن-جايى؛
- دوڭعالاقتارىنىڭ سانى مەن ورنالاسۋى؛
- جولاۋشىلار سىيىمدىلىعى؛
- كولىك قۇرالىنىڭ جابدىقتالعان كۇيدەگى ماسساسى؛
- كولىكتىڭ ساتىپ الۋ جانە ساتۋ تاريحى؛
- تەحنيكالىق تەكسەرىستەن ءوتۋ مەرزىمدەرى؛
- اۆتوكولىكتى جوندەۋ جانە قوسالقى بولشەكتەرىن اۋىستىرۋ تۋرالى دەرەكتەر.
ەندى مەملەكەتتىك تىركەۋ ءنومىرىن ۇيدە وتىرىپ الۋعا بولادى
قازاقستاندا كولىكتى تىركەۋگە قويۋ پروسەسى التى ساعاتتان ەكى ساعاتقا قىسقارعان بولاتىن. ەندى 26 مامىردان باستاپ 20 مينۋتقا دەيىن قىسقاردى.
ءقازىر اكىمشىلىك ايىپپ ۇلى (بەينەباقىلاۋعا تۇسكەن ايىپپۇلعا قاتىسى جوق) مەن سالىعى تولەنگەن كولىكتى ونلاين تىركەۋ ارقىلى ۋاقىتتى ۇنەمدەۋگە بولادى. ياعني، ەندى ۇيدە وتىرىپ-اق بار شارۋاڭىزدى بىتىرە الاسىز.
ول ءۇشىن ەلەكتروندى سيفرلى قولتاڭبا بولۋى شارت. الدىمەن ەلەكتروندى ۇكىمەت پورتالى egov.kz سايتى ارقىلى ونلاين تۇردە ءوتىنىش جاسايسىز. دايىن بولعان كەزدە اۆتوكولىكتىڭ تەحنيكالىق پاسپورتى مەن مەملەكەتتىك تىركەۋ ءنومىرىن ءوزىڭىز كورسەتكەن حقكو-نان الىپ كەتۋگە بولادى.
"قازپوشتا" اق-نىڭ مەكەن-جايعا جەتكىزۋ قىزمەتىنە جۇگىنۋگە بولادى.
ەندى قالاعان نومەردى دە تاڭداۋعا مۇمكىندىك بار. 777-دەن باسقا
بۇل – بيىل 15 قاڭتاردان باستاپ ەنگىزىلگەن جاڭا جوبا. مامانداندىرىلعان حقكو-نىڭ قۇجاتتاردى قابىلداۋ جونىندەگى مامانى ولجاس ورىنباسار ۇلىنىڭ ايۋىنشا، اۆتوجۇرگىزۋشىلەر قالاعان مەملەكەتتىك نومىرمەن بىرگە ارىپتەردى دە تاڭداپ الۋىنا بولادى. ول ءۇشىن ساتىپ الۋشى ورتالىققا (حقكو) بارىپ ءوتىنىش تولتىرىپ، مەملەكەتتىك الىمدى تولەۋى ءتيىس.
– مىسالى، بۇگىنگى ساتىلىمعا 6 مەن 3 سانى شىعارىلسا، 601 مەن 699 ساندار ارالىعىنداعى نومىرلەردىڭ ءبىرىن تاڭداي الادى. ول ءۇشىن 10341تەڭگە تولەيدى. ول سومانىڭ 6734 تەڭگەسى – مەملەكەتتىك ءنومىر تاڭباسىن الۋعا، 3006 تەڭگەسى كولىك قۇرالىن تىركەۋگە، 601،25 تەڭگەسى مەملەكەتتىك باج سالىعى تولەۋگە كەتەدى.
ءبىراق سۇرانىسقا يە تاڭداۋلى ءنومىردى الا المايسىز. ويتكەنى ولاردىڭ باعاسى باسقا. قىمبات. 010 مەن 090 ارالىعىنداعى نومىرلەردىڭ باعاسى – 137 085 تەڭگە، 111 مەن 999، 100 بەن 900 نومىرلەرىنىڭ باعاسى – 329 500 تەڭگە، 001 مەن 009 ارالىعىنداعى جانە 777 ءنومىرى وتە قىمبات، 548 340 تەڭگە تۇرادى. تاڭداۋلى ءنومىردى قازاقستاننىڭ كەز كەلگەن حقكو-نان تاپسىرىس بەرىپ، الاسىز.
ەگەر كولىك جۇرگىزۋشىسىنىڭ قالاعان مەملەكەتتىك ءنومىرى بولماي قالسا، قاجەتتى مەملەكەتتىك الىمدى تولەپ، تاپسىرىس بەرۋىنە بولادى. ال كەزەكتەگى ءنومىردى تەگىن الادى.
"ازاماتتارعا ارنالعان ۇكىمەت" مەملەكەتتىك كورپوراسياسىنىڭ بەرگەن مالىمەتىنە قاراعاندا، 2017 جىلى 4500-دەن استام تاڭداۋلى نومىرلەر 1،5 ميلليارد تەڭگەگە ساتىلعان.
كولىگىڭىز ۇرلانسا...
– 26 مامىردان باستاپ اۆتوكولىكتى تىركەۋگە قويۋ كەزىندە شاناق ءنومىرى مەن سايكەستەندىرۋ ءنومىرىن تەكسەرۋدى الىپ تاستادى. بۇل تەكسەرۋدەن ءوتۋ ءۇشىن جۇرگىزۋشىلەر تاڭعى ساعات التىدان باستاپ كەزەككە تۇراتىن.
ەندى ونى تەك ماي قىزمەتكەرلەرى جۇرگىزەدى. ياعني، اۆتوكولىكتىڭ ۇرلانعانىن سولار انىقتايدى. ال ورتالىقتىڭ تىركەۋگە قويۋ كەزىندە اتقاراتىن مىندەتى – جىلجىمالى مۇلىكتى پايدالانۋعا زاڭ جۇزىندە شەكتەۋ قويىلماعانىن تەكسەرۋ، اكىمشىلىك ايىپپۇل مەن سالىق قارىزىن تەكسەرۋ، – دەيدى ولجاس ورىنباسار ۇلى.
شەت ەل ازاماتى كولىگىن ءبىر عانا قۇجاتپەن تىركەۋگە قويادى
مامانداندىرىلعان حقكو-دا شەت ەل ازاماتارى ءۇشىن كولىكتى تىركەۋگە قاتىستى ءبىرقاتار جەڭىلدىكتەر قاراستىرىلعان. ولجاس ورىنباسار ۇلىنىڭ ايتۋىنشا، وسى ۋاقىتقا دەيىن قولدانىستا بولعان تارتىپكە سايكەس، شەت ەل ازاماتى اۆتوكولىكتى تىركەۋدەن شىعاراتىن بولسا نەمەسە تىركەۋگە قوياتىن كەزدە كولىك يەسى اراسىنداعى جازباشا تۇردەگى كەلىسىم شارتتى سىم-نە اپارىپ، ءۇش كۇن ىشىندە رۇقسات الاتىن.
– سونىمەن قاتار شەت ەل ازاماتىنىڭ مەملەكەتتىك تىركەۋ ءنومىرى نەمەسە تەحنيكالىق قۇجاتى جوعالعان جاعدايدا، ءتىپتى كولىگىن تەحنيكالىق تەكسەرۋدەن وتكىزەتىن كەزدە ءسىم-نىڭ ارنايى رۇقساتى كەرەك ەدى.
ال جاڭا ءتارتىپ بويىنشا، شەت ەل ازاماتىنىڭ ىقتيار حاتى نەگىزىندە اۆتوكولىكتى تىركەۋگە قويۋعا بولادى. كولىككە بەرىلەتىن تەحنيكالىق قۇجات تا سول ىقتيار حاتتىڭ ۋاقىتىنا قاراي بەرىلەدى. سونداي-اق ەۋرازيالىق قاۋىمداستىققا مۇشە مەملەكەتتەر ىشىندە ءبىزدىڭ ورتالىق بەرگەن قۇجات جارامدى بولىپ تابىلادى، – دەدى.
جۇرگىزۋشى كۋالىگىن اۋىستىرۋ دا جەڭىلدەتىلگەن
– ەندى جۇرگىزۋشى كۋالىگىن ورتالىققا كەلىپ 3060 تەڭگە تولەپ، اۋىستىرىپ الۋعا بولادى. باستىسى، قۇجاتتى اۋىستىرۋ كەزىندە سالىنعان ايىپپۇل بولماسا بولدى، – دەيدى مامانداندىرىلعان حقكو-نىڭ مامانى ولجاس ورىنباسار ۇلى.
– ال كۋالىكتى اۋىستىرۋ ءۇشىن قايتا ەمتيحان تاپسىرۋ قاجەت ەمەس. ءبىر ەسكەرەتىن جايت، بۇل ءتارتىپتىڭ كولىك جۇرگىزۋ كۋالىگىن العاش رەت الاتىن ازاماتتارعا قاتىسى جوق. ونىڭ ۇستىنە قۇجاتتى ەندى كەز كەلگەن حقكو-نا بارىپ الۋعا بولادى. جۇرگىزۋشى ءوزىنىڭ تەگىن اۋىستىرعاندا، كۋالىگىن جوعالتقان جاعدايدا، ۋاقىتشانى تۇراقتى تۇرىنە اۋىستىرعان كەزدە دە سولاي.
الايدا بۇرىنعىداي ءبىرقاتار مەديسينالىق قۇجاتتاردى تالاپ ەتەتىن كەز بولادى
بىرىنشىدەن، جۇرگىزۋشى كۋالىگىنىڭ مەرزىمى ءوتىپ كەتكەن جاعدايدا، ەكىنشىدەن، قوسىمشا كاتەگورياعا تاپسىرعان كەزدە مەديسينالىق انىقتاما جيناۋ كەرەك بولادى. سونىمەن قاتار قوسىمشا كاتەگورياعا وتكەنىڭىزدى راستاۋىڭىز قاجەت.
جۇرگىزۋشى كۋالىگىن اۋىستىرۋ ءۇشىن كەرەك قۇجاتتار:
- جۇرگىزۋشى كۋالىگىن بەرۋ بلانكىسىندەگى تولتىرىلعان ءوتىنىش (ارنايى حقكو-دا قاجەت ەمەس)؛
- جەكە باسىن كۋالاندىراتىن قۇجات؛
- 083/ۋ نىساندى مەديسينالىق انىقتاما جانە ونىڭ كوشىرمەسى، (تەك جۇرگىزۋشى كۋالىگىنىڭ مەرزىمى وتكەن جاعدايىندا ۇسىنىلادى)؛
- مەملەكەتتىك باج الىمدى تولەۋدى راستايتىن قۇجات (1،25 اەك)؛
- شەتەل ازاماتتارىنىڭ قولىندا سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ديپلوماتيالىق كورپۋسپەن جۇمىس جونىندەگى ۇيىمىنىڭ جولداماسى بولۋى شارت.
