شال مەن شاپان

/uploads/thumbnail/20170708174402002_small.jpg

«اقىندارىن وسىنشالىق قۇرمەتتەيتىن ەلدى  بۇرىن-سوڭدى كورگەن ەمەسپىن. اقىنىن ارداقتاۋ تەك قازاقتا عانا ساقتالعان. ەپيكالىق جىرلاردى قاعازعا قاراماي ايتۋ دەگەن نە دەگەن عاجاپ قابىلەت!» دەدى، ساكۋراي سان تاڭدانىسىن جاسىرا الماي. جامبىل اۋىلىنداعى مۇراجايدى تاماشالاپ جۇرگەن جاپونيالىق قوناقتار كوكەيىندەگى سۇراقتارىن قويىپ جاتىر: سوندا جامبىل جابايەۆ ولەڭىن ءسۇيىنباي ارونۇلىنا كورسەتىپ، تەكسەرتىپ تۇرعان با؟ — جوق، ول توكپە اقىن بولعان، — دەپ، ەكسكۋرسوۆود شولپان سۋىرىپ-سالما اقىندىق ونەرى جايلى ءبىراز مالىمەت بەردى. شاي ىشەتىن بولمەنى كورگەندە كاتاموتو سان اقىننىڭ قاي جەردە وتىرعانىن سۇرادى. — قازاقتىڭ ۇيىندە ەر ادام سىزدەردەگى سياقتى توردە وتىرادى. ول ءتوردى سۋرەتكە ءتۇسىرىپ الدى.

ءيا، ولاردى بارلىعى قىزىقتىردى. كەبىسىنىڭ رازمەرى مەن مۇراجاي جانىنداعى گاراجدا تۇرعان، اقىن مىنگەن ماشينانىڭ كەزىندە قاي زاۋىتتان شىققاندىعىن، شوپىرىنىڭ ەسىمىنە دەيىن سۇرادى. اقىندار ايتىسىنان سىر شەرتەتىن تاريحي فوتوسۋرەتتەر ىلىنگەن بولمەدە تىپتەن قيىن سۇراقتار قويىلدى. جاپوندار سۋرەتتەگى قولىنا قوبىز، دومبىرا ۇستاعان قالىڭ توپتىڭ قايسىسى اقىن، قايسىسى باقسى ەكەنىن جانە ولاردىڭ ەجەلدە قانداي فۋنكسيا اتقارعانىن ايتىپ بەرۋىمدى «تالاپ ەتتى».

مۇراجاي ەكسكۋرسوۆودى سىيعا تارتقان جىراۋ جايىنداعى ءبىر-بىر فوتوالبومدى قۇشاقتاعان قوناقتار سىرتقا شىقتى. سودان «تويوتاعا» وتىرىپ، اۋىل سىرتىنداعى جوتالاردى كورمەككە مۇراجايدىڭ شىعىس جاعىنداعى  جولعا ءتۇسىپ  كەلە جاتقانبىز. كەنەت ماشينا ىشىندەگى ايەلدەر شۋ ەتە قالدى: «قازاق اتا كەلە جاتىر، قازاق اتا! توقتاڭىز!». سويتسەم اناداي جەردە قازاقي قالپاق پەن شاپان كيگەن قاريا كەتىپ بارادى ەكەن. ارتىنان جۇگىرە جەتىپ اقساقالمەن امانداستىق. اۋىل اقساقالىنا ءيىلىپ سالەم بەرگەن جاپوندار كوپتەن كورمەي تابىسقان تۋىستارشا شۇرقىراستى دا قالدى. قاريانىڭ قالپاعىن، شاپانىنداعى ويۋلاردى قىزىقتاپ ءماز. سول ساتتە ولار ءۇشىن قازاقتىڭ شالىنان اسقان عاجاپ، ونىڭ شاپانىنان وتكەن كوركەم دۇنيە جوق ەدى.

اقساقال قاراسۋ دەگەن اۋىلداعى جيەنىنە بارۋ ءۇشىن ۇيىنەن شىققانى وسى ەكەن.   مەنىڭ قوناقتارىم اتانى «قاراسۋعا ءبىز اپارامىز» دەپ،  «تويوتاعا» سالىپ الدى. سونىمەن جوتاعا شىعۋ جوسپارى وزگەرىپ، ماشينا قاراسۋ اۋىلىنا قاراي بەت الدى. كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ كەزىندە دە ۇستىنەن شاپانىن تاستاماعان ءالىمقۇل اتا جاپوندارعا ناعىز قازاق اقساقالىنا ءتان كەلبەتپەن كورىنىپ، قوناقتاردى بۇرىنعى وتكەن باتىرلار تۋرالى، بيلەر جايىنداعى اڭگىمەسىمەن باۋراپ الدى. قاراسۋعا جەتكەنشە جاپوندار اتانىڭ اۋزىنان سارىباي باتىر تۋرالى، قازاقتاردىڭ قوقان حاندىعىمەن قالاي سوعىسقانى جونىندەگى ەشبىر كىتاپتا جازىلماعان اڭگىمەنى ەستۋ باقىتىنا يە بولدى. ولار ءۇشىن جامبىل اتا جايىنداعى فوتوالبومعا  اۋىل اقساقالىنان قولتاڭبا جازدىرتىپ الۋدىڭ ءوزى شەكسىز قۋانىش، ۇلكەن مارتەبە ەدى. مۇنايعا دا، سالىنىپ جاتقان مۇنارالى سارايلارىمىزعا دا تاڭ قالماعان شەت ەلدىكتەر قازاقتىڭ شاپان كيگەن شالىنا قايتا-قايتا يىلە بەردى. ۇلتتىق كيىمنىڭ قاسيەتىن وسىندايدا ۇعادى ەكەنسىڭ.

شارافات جىلقىبايەۆا

قاتىستى ماقالالار