باۋىرجان ءالىقوجا: كراكوۆ. ۆيسلا جاعاسى...تارانۋدا توپ اققۋ جاندى باۋراپ

/uploads/thumbnail/20170708150944903_small.jpg
باۋىرجان ءالىقوجا  1990 جىلدىڭ 10 ساۋىرىندە وقو، وتىرار اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. تولەگەن ايبەرگەنوۆ اتىنداعى سىيلىقتىڭ يەگەرى. حالىقارالىق شابىت-2012  فەستيۆالىنىڭ لاۋرەاتى. «ايتۇما» جىر جيناعىنىڭ اۆتورى. ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ ماگيسترانتى. كراكوۆ. ۆيسلا جاعاسى...

كراكوۆتا جاۋىپ تۇر قار قىلاۋلاپ، اپپاق تۇسكە بويالماق بارلىق اۋماق. بار سۇلۋلىق ۆيسلا وزەنىندە، تارانۋدا توپ اققۋ جاندى باۋراپ. كورىنىستەن تۇر كوڭىل ولەڭ اۋلاپ، سىر بەرمەيدى مۇلگىگەن كەرەناۋ ب ا ق. وت شاشادى ءمۇسىنى ايداھاردىڭ، دەگەندەيىن جۇرىڭدەر مەنەن اۋلاق. سامارقاۋلىق بىزدەرگە تانىتپاستان، يبا، ىزەت بويىنا قالىپتاسقان، - كەڭ جۇرەكتى پولياكتىڭ ەكى قىزى، جول كورسەتىپ كەلەدى جالىقپاستان. جاڭا دوستار سالىپ ءجۇر بار ىنتاسىن، (ءالى تالاي ەكى قىز ساعىنتاسىڭ...) ءبىزدىڭ ەلگە كەلىڭدەر، اينالايىن، سول قۇرمەتتىڭ كورىڭدەر قارىمتاسىن. ...تولقىپ تۇرمىز ۆيسلا جاعاسىندا، نەبىر سۇلۋ قۇستاردىڭ ءبارى وسىندا. جاۋعان اق قار، اققۋلار، ەكى قىزدىڭ، بايلانىس بار ۇققانعا اراسىندا. جالعاسىنداي جايدارى ەستى انانىڭ، تۇسىرمەدى سىلقىمدار ەش قاباعىن. ەڭ ادەمى ساتتەرىم جان تەربەتسە، ەڭ اۋەلى سەندەردى ەسكە الامىن.

تورۋندەگى ءتۇن

كوز بايلاۋعا قامداندى كەشكى دالا، قاراقوڭىر تۇسكە ەندى ەسكى قالا. جاساندى شام كوشەگە ءسان بەرگەنمەن، بار جارىعى اسپاننىڭ ءوشتى جاڭا. جارقىرايدى قايتادان تاڭ اتادى، قۇبىلىستار تۋادى جاڭا تاعى. اتۋ ءۇشىن اسىققان كۇن سياقتى، دوڭگەلەنىپ دۇنيە بارا اتادى... كەڭگە جايدى قاناتىن قالا ءتۇنى، قانشا جەرگە بەلگىلى باراتىنى... مەنىڭ ويىمداعىداي جىر جازا الماس، جيىلسا دا تورۋننىڭ بار اقىنى. قىسقان كەزدە بويىمدى دارا شابىت، توپتان قاشىپ ىزدەيمىن وڭاشالىق. جىلدام جازىپ الماسام اۋىرامىن، قىلدان نازىك جانىما جارا سالىپ. تۇلعام جىرعا تولعاندا، جۋعان نۇرعا، قىزىق بولماس ساۋىعىڭ، دۋمانىڭ دا... تاڭسىق ەمەس گاليلەي، كوپەرنيك تە، فارابي توپىراعىندا تۋعان ۇلعا. «قايتىڭدار دەپ بۇل جاقتان ءومىر كورىپ»، تورۋن بىزگە تۇر، مىنە، ءتورىن بەرىپ. ءتۇن ولەڭگە، ال ءوزىم تۇنگە ءسىڭىپ، اسقاق باسىپ كەلەمىن كوڭىلدەنىپ.

قالقاتايىم

جايت ەكەن عوي عاشىقتىق استە اۋرەلى،

سول سۇلۋدى ساعىندىم ماسكەۋدەگى. كوز الدىمنان سىرعۋدا نەلەر ەلەس، تەبىرەنتىپ ءتاتتى شاق جاس كەۋدەنى.   اڭسارىمدى اۋدىرىپ قاراشىعىڭ، كەلتىرەتىن كوڭىلدىڭ جاراسىمىن،- قالقام، قالاي كوتەرىپ ءجۇر ەكەنسىڭ، كەلبەتىڭە قادالعان دالا سۇعىن.   جىلى ۇشىراپ كوزىنە باۋراعاسىن، مۇڭدى ەتەسىڭ تالايدىڭ ساۋ بالاسىن. سىمباتىڭا يمانمەن سۋعارىلعان، بار الەمنىڭ نازارىن اۋداراسىڭ.   ويىمداعى ءوزىڭسىڭ اسىل ءۇمىت، ارداقتىسىن ەتەر مە عاشىق ۇمىت. كورسەتپەيمىن ازىرشە سەنى ەشكىمگە، جۇرت كوزىنەن جۇرە تۇر جاسىرىنىپ...   قالقاتايىم جارالعان ىزگى ارماننان، جۇرەگىمدى قايتەيىن سىزدار بولعان. سونىڭ ءبارى ءوزىڭدى ساعىنعاننان، سونىڭ ءبارى ءوزىڭدى قىزعانعاننان.   كۋا ەتەردەي بويدى الار نازىڭا ەرتەڭ، ساعىنىشتىڭ شەرتۋدە سازىن ولكەم... مەندىك كۇيدى ءجۇرسىڭ بە سەن دە كەشىپ، ناركەس جانار، ناز ءۇندى نازىك ەركەم.  

تۇنگى جىر

جاساعان قۇلىن ايدى مەرتىكتىرمە، كەلەدى اسپان ءتوسى ءبورتىپ تۇندە. ەسىمە ءتۇستى قارعام، شاقتا وسىناۋ، ءجۇر ەكەن مەنسىز سىرىن شەرتىپ كىمگە؟!   جۇلدىزى ءبورتىپ توسكە ۇرعان اسپان، قۇس جولى سوقپاق پا ەدى قىرعا قاشقان. كومكەرگەن كەرەمەتتى كوك كۇمبەزى، وزىڭدەي عاشىق ەدىم جىرعا باستان.   باسىلماي كوڭىلىمنىڭ ەلەڭدەسى، كوشەدى كوكىرەگىمدە ولەڭ كوشى. كولىكتىڭ كوشەدەگى جارىعىمەن، اعاشتىڭ بولمەمە ەندى كولەڭكەسى.   وتىرمىن سان ويلارعا بەرىلىپ مەن، ءومىرىم ءوتىپ جاتىر سەرىلىكپەن. ەسەدى پەندە-عۇمىر شاتتىق ىزدەپ، ءبىر باقىت قايداسىڭ دەپ مەنى كۇتكەن.   باستاعان اياق-قولى جانسىزدانا، ءتىرىلىپ، سەرپىلەدى قامسىز قالا. توڭىرەك بويالدى انە بوزاڭ نۇرعا، وياندى تىرشىلىك تە تاڭ سىزدانا.   بۇل دا ءبىر تابيعاتتىڭ سازى-داعى، جاراسقان جاز قىلىقتىڭ نازىنا ءانى. تۇندەگى بورتكەن دەنە اسقىنباستان، اق كۇننىڭ شۋاعىمەن جازىلادى.  

اسپان

اينالدىرىپ تاۋلاردى باسپالداققا، شاقىرارداي سول الەم دوس بولماققا. جۇرگەنىممەن جەر باسىپ ءىسىم بولماي، نەگە ەلەڭدەي بەرەمىن اسپان جاققا؟!   حابار بەرىپ قالارداي ءبىر شىندىقتان، زەڭگىر كوككە قارايمىن تىلسىم بۇققان. جۇمباعى مول دۇنيە جىمىڭدايدى، جۇرەكتەگى بەيمازا ءدۇرسىلدى ۇققان.   ايتاتىنداي سىرلارىن اقتارىپ بار، ىركەس- تىركەس جۇزەدى ماقتا بۇلتتار. اسپان كەيدە عالامدى اقپەن بوياپ، قاناتىنان توگەدى شاتتانىپ قار.   بالا شاقتا جەتەلەپ ورگە مۇرات، سەرمەگەنمەن قۇلاشتى كەڭگە ءبىراق،- شاتىرلاسا نازاعاي شوشۋشى ەدىم، كەتەتىندەي قارا اسپان جەرگە قۇلاپ.   جارىق بەرەر ساۋلەلى نۇرلانىپ كۇن، اي، جۇلدىزىن سونان سوڭ تۇر جاعىپ ءتۇن. وت پەنەن شام بۇلاردىڭ كوشىرمەسى، ءبارى سەندە ەكەن- اۋ شىن جارىقتىڭ.   زاڭعارلىقتى پاڭدىقپەن تۇعىر ەتتىڭ، قۇيدى نوسەر...  ءبىرى مە ەڭ مۇڭى كوپتىڭ؟! اسپان، نەگە جىلايسىڭ اعىل -تەگىل، بولا تۇرا مەكەنى قۇدىرەتتىڭ؟   كۇمبىرلەگەن كەۋدەڭە ساز با سىڭگەن، ۇيلەسىمىڭ بارىندا توزباس ىرگەڭ. جاعال- جاعال وسىناۋ تىرشىلىكتى، تازالايىن دەدىڭ بە كوز جاسىڭمەن؟!...  

تاڭعى شىق

تۇنگى بۇلتتار جاۋىنىن بۇركىدى دە، كەر دالانىڭ شىق قوندى كىرپىگىنە. شوق گۇلدەردىڭ جانارى تۇر جاۋدىرەپ، الىپ ۇشقان سەزىمىن ىركىدى نە؟!   تيىن كوز، تاڭعى شىقتاي مولدىرەگەن، مىسالى، قاراشىقتاي كول ءبىر ولەڭ. مولتىلدەپ ءتۇننىڭ جاسى جەرگە سىڭەر، قىلماستان قاعىپ تۇسكەن جەلدى دە ەلەڭ.   جۇپار ءيسىن اڭقىتىپ جازداعى ءوڭىر، اڭقاڭدى اشىپ سالادى سازعا نەبىر. ءمولدىر شىقتار بولمىسىن ساقتاپ وتەر، ماڭدايىنا جازسا دا از عانا ءومىر.   ءمولدىر ويلار ءتىزىلدى پاراعىما، كوشىرمەسى ءدال ونىڭ دالا مىنا. تاڭعى شىقتار جىمىڭدار جۇلدىزدارداي، كەڭىستىكتى سىيدىرىپ جانارىنا!    

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار