دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنشە، الەمدەگى ءاربىر ونىنشى ءولىمنىڭ جەتەۋىنە ديابەت، وبىر مەن جۇرەك اۋرۋلارى سەبەپ بولادى. ماماندار بۇل اۋرۋلاردىڭ كوبەيىپ كەتۋىن قازىرگى ادامداردىڭ ءومىر سالتىمەن بايلانىستىرادى. ايتۋلارىنشا، مۇنىڭ ءبارى سپورتپەن شۇعىلدانباۋ، شىلىم مەن ءسپيرتتى ىشىمدىكتى پايدالانۋ، دۇرىس تاماقتانباۋ جانە اۋانىڭ شەكتەن تىس لاستانۋىنىڭ سالدارى.
رەسمي ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك، 2018 جىلى قازاقستاندا نەگىزگى دەگەن اۋرۋلاردان 19،3 مىڭ ادام كوز جۇمعان. ونىڭ 7،5 مىڭعا جۋىعى – ەڭبەككە قابىلەتتى جاستاعىلار. حالقىنىڭ سانى 18 ميلليوننان اسپايتىن ەلىمىز جىل سايىن «تەپسە تەمىر ۇزەتىن» 7،5 مىڭ تۇرعىنىنان ايىرىلىپ وتىرادى. ماماندار پىكىرىنشە، بۇعان ءولىم-جىتىمنىڭ باستى سەبەپكەرى دەلىنەتىن نەگىزگى 5 اۋرۋدىڭ ىقپالى مول.
مىسالى، وتكەن جىلى:
- جۇرەك-قان تامىرى اۋرۋلارىنان – 9،7 مىڭ ادام؛
- اس قورىتۋ جۇيەسى اۋرۋلارىنان – 2،8 مىڭ ادام؛
- ءتۇرلى وقىس وقيعالار، ۋلانۋ مەن جاراقات سالدارىنان – 2،7 مىڭ ادام؛
- ونكولوگيالىق سىرقاتتاردان – 2 مىڭ ادام؛
- تىنىس جولدارى اۋرۋلارىنان – 1،9 مىڭ ادام كوز جۇمعان.
سول سەبەپتى، الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ قورى (ءامسق) ساراپشىلارى دەر كەزىندە اۋرۋدىڭ الدىن الۋعا كەڭەس بەرەدى. ويتكەنى قايتىس بولعان ناۋقاستاردىڭ باسىم بولىگىنىڭ ولىمىنە دارىگەرگە وتە كەش قارالۋى سەبەپ. دەر كەزىندە اۋرۋدىڭ الدىن الىپ، تەگىن باقىلاۋدان وتكەن جاعدايدا، ولاردىڭ ءومىرىن ساقتاپ قالۋعا بولار ەدى، دەيدى ماماندار. 2020 جىلدان باستاپ ەنەتىن مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسى قىمبات مەديسينالىق زەرتتەۋلەر مەن ءىرى ترانسپلاتيسالىق وپەراسيالاردى تەگىن جاساتۋعا كەپىلدىك بەرەدى.
«ساقتاندىرىلعان ازاماتتار ءمامس جۇيەسى ەنگەننەن كەيىن ۋچاسكەلىك دارىگەردىڭ نۇسقاۋىمەن ماگنيتتى-رەزونانستى توموگرافيا (مرت)، كت سياقتى قىمبەت زەرتتەۋلەردەن تەگىن وتە الادى، سونداي-اق بۇيرەك، باۋىر، جۇرەك اۋىستىرۋ سياقتى كۇردەلى وتالاردى اقىسىز جاساتاتىن بولادى»، دەيدى «ءامسق» ماڭعىستاۋ وبلىستىق فيليالىنىڭ باس ساراپشىسى ايانگۇل جۇماش. اتالعان قور الداعى ۋاقىتتا اۋرۋدىڭ الدىن الۋ ماسەلەسىنە باسىمدىق بەرۋدى جوسپارلاپ وتىر.
تاعى دا ءبىر ايتا كەتەتىن جايت، ادامزاتقا دارى-دارمەككە بەيىمدەلگەن سۋپەرباكتەريالار دا قوعامعا ءقاۋىپ ءتوندىرىپ تۇر. قازىرگى تاڭدا وسىنداي باكتەريالاردان پايدا بولعان اۋرۋلاردان جىل سايىن 700 مىڭعا جۋىق ادام كوز جۇمادى.
دارىگەرلەردىڭ ايتۋىنشا، دارىگە ءتوزىمدى ميكروورگانيزمدەردىڭ كوبەيۋىنە تۇرعىنداردىڭ انتيبيوتيكتى شەكتەن تىس، وڭدى-سولدى پايدالانۋى سەبەپ. ال، ادام انتيبيوتيكتى قانشا كوپ پايدالانسا، ونىڭ تيىمدىلىگى دە سونشالىقتى تومەندەيتىنىن كوپشىلىك ەسكەرە بەرمەيدى. سوندىقتان دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى انتيبيوتيكتەردى پايدالانعاندا اباي بولۋعا شاقىرادى.
پىكىر قالدىرۋ