ق ر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ ماڭعىستاۋ وبلىسىنا ارنايى كەلگەن ءىسساپارىندا ءابىش اعامىزدىڭ مەرەيتويىن تۇتاس ەل بولىپ، جوعارى دەڭگەيدە اتاپ ءوتۋدى تاپسىرعان ەدى. جىل باسىنان ۇيىمداستىرىلىپ كەلە جاتقان مەرەيتويلىق ءىس-شارانىڭ ءبىر مىسالى وسى تۇساۋكەسەر بولىپ وتىر. ۇلى تۇلعانىڭ مەرەيلى مەرەكەسىنە ارنالعان مادەني شاراعا ماڭعىستاۋ وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى رۋسلان ساكەيەۆ، اقتاۋ قالاسىنىڭ اكىمى عالىمجان نيازوۆ، جازۋشىنىڭ جارى كلارا جۇماباي قىزى، ءابىش كەكىلبايۇلىمەن بىرگە وسكەن قاتارلاس دوس-جاراندارى، ارداگەرلەر قاتىستى. تۇساۋكەسەر وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى رۋسلان كەنەسارى ۇلىنىڭ قۇتتىقتاۋ سوزىمەن اشىلدى. — وسى جىلدىڭ باسىندا رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە ءابىش اعانىڭ 80 جىلدىعىن اتاپ ءوتۋ جونىندە ۇلكەن جوسپار جاسالعان بولاتىن. سونىڭ ءبىرى — تاريحي قۇجاتتى دەرەكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ جازىلعان «ۇيقىداعى ارۋدىڭ ويانۋى» شىعارماسىنىڭ نەگىزىندەگى تۋىندىنى كورەرمەنگە شاشۋ رەتىندە ۇسىنىپ وتىرمىز. جوبا اۆتورى – جۋرناليست، ءابىشتانۋشى جاس عالىم باقتىباي جايلاۋ. نەگىزىنەن كوركەم ادەبي شىعارمالارىمەن تانىس وقىرمانعا توسىن سىي جاساپ، تاريحي قۇجاتتىق نەگىزدەگى دەرەكتى ءفيلمىن ۇسىنىپ وتىر. كەيىنگى بۋىن جاستار ءۇشىن ءا.كەكىلباي ۇلىنىڭ مۇنايلى ماڭعىستاۋ تاريحىنان، تۋعان جەرىنىڭ قازبا بايلىعى مەن وندىرىستە تەر توككەن بەلگىلى تۇلعالارى تۋرالى تەرەڭ سىر شەرتەتىن وسى پۋبليسيستيكالىق ەڭبەگىن ءوز كەزەڭىنىڭ بەينەارحيۆ دەرەكتەرىمەن تەلەديدارلىق نۇسقادا ۇسىنۋ رۋحاني مۇرامىزدى سيفرلىق فورماتتاعى تىڭ تۋىندىمەن تولىقتىرۋ بولماق. تۇساۋكەسەرگە كەلىپ قاتىسىپ وتىرعاندارىڭىزعا راحمەت! كلارا اپامىزدىڭ ابەكەڭنىڭ جاستارعا ۇلگى بولاتىن سوزدەرىن جەتكىزىپ، ورتامىزدا جۇرە بەرۋىنە تىلەكتەسپىز. بۇگىنگى تۇساۋكەسەرمەن بىرگە، ءابىش اعانىڭ مەرەيتويىنىڭ باستالۋىمەن قۇتتىقتايمىن! ەندەشە، قالىڭ كورەرمەنگە جول تارتقان العاشقى تۋىندىنى بىرگە كورەيىك. جوبانىڭ جەمىستى جالعاسۋىنا تىلەك بىلدىرەمىز، — دەگەن اكىم ورىنباسارى كوپشىلىكپەن بىرگە ءفيلمدى تاماشالادى. كينو سەانستان سوڭ فيلم اۆتورى، ش.ەسەنوۆ اتىنداعى كاسپيي مەملەكەتتىك تەحنولوگيالار جانە ينجينيرينگ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى، PhD دوكتورانت، «رۋحاني جاڭعىرۋ» وڭىرلىك جوبالىق ءوفيسىنىڭ ادمينيستراتورى، قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى باقتىباي جايلاۋدان جاڭا تۋىندى تۋرالى پىكىرىن سۇراعانىمىزدا: — ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى ن.ءا.نازاربايەۆ باستاماسىمەن قولعا الىنعان «رۋحاني جاڭعىرۋ» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ زاڭدى جالعاسىنداي «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» ماقالاسىندا: «ەجەلگى داۋىردەن قازىرگى زامانعا دەيىنگى كەزەڭدى قامتيتىن بارلىق وتاندىق جانە شەتەلدىك مۇراعاتتار دۇنيەسىنە ەلەۋلى ىرگەلى زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ ءۇشىن «ارحيۆ-2025» جەتى جىلدىق باعدارلاماسىن جاساۋىمىز قاجەت. ارحيۆ دەرەكتەرىن تەك جيناقتاپ قانا قويماي، بارلىق مۇددەلى زەرتتەۋشىلەر مەن قالىڭ جۇرتشىلىققا قولجەتىمدى بولۋى ءۇشىن ولاردى بەلسەندى تۇردە سيفرلىق فورماتقا كوشىرۋ قاجەت» دەگەن بولاتىن. ءبىز ەلباسىنىڭ وسى تاپسىرماسىنا وراي، ماڭعىستاۋ وبلىسى باسشىلىعىنىڭ تىكەلەي قولداۋىمەن ماڭعىستاۋ وبلىستىق تىلدەردى دامىتۋ، ارحيۆتەر مەن قۇجاتتاما باسقارماسى ولكەمىزدىڭ ءبىر عاسىرلىق تاسپاداعى تاريحىن تۇگەندەپ، «ۇلى دالا شەجىرەسى – ارحيۆ دەرەكتەرىندە» اتتى دەرەكتى فيلمدەر جاساۋ جوباسىن قولعا الدىق. جوبانىڭ تىرناقالدى تۋىندىسى – «اڭىزعا اينالعان ابىز» سەرياسىمەن قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، ەڭبەك ەرى ءابىش كەكىلباي ۇلىنىڭ شىعارماشىلىعىنا ارنالىپ وتىر. بۇل تۋىندىنىڭ ۇلى جازۋشىنىڭ مەرەيتويى قارساڭىندا جارىق كورۋى زاڭدى دەپ ويلايمىن. بيىلعى 80 جىلدىق مەرەيتويى اياسىندا جازۋشىنىڭ تۋرا 40 جىل بۇرىن جارىق كورگەن «ۇيقىداعى ارۋدىڭ ويانۋى» اتتى كىتابىنىڭ نەگىزىندە دايىندالعان فيلم ولكە تاريحىنىڭ ءوندىرىس، گەولوگيا، ەكونوميكا، قۇرىلىس، الەۋمەتتىك سالالارىن قامتيدى. ەڭ الدىمەن الماتى قالاسىنداعى ق ر ورتالىق مەملەكەتتىك مۇراعاتىنداعى قوردان ولكە تاريحىنا قاتىستى ۆيدەو ماتەريالداردىڭ كاتالوگى جاساقتالدى. تىزىمگە الىنعان ۆيدەولار ەسكى تاسپالاردان DVD نۇسقاعا كوشىرىلدى. ول ماتەريالدار ماڭعىستاۋ وبلىستىق تىلدەردى دامىتۋ، ارحيۆتەر مەن قۇجاتتاما باسقارماسىنا تاپسىرىلىپ، ءتىزىم بويىنشا تىركەتىلىپ، جۇيەلەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى، — دەدى جاس رەجيسسەر. الدىن الا اقپاراتتان قۇلاقتانعانىمىزداي وبلىس اكىمى سەرىكباي وتەلگەن ۇلىنىڭ ايتۋىنشا، بۇل جۇمىستار جالعاسىن تاباتىن بولادى. ەلباسى ايتقانداي، وتاندىق ارحيۆتەرمەن جۇيەلى جانە ۇزاق مەرزىمدى ءوزارا ءىس-قيمىلدا تاريحشىلاردىڭ، ارحيۆيستەردىڭ، مادەنيەتتانۋشىلاردىڭ ارنايى توپتارىنىڭ ىزدەستىرۋ-زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. جالپى كورەرمەنگە ارنالعان قۇندى مۇراعات دەرەكتەرىن DVD نۇسقاسىندا كورنەكىلىك قۇرال رەتىندە شىعارۋ، اينالىمعا ەنگىزۋ جوسپارلانۋدا. ماقسات – ۇلى دالانىڭ وتكەن عاسىرداعى تاريحىن ۇرپاق جادىندا جاڭعىرتۋ. عىلىمي زەرتتەۋشىلەردىڭ جانە قىزىعۋشىلىق تانىتقان جالپى حالىقتىڭ ەركىن قولجەتىمدىلىگىنە جاعداي تۋعىزۋ. سونداي-اق جيناقتالعان ماتەريالدارعا عىلىمي تۇرعىدان انىقتامالىق مالىمەتتەر دايىندالادى. سيفرلاندىرىلعان ارحيۆ ماتەريالدارىنىڭ ءبىرقاتارى تەلەارنا ەفيرىنەن ۇسىنىلماق. ماڭعىستاۋ وبلىستىق تىلدەردى دامىتۋ، ارحيۆتەر مەن قۇجاتتاما باسقارماسىنىڭ رەسمي سايتىندا تۇراقتى جاريالانىپ تۇرادى. دەرەكتى فيلم سەانسىنان سوڭ، جازۋشىنىڭ جارى كلارا جۇماباي قىزى، ارداگەر گەولوگ، قوعام قايراتكەرى تەرگەۋ ايدارحانوۆ، ارداگەر جۋرناليست جولامان بوشالاق جازۋشى تۋرالى ەستەلىكتەرىمەن ءبولىسىپ، فيلم اۆتورىنا تابىس تىلەدى.

ءۇمىت جالەكە