- ابدىكەرىم مىرزا، ءوزىڭىزدى ۇلتتىق ونەردىڭ جاناشىرى، شەبەرى رەتىندە ەستىپ-بىلىپ جاتامىز. قارعالىعا ات تەرلەتىپ ءسىزدى ىزدەپ كەلدىك. اۋەلى ءوزىڭىز جايلى ايتساڭىز.
- مەن 1962 جىلى جۇڭگو ەلىندە شاۋەشەكتە تۋىپپىن. سودان ەلگە ءوتىپ، سەمەي وبلىسى، شۇبارتاۋدا ءوستىم. سوندا وقىدىم. 1978 جىلى سەمەيدەگى مۇقان تولەبايەۆ اتىنداعى مۋزىكالىق مەكتەپتىڭ دومبىرا سىنىبىندا وقىدىم. ونى بىتىرگەن سوڭ، الماتىعا كەلىپ جانىبەك اعا كارمەنوۆتەن 2 جىلداي ساباق الدىم. وتىرار سازىندا ەكى جىلعا جۋىق جۇمىس ىستەدىم. كەيىن قايتا اۋىلعا كەتتىم. اۋىلدا 1995 جىلعا دەيىن ءانشى بولىپ ءجۇردىم. تار زامان كەلگەندە قايتادان الماتىعا كەلدىك. قايتا كەلگەنىمدە دومبىرا جاساپ، قولونەرمەن اينالىسىپ كەتتىم. سودان بەرى وسى كاسىپپەن اينالىسىپ كەلەمىن.
- ءوزىڭىز ءبىر تەگىم ۇيعىر، ءبىر تەگىم قازاق دەپ ءجۇرسىز، وسىعان قاراماستان قازاقتىڭ ۇلتتىق ساز اسپابى دومبىرانى جاساۋدى قولعا الىپسىز، بۇل كاسىپكە قالاي كەلدىڭىز، جۇرە كەلە ۇيرەندىڭىز بە؟
- مەنىڭ اكەمنىڭ اكەسى ۇستا، اعاششى بولعان كىسى ەكەن. اكەم دە ءۇي جيھازدارىن، ات ابزەلدەرىن ءوزى جاساپ جۇرە بەرەتىن ادام بولعان. ءبىراق، اتام اتى شىققان، ەل ىزدەيتىن شەبەر بولىپتى. مەن دە بۇل ءىستى قولعا الام دەپ العان جوقپىن. زاماننىڭ قيىن كەزىندە قولدىڭ ەبى وسىعان كەلدى. باياعىدا دۇكەننەن دومبىرا ساتىپ الىپ، سونى بۇزىپ، قايتادان جاساپ جۇرەتىنمىن. 2000 جىلدان باستاپ بۇل جۇمىسقا بار زەيىنىمدى سالىپ وتىردىم. جان-جاققا دومبىرا جاسايتىن جىگىتتەرگە بارىپ، تاجىريبە الماسىپ، ولار قالاي جاسايدى، قالاي شەگەلەيدى، قالاي جابادى ۇيرەنىپ، شەبەرلىگىمدى تولىقتىردىم. ءقازىر قۇدايعا ءتاۋبا، مەنىڭ دومبىرامدى ەل الدىندا جۇرگەن ادامداردىڭ كوبى پايدالانادى.
- اتاپ ايتار بولساڭىز، سىزگە بۇگىنگە دەيىن ەسىمىن جۇرت بىلەتىن ادامداردان كىمدەر دومبىرا جاساتتى؟
- قازاقستانعا اتى ءماشھۇر انشىلەر: قايرات بايبوسىنوۆ، رامازان ستامعازييەۆ، اقىنداردان: رينات زايىتوۆ، بالعىنبەك يماشيەۆ، امانجول التايەۆ، داۋلەتكەرەي كاپ ۇلى، سارا توقتامىس قىزى... اقىنداردىڭ نەگىزىنەن 80 پايىزى مەنىڭ دومبىرامدى ۇستاپ ءجۇر. اكادەميانىڭ، كونسەرۆاتوريانىڭ شاكىرتتەرى دە نەگىزىنەن مەنەن دومبىرا الدىرادى. ءوزىم ءانشىمىن دە، دومبىرانىڭ دىبىسىن بىلەم، قالاي جاسالسا قانداي داۋىسقا لايىق بولاتىنىن بىلەمىن، ءارى، سوعان قاراي جاسايمىن، سوندىقتان دا كوپ انشىلەر ماعان دومبىرا الۋعا كەلەدى.
- دومبىرا ماتەريالىن قالاي دايىندايسىز؟
- دومبىرانىڭ جاسالۋىندا، ەڭ ءبىرىنشى كوڭىل اۋدارار تۇسى- تازالىق. ەڭ باستىسى كەپكەن اعاشتان جاسالادى. ماڭىزدىسى دومبىرانىڭ بەتىن دۇرىس جابۋ ءارى موينىن دۇرىس تۇزەۋ كەرەك. نەگىزىنەن قاتتى اعاشتان جاسالادى. كەي ماتەريالداردى شەتەلدەن الدىرامىن: شامشات، پاليساندرا، ۆەنگا، يااۆر ۇيەڭكىسى سياقتى اعاشتار شەتەلدەن كەلەدى. وزىمىزدەن الماتىنىڭ كەيبىر جەمىس اعاشتارى بار. ەسكى، 100 جىل بولعان ۇيلەرگە قولدانىلعان اعاش ماتەريالدارىنان دا تاڭداپ الامىز. جۋان، جىڭىشكە داۋىستاردىڭ تالعامىنا قاراي ءتۇرلى دومبىرالار جاسالادى. دومبىرا جاساعاننىڭ ءوزى دە قيىنداۋ. كەيبىرەۋگە دومبىرا كۇيگە كەرەك، كەيبىرەۋىنە انگە كەرەك. تەنور ءانشى بار، باريتون ءانشى بار، سۇرانىسقا قاراي جاسايمىن.
- «جاس الاش»گازەتىنىڭ وتكەن ساندارىنىڭ بىرىندە ءسىز تۋرالى «ۇيعىردان شىققان جالعىز قازاق» دەپ جازعان ەكەن...
- ۇيعىردان شىققان سەبەپ - 1982 جىلى وتىرار سازى وركەسترى قۇرىلدى. وندا مەن جانىبەك اعانىڭ قولىندا وقيمىن. ءبىر كۇنى قاسىندا 2-3 ادامى بار نۇرعيسا اعا بىزگە ءانشى ىزدەپ كەلدى. ول كەزدە عاريفوللا قۇرمانعالييەۆتەردىڭ كوزى ءتىرى ەدى. ولار عارەكەڭنىڭ كلاسىنا كىرىپ شىقتى دا، سوسىن ءبىزدىڭ كلاسقا كىردى. ءبىزدىڭ كلاستا جەتەۋ وقيتىن ەدىك. سودان مەنەن سۇرادى: «ءاي، قارا بالا، سەن قايدان كەلدىڭ؟» دەپ. ءجونىمدى ايتتىم. مەنى وزىمەن ەرتىپ كەتتى جۇمىسقا الامىن دەپ. 2 جەلتوقساندا وتىرار سازىنىڭ اشىلۋ كونسەرتى بولدى. ماعان ەكى ءنومىر جازىپ بەرگەن، ەكى ولەڭ ايتاسىڭ دەپ. ساحناعا شىعىپ ەكى ءان ورىندادىم. حالىق ىسقىرىپ، شۋلاپ تۇرىپ كەتتى. قوشامەتتەپ شاقىرعاندا ءۇشىنشى رەت شىققان ەدىم ساحناعا، نۇرعيسا اعا بىلەگىمنەن ۇستاپ، قولىمدى كوتەرىپ «ۇيعىردان شىققان جالعىز قازاق» دەپ ايعاي سالدى. ەرتەڭىندە «مادەنيەت جانە تۇرمىسقا»، «قازاق ادەبيەتىنە» سۋرەتىم شىعىپ، مەن تۋرالى ماقالا ءبىر كۇندە بۇرق ەتە ءتۇستى.
- ءسىزدىڭ «قازاق» بولىپ كەتۋىڭىزگە نە سەبەپ بولدى؟
- ءبىز قازاق مەكتەبىندە وقىدىق. اكە-شەشەم قويشى بولدى. ۇيدە قاشاندا راديو ساڭقىلداپ تۇرادى. ءبىز جۇسىپبەك ەلەبەكوۆتىڭ، مادەنيەت ەشەكەيەۆتىڭ ءۇنىن تىڭداپ وستىك. مەن ءتورتىنشى سىنىپتان باستاپ ولەڭ ايتتىم. سەگىز بىتىرگەن كەزىمدە ءبىزدىڭ اۋىلدان تالانتتاردى جينادى، سولاردىڭ ىشىندە مەنى دە الىپ كەتتى. ءسويتىپ سەمەيدەگى مۋزىكا مەكتەبىنە ءتۇستىم. ول جەردە انگە جارايتىن دومبىرا بولمادى دا، دومبىرا وقىدىم. حوردا ءان ايتتىم، ءسويتىپ الماتىعا كەتتىك. دومبىرا قۇلاعىمىزعا ابدەن ءسىڭدى. سونىمەن قازاقتاردىڭ ءوزى سەنبەيتىن قازاق بولىپ كەتتىك.
-سۇحباتىڭىزعا راحمەت، ەڭبەگىڭىزدىڭ جەمىسىن كورىڭىز.
اڭگىمەلەسكەن ەرلان تولەۋباي.