پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ العاش رەت ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ وتىرىسىندا پارتيالىق سايلاۋ تىزىمدەرىندە كۆوتالاردىڭ 30 پروسەنتىن ايەلدەر مەن جاستار ءۇشىن ەنگىزۋ جونىندەگى باستاماسى بۇگىن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭىنا تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭدا جۇزەگە استى.
كوپتەگەن ەلدەردە قازىرگى كۇننىڭ وزىندە ايەلدەر ساياسي ومىردە الەۋمەتتىك-مادەني بوگەتتەر، گەندەرلىك ستەرەتيپتەر جانە ساياسي پارتيالار مەن سايلاۋ جۇيەلەرىنىڭ قۇرىلىمدىق توسقاۋىلدارى سەكىلدى ءتۇرلى كەدەرگىلەرگە تاپ بولادى. وسىعان قاراماستان ايەل زاتى ەلدىڭ قوعامدىق-ساياسي دامۋىنا وراسان زور ۇلەسىن قوسۋدا، الايدا ولاردىڭ ەڭبەگى كوپ جاعدايدا ەلەنبەي قالادى.
الەم بويىنشا ۇلتتىق پارلامەنتتىڭ 35% نەمەسە ودان دا كوپ ايەل-مۇشەلەرى تەك 26 ەلدە عانا بار – ول ۇلىبريتانيا، يتاليا، فرانسيا، ەستونيا جانە باسقا دا كوبىنەسە ەۋروپا ەلدەرى.
ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى 2000 جىلداردىڭ ورتاسىندا ارنايى كۆوتالاردى ەنگىزۋ ارقىلى بۇل يگىلىككە قول جەتكىزدى (ماسەلەن، فرانسيا، بەلگيا، پورتۋگاليا، يسپانيا). اتالعان ەلدەردە ەنگىزىلگەن كۆوتالار ايەلدەر ءۇشىن ساياساتتا جەتىستىككە جەتۋگە كەدەرگى تۋعىزاتىن گەندەرلىك ساياسي الاڭداعى اۋىتقۋلاردى تەڭەستىرۋگە، كەيبىر قۇرىلىمدىق توسقاۋىلداردى ازايتۋعا شىنىمەن كومەكتەستى. وسىنداي نورمالار ەلدىڭ پارلامەنتى شىن رەپرەزەنتاتيۆتى بولىپ تابىلاتىنىن جانە ءوزى وكىلدىك ەتەتىن حالىقتىڭ پىكىرىن بىلدىرەتىنىنە كەپىل بولادى. ول سونداي-اق ءار ازاماتتىڭ سايلانۋعا دەگەن قۇقىعىن راستايدى.
قۇرامىندا ايەلدەر سانى جوعارى پارلامەنت ادەتتە ەلدەگى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى تيىمدىرەك شەشەدى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ مەن ءبىلىم بەرۋ سالالارىنا ەرەكشە كوڭىل بولەدى. گەندەر ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋ بويىنشا زاڭنامالىق باستامالار شەشۋشى مانگە يە، سەبەبى ول مۋلتيپليكاتيۆتى ناتيجە بەرىپ، ايەلدەردى بيزنەستەگى جانە ازاماتتىق سەكتورداعى تابىسقا ىنتالاندىرادى، سوندىقتان گەندەر تەڭدىگى – ول تەك ساياساتتىڭ عانا ەمەس، ىسكەرلىك الەمنىڭ دە ماسەلەسى. كوپتەگەن زەرتتەۋلەر كومپانيالاردىڭ قۇرامىندا ايەل-مەنەدجەرلەر نەعۇرلىم كوپ بولسا، سوعۇرلىم ول تابىستى بولاتىنىن كورسەتۋدە. ەكونوميكا مەن قوعام ءوزىنىڭ بارلىق دارىندارىن جىنىسىنا قاراماي قولدانۋعا مۇددەلى.
وسىندا ايتا كەتەتىن ماسەلە، كۆوتالار ءوز نەگىزىندە الەۋمەتتىك توپتاردى قولداۋعا جانە كوپ ۋاقىتتا جينالىپ كەلگەن تەڭسىزدىكتى جويۋعا باعىتتالعان ءپوزيتيۆتى كەمسىتۋشىلىككە قارسى ۋاقىتشا شارالار بولىپ تابىلاتىنىن ۇمىتپاۋىمىز ءجون. وسىنداي تەڭسىزدىك جويىلعان ساتتەن باستاپ بۇل كۆوتالاردان باس تارتۋعا بولادى. گەندەرلىك كۆوتالار ءوز كەزەگىندە جەرگىلىكتى جاعدايعا بەيىمدەلۋى كەرەك، سونىمەن قاتار قۇقىق قولدانۋ مەحانيزمدەرىمەن قۋاتتالۋ قاجەت.
الۋا جولدىبالينا،
ق ر پرەزيدەنتىنىڭ جانىنداعى
قازاقستان ستراتەگيالىق
زەرتتەۋلەر ينستيتۋتىنىڭ
ءبولىم باسشىسى
پىكىر قالدىرۋ