تارباعاتاي اۋدانىنداعى ەلەكە سازىنان تاڭقالارلىق ولجا تابىلدى.
ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارى ارحەولوگ ءارى پروفەسسور ابدەش تولەۋبايەۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن ساق قوعامىنىڭ بيلەۋشىسىنە تيەسىلى ات-ابزەلدەرىن تاپتى. اتالمىش جادىگەردىڭ تۇساۋكەسەرى تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيىندە ءوتتى.
زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسىندە تابىلعان 850 التىن بۇيىمنىڭ بارلىعى سالتاناتتى ات شەرۋىنە ارنالعان. عالىمداردىڭ باعامداۋىنشا، قازىنا ورتا ساق ساق داۋىرىنە تيەسىلى. شامامەن ب.د.دەيىنگى V-IV عاسىرلاردىڭ ەنشىسىندەگى جادىگەرلەر ەكەنىن اتاپ وتكەن ورىندى.
«قازىنانى قورعاننىڭ وزىنەن تاپقان جوقپىز. بۇل كوسەمنىڭ زيراتى قۇلشىلىق ورنى ەكەنىنەن حابار بەرەدى. كوسەم قايتىس بولعان سوڭ وسى اۋماق كيەلى ورىن دەپ سانالىپ، وعان ادامدار كەلىپ، اتا-بابا رۋحىنا سىيىنعان. ساقتار مەن كەيىنگى تۇرىك تايپالارىنا وسىنداي ءداستۇر بولعان. سوعان بايلانىستى ءبىز مۇندا بيلەۋشى جەرلەندى دەگەن تۇجىرىم جاسادىق، - دەدى ابدەش تولەۋبايەۆ.
عالىمدار بۇل جولى تاعى ءبىر مارتە شىلىكتى قورعانىنان تابىلعان التىن ادامنىڭ ءوزى ءبىزدىڭ اتا-بابامىزدىڭ بۇرىننان بەرى مەملەكەتتىك فورما قالىپتاستىرعانىنا كوز جەتكىزدى. سونىمەن قاتار تابىلعان ارتەفاكتىلەردەن ساق قوعامىندا دا باي مەن كەدەي دەپ توپقا بولىنگەنىن اڭعارۋعا بولادى.
تابىلعان بۇيىمداردىڭ ءبارى اڭ ستيلىندە جاسالعان. تارباعاتايداعى ساق ەسكەرتكىشتەرى جادىگەرلەرىنىڭ تەحنولوگيالىق جاعىنان دايىندالۋىنا قاراپ، ونىڭ شامامەن ب.د.دەيىنگى V- IV عاسىرلارعا تيەسىلى ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى.
«ەجەلگى شەبەرلەر ءبىرىن-بىرى قايتالاماعانى كورىنىپ تۇر. ءاربىر شەبەردىڭ وزىندىك قولتاڭباسى بايقالادى. بارلىق تابىلعان زات مۇقيات جاسالعان. ات-ابزەلدەرىنىڭ دەنى جۇقا فولگادان ازىرلەنگەن. التىننان تىعىزدالىپ جاسالعان ات-ابزەلدەرىن بۇعان دەيىن كەزدەستىرگەن جوقپىن»، - دەدى ابدەش تولەۋبايەۆ.
عالىمداردىڭ پىكىرىنشە، ۇلكەن قۇلاقتى جولبارىس-پانتەرا ۇلگىسىندە جاسالعان القا ەرەكشە قىزىعۋشىلىق تۋدىرادى. ميفولوگيالىق جانۋاردىڭ اياعىنا ىلىنگەن قوڭىراۋ دا بار. سونداي-اق عالىمداردى ەكى شىنجىر سىمداعى اقىق تاستارى بار القا دا قىزىقتىردى.
تاعى ءبىر ەرەكشە دۇنيەنىڭ ءبىرى – مىسىق تۇقىمداستارعا جاتاتىن ميفولوگيالىق قۇلاقتى جىرتقىش اڭ بەينەلەنگەن القا.
ايتا كەتەيىك، تارباعاتاي ساقتارىنىڭ ونەرى ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى V- IV عاسىرلارعا تيەسىلى. تابىلعان جادىگەرلەردىڭ ەرەكشەلىگى – ساپاسى مەن بىر-بىرىنە ۇقسامايتىندىعىندا جاتىر.
سونداي-اق، ول قورعاننان 50 مەتر جەردە قولا مەن التىن قۇياتىن ۇستاحانا تابىلعانىن اتاپ ءوتتى.
ابدەش تولەۋبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، تابىلعان جادىگەرلەر – بۇل زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ باستاپقى ناتيجەسى عانا. ويتكەنى ارحەولوگتاردىڭ الداعى ۋاقىتتا اتقاراتىن جۇمىستارى جەتەرلىك. تاياۋ ارادا ولار 4 كىشى قورعاندى زەرتتەۋگە كىرىسەدى.
پىكىر قالدىرۋ