جۇڭگو جاقىندا ەلدەگى موڭعول كلاسستارىن جۇڭگو تىلىنە كوشىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. قىتايداعى ەتنيكالىق موڭعولدار بالالارىن مەكتەپكە جىبەرمەي، نارازىلىق اكسياسىنا شىقتى. ولاردىڭ باستى ماقساتى – انا ءتىلى مەن مادەنيەتىن ساقتاۋ.

بەلسەندىلەر "جۇڭگو بيلىگى موڭعول ءتىلىن جويىپ، حالقىن قىتايلاندىرۋدى كوزدەيدى" دەيدى. جۇڭگو موڭعولاردىڭ بۇل ايىپتاۋلارىن مويىنداماي وتىر. شەرۋگە شىققاندار "ءوز ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدى ساقتاۋعا رۇقسات ەتىڭدەر" دەپ اندەتتى.

قىتايدا ەتنيكالىق موڭعولدار حالىقتىڭ بەستەن ءبىر بولىگىن قۇرايدى. ونىڭ جارتىسى عانا موڭعول تىلىندە سويلەي الادى. موڭعولداردىڭ كوبى قىتايدا مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىسىپ، كوشىپ-قونىپ ءومىر سۇرگەن. الايدا مەملەكەتتىك باعدارلامالار اتا-بابا شارۋاشىلىعىن جالعاستىرۋعا كەدەرگى كەلتىرىپ وتىر.

نيۋ-يوركتەگى بەلسەندى ەنگحەباتۋ توگوچوگتىڭ (Enghebatu Togochog) ويىنشا، جۇڭگو بيلىگىنىڭ ەتنيكالىق موڭعولدارعا جاساپ وتىرعان ساياساتى – ۇلتتىق گەنوسيد.

جۇڭگو مەكتەپتەرىندە اتتاپ باسساڭ، جۇڭگو تىلىندە سويلەۋگە شاقىراتىن قاناتتى سوزدەر جازىلعان. "جۇڭگو تىلىندە سويلەيىك. دامۋعا قادامدى بىرگە جاسايىق" دەگەن سارىنداعى پلاكاتتار ىلىنگەن. موڭعولدار ونى پروپاگاندا دەپ اتادى.

قىتايداعى موڭعولداردىڭ جاعدايىمەن جاقىنىراق تانىسۋ ءۇشىن كەلگەن BBC ءجۋرناليسى جۇڭگو مەكتەپتەرىنىڭ بىرىنە كىرىپ، مەكتەپ اكىمشىلىگىن سوزگە تارتتى.

مەكتەپ ديرەكتورى حاو سي (Hao Si) مادەنيەت – تاريحي قۇندىلىق جانە ونى ساقتاۋ باستى مىندەت ەكەنىن ايتادى. ونىڭ ويىنشا، ۇلتتىق مادەنيەت وتە ماڭىزدى، ءبىراق جۇڭگو ءتىلى – دامۋدىڭ نەگىزگى كىلتى.

– نارازىلىق بىلدىرۋشىلەر بارلىق كلاسستا ساباق جۇڭگو تىلىندە جۇرگىزىلەتىنىن ايتىپ وتىر. ءبىراق ءۇش كلاسس قانا ساباقتى جۇڭگو تىلىندە وتەدى، – دەيدى مەكتەپ ديرەكتورى.

ەنگحەباتۋ توگوچوگ (Enghebatu Togochog) "جۇڭگو بيلىگى موڭعول ءتىلىن ءبىلىم سالاسى ارقىلى تولىق جويۋدى كوزدەپ وتىر" دەگەن ويدا.

ءقازىر نارازىلىق بىلدىرۋشىلەر باسەڭدەدى. جازا تاعايىنداۋ سالدارىنان وقۋشىلار مەكتەپكە قايتارىلدى.

جۇڭگو بۇعان دەيىن دە ەتنيكالىق قازاق پەن ۇيعىرلارعا قىسىم كورسەتىپ جاتقانى تۋرالى اقپارات تاراپ، الەم ەلدەرى تاراپىنان قاتاڭ سىنعا ۇشىراعان.