قازاقستان اجىراسۋ بويىنشا الەمنىڭ الدىڭعى قاتارىندا. قاڭتار-قىركۇيەك ارالىعىندا 12،4 مىڭ اجىراسۋ تىركەلگەن. بۇل ستاتيستيكانىڭ سىرتىندا قانمەن قول قويىلعان اجىراسۋدىڭ از ەمەس ەكەنى انىق.

سوڭعى جىلدارى كۇيەۋى ايەلىن ۇرىپ ولتىرگەن، نە ايەلى ەرىن پىشاقتاعان قىلمىستىق ىستەر كوبەيىپ بارادى. ستاتيستيكا زورلىق-زومبىلىق سانى جىل سايىن ازايۋدا دەيدى، ءبىراق مۇنداي جاڭالىقتار ومىردە كەرىسىنشە، كوبەيىپ بارادى.

ادۆوكات جاننا ءمۋحاماديدىڭ سوزىنشە، 2017 جىلى دەنساۋلىققا قاساقانا جەڭىل زيان كەلتىرۋ قىلمىس ساناتىنان الىنىپ، اكىمشىلىك كودەكسكە اۋىستىرىلدى. وسىلايشا، زاڭ شىعارۋشى ورگان ايەلدى قاساقانا ۇرۋدى بەينە ءبىر جول ەرەجەسىن بۇزۋمەن تەڭەستىرىپ قويدى.

– سودان بەرى وتباسىنداعى زورلىق-زومبىلىق بەلەڭ الىپ كەتتى. ءقازىر بىزدە ەسكەرتۋ تۇرىندەگى جاۋاپكەرشىلىك بار. تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق كورگەن ايەلدەر كوبىنە ارىز جازبايدى. سەبەبى سوت ارى كەتسە اكىمشىلىك جازاعا تارتادى، ەسكەرتۋ جاسايدى، نە 15 كۇنگە قامايدى. بار بولعانى سول، دەيدى ادۆوكات.

اجىراسىپ جاتقانداردىڭ باسىم كوپشىلىگى جاستار. ءبىراق قىلمىس كوبىنە ءبىر شاڭىراق استىندا 10 جىلدان ارتىق تۇرعان ەرلى زايىپتىلاردىڭ اراسىندا بولىپ جاتادى. ءتاتۋ-تاتتى تۇرعان شاڭىراقتىڭ قۇلاۋىنا نە سەبەپ؟ وسى جانە وزگە دە سۇراقتاردى Qamshy.kz پسيحولوگ سەرىكگۇل ساليگە جولدادى.

– 10 جىلدان استام ۋاقىت بىرگە تۇرسا دا، ولار ەشقاشان تاتۋ بولماعان. اجىراسۋمەن اياقتالعان نەكەنى ەشقاشان ءتاتۋ-تاتتى تۇرعان وتباسى دەپ ەسەپتەمەيمىز. ولار باسقا ءبىر قۇندىلىقتاردى ماقسات تۇتىپ، تىستەنىپ، شىداپ كەلگەن ادامدار. بالا ءۇشىن، نە ماتەريالدىق يگىلىكتەر ءۇشىن، جالعىزدىقتان قورىققاننان توزگەندەر. ورتا جاستىڭ دەپرەسسياسى دەۋگە كەلمەيدى مۇنى. مەنىڭ ايتارىم، ەكى ەرەسەك ادامنىڭ اراسىنداعى جانجال – سوعىسقا پاراپار. ول سوعىستىڭ ەڭ ۋشىققان ءساتى – ءوش الۋ،  ۇرىپ-سوعۋ، تيتىعىنا تيۋ سياقتى ىس-ارەكەتتەر – قۇشتارلىققا اينالىپ كەتكەن. ال قۇشتارلىق تەك وسە بەرەدى دە، ونىڭ سوڭى ولىمگە جەتكىزەدى. زورلىق-زومبىلىق قاراپايىم نۇقىپ قالۋ، سوزبەن ءتۇيىپ، قولمەن ءتيىسىپ قالۋ سياقتى ۇساق-تۇيەكتەن باستالادى. ءبىرى تيتىققا تيەتىن ءسوز ايتسا، ەكىنشىسى سوعان تەڭ دەڭگەيدە اششى جاۋاپ بەرۋگە شاماسى جەتپەسە، كۇش قولدانادى. وسىلاي ون شاقتى جىل بىرگە ءومىر ءسۇرىپ كەلسە، ىشتەگى الگى قۇشتارلىق «نە ولتىرەمىن، نە ەرلىكپەن قازا تابامىن» دەۋمەن تىنادى، دەيدى س.ءسالي.

– بالا ءۇشىن تۇرىپ جاتىرمىز دەگەن سىلتاۋ ما؟ سويتكەن بالانى باۋىزداپ، بيىكتىكتەن تاستاپ ءولتىرىپ جاتقاندار دا بار. نەكەنى ساقتاپ قالۋدا بالانىڭ ءرولى قانداي جانە ءوش الۋ ماقساتىندا نەگە بالانى ولتىرەدى؟

– سىلتاۋ. بۇل تەك يلليۋزيا. نەكەدە بالانىڭ ءرولىن تۇسىنەتىن دەڭگەيگە ءالى قوعام جەتكەن جوق. نەكەنىڭ قۇندىلىعىن تولىق تۇسىنبەي، ەرلى زايىپتىلار بالانى ورتاعا سالادى. بالا نەكەگە دانەكەر ەمەس، كەرىسىنشە باقىت، ماحاببات سياقتى سەزىمدەردى بەرە وتىرىپ ءىزىن جالعاستىرۋعا قالدىراتىن بولاشاقتاعى ۇرپاعى. ۇرپاق دەگەن – مەندەگى قۇندىلىقتاردى مەنەن اسىپ ءتۇسىپ جالعاۋشى. ال قوعامنىڭ بالانى نە ايەلدى ۇرۋدى نورما دەپ قابىلداۋ سەبەبى، وزدەرى وتباسىندا سونى كورىپ وسكەن. ونداي ىس-ارەكەتتى جاساعاندار اياۋشىلىق، وكىنىش دەگەندى سەزىنبەيدى. ءوزى دە بۇرىن جابىرلەنگەندىكتەن، كەيىن ءوز شاڭىراعىندا دا مۇنى نورماعا ەنگىزۋگە تىرىسادى. سوندىقتان ءبىزدىڭ پسيحولوگيالىق كۇيىمىز وسىنى نورما دەپ قابىلداپ تۇرعانىن ۇعۋىمىز كەرەك. 

اجىراسۋ دا تاڭداۋ. كوپشىلىكتىڭ تاراپىنان بۇل ۇيات دەگەن ۇعىمعا بايلانۋى مۇمكىن. ءار جاعداي ءوز الدىنا بولەك قاراستىرىلادى. باستىسى، اجىراسۋعا قانمەن قول قويىلماسا. قىلمىس قاشان دا قىلمىس بولىپ قالا بەرەدى. الەۋمەتتىك جاعدايى، ءبىلىمى نە شەنى ادامعا قورعان ەمەس.