ەربولات قوشقاربايەۆ ەلباسى مەن «نۇر وتاننىڭ» اتىنا «اشۋلى» حات جازدى (تولىق ءماتىن)

فەيسبۋك الەۋمەتتىك جەلىسىندە تاريحشى، جۋرناليست ەربولات قوشقاربايەۆ ەلباسى مەن «نۇروتاننىڭ» اتىنا حات جازدى. حاتتا «اشىنىپ وتىرىپ جازعاندىقتان پوستىدا ەموسيونالدىق، پافوستى تۇستار مەن سۋبەكتيۆتى ويلارىم بار ەكەنىن ەسكەرتە كەتەيىن» دەلىنگەن. جازبانىڭ نەگىزگى مازمۇنى كەزەكتى پارلامەنت سايلاۋىنا «نۇروتان» پارتياسىنان ۇسىنىلعان كانديداتتارعا ارنالعان.

«قامشى» - ەركىن اقپارات الاڭى. ەربولات مىرزانىڭ جازباسىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنىپ كورۋدى ءجون كوردىك. وي ءبولىسىپ، پىكىر الماسۋ ءسىزدىڭ ەنشىڭىزدە، اسا مارتەبەلى وقىرمان!

قازاقستان رەپۋبليكاسى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ نازارىنا!
«نۇر وتان» پارتياسىنىڭ نازارىنا!

بيسميللاحير راحمانير راحيم!
بۇل پوستىنى فەيسبۋكتىڭ ءتيىمدى پىكىر الاڭى ەكەنىن ايتقاندىقتان ەلباسىنىڭ نازارىنا جەتەدى دەگەن ويمەن حالىق مۇشەسى رەتىندە جازىپ وتىرمىن. ونىڭ ۇستىنە پوستى ەلباسىمىز قۇرعان نۇر وتان پارتياسى ۇسىنعان كانديداتتار ءتىزىمىن وقىعان سوڭ تۋىنداپ وتىر. اشىنىپ وتىرىپ جازعاندىقتان پوستىدا ەموسيونالدىق، پافوستى تۇستار مەن سۋبەكتيۆتى ويلارىم بار ەكەنىن ەسكەرتە كەتەيىن.
ەشقانداي دا ءسوزىم جوق! بۇدان وتكەن ساياسي تەكسىزدىك بولمايتىن شىعار! جاعامدى ۇستادىم، قان قىسىمىم كوتەرىلىپ، بۇل ساياسات دەگەننىڭ «سايقالدىعىنا» تاعى ءبىر مارتە كوزىمدى جەتكىزىپ وتىرمىن! ادىلەت ورناعان مەكەنگە كەتىپ-اق قالايىن دەسەم، قازاقپىن ءوز ەلىمدە، ءوز جەرىمدە جۇرگەن...
ساياساتتىڭ وسىلاي ءىز سالۋىنا نەمكەتتى قاراپ وتىرعان بۇل حالىق دەگەنىڭنىڭ، ەشقانداي دا حالىق ەمەس قويداي يىرىلگەن، زارلاعان، سورلاعان، بەيشارا، بايقۇس، دارمەنسىز دە پارمەنسىز قارا توبىردان باسقا ەشتەمە ەمەس ەكەنىنە دە كوزىم تۇپكىلىكتى جەتتى.
جەل ولاي سوقسا ولاي، بۇلاي سوقسا بۇلاي قوعاداي جاپىرىلاتىن، بالاشا الدانىپ ءوز زاڭدى تالابىن قويا المايتىن نادان حالىق - حالىق پا ءوزى! بۇل ساياسي-قۇقىقتىق ساۋاتتان جۇرداي قارا توبىر ەمەگەندە نەمەنە؟! بيلىكتەگىنى ءوزى سايلاپ الىپ، ەرتەڭگى كۇنى ونىسىن دەپۋتات ەمەس جەپۋتات، قارا باسىنىڭ قامىن كۇيتتەگەن جەمقورلار، قولشوقپار، ماۋباستار، بىلىكسىزدەر دەپ سارناعانى نە كەرەك ءوزىنىڭ اتتاي قالاعانى سولار بولسا...
«نۇر وتان» پارتياسىنان ۇسىنىلىپ وتىرعان 127 كانديداتتىڭ ءتىزىمىن قاراپ شىعىپ، قىسقاشا ساراپتاما جاسادىم. سونىمەن ءبىر مەزگىلدە تەرەڭ ويعا شومدىم. كونستيتۋسيالىق زاڭ بويىنشا ءبىز ەشقانداي دا «دەپۋتاتتى» ەمەس، «پارتيانى» عانا سايلايمىز. ال بيداي ارقاسىندا بيدايىق سۋ ىشەتىنى سەكىلدى، بەدەلى زور پارتيا ارقاسىندا كانديداتتار دا دەپۋتاتتىققا ىلىنەدى. حالىق قالاعان ادامىن سايلاي المايدى. مۇنداي مەحانيزم ءبىزدىڭ زاڭنامادا ءالى جەتىلدىرىلمەگەن. جاقسى، قالاعان «دەپۋتاتتى» سايلاي المايمىز دەلىك. ءبىراق ەڭ بولماعاندا قالاعان پاريا ىشىندەگى «تىزىمدە» كىمدەر تۇراتىنىنا مۇددەلى بولۋ كەرەك ەمەس پە حالىق! كىمدى سايلاماقپىز ءبىز. ءبىز ءوز تاڭداۋىمىزدى نەگە جاساي المايمىز! الدىڭعى كۇنى، 29-شى قاڭتار كۇنى «تارس» ەتكىزىپ، مىنە دەپ «نۇر وتان» پارتياسى سايلاۋ ناۋقانىنا تۇسەتىن ماجىلىسكە كانديداتتاردىڭ تولىق ءتىزىمىن ۇسىنا سالدى. بۇل قايدان كەلگەن، كىم جاساعان، قالاي جاسالعان ءتىزىم ول جاعى تۇتاستاي حالىققا جۇمباق. مىنە، وسى جەردەن شىعىپ وتىر ماسەلە. اقىرى، پارتيانى عانا سايلاپ، دەپۋتاتتاردى سايلاي المايدى ەكەنبىز، وندا ەڭ بولماعاندا سول پارتيانىڭ «ءتىزىمىن» جاساۋعا دەگەن قاراپايىم ادامي مۇمكىندىگىمىز بولۋى كەرەك ەمەس پە ءبىزدىڭ. سايلاۋى قۇرىسىن، پارتيانىڭ «ءتىزىمىن» جاساۋ ماڭىزدى دەگەن بايىم شىعادى عوي بۇل جەردەن. شىنىندا دا سولاي، سايلاۋ ەمەس تىزىمدەگى تۇلعالار ەمەس پە ماڭىزدىسى. بۇل جەردەن انىق «جاريالىق» ءپرينسيپىنىڭ جوق ەكەنىن كورەمىز. نەتكەن جابىق پارتيا ول ەڭ ماڭىزدى ماسەلەنى حالىق تالقىسىنا سالمايتىن. نەگە ارنايى ۋاقىت بەلگىلەپ، ۇسىنىستار قابىلداپ، ەلەپ-ەكشەپ شەشپەيدى ماسەلەنى. سايلاۋ ەركىمىز، تاڭداۋ ەركىمىز ىسكە اسپاعاندىقتان سايلاۋ قۇقىعىمىز بۇزىلىپ تۇر ەمەس پە! سايلاۋ قۇقىعىن ايتا وتىرىپ، سايلانۋ قۇقىعىن نەگە ايتپاسقا. ال سايلانۋ قۇقىعىمىز تۋرالى اڭگىمە قوزاعاۋدىڭ ءوزى ارتىق. مۇنداي مۇمكىندىك بۇيىرماعان دەپ ايتپاسام دا، ونىڭ جوققا ءتان ەكەندىگىن سەنىممەن ايتا الامىن. باۋىرىم بىرەۋدى سايلاۋدا نەڭ بار، نەگە ءوزىڭ دەپۋتات بولمايسىڭ؟ ال مەن نەگە دەپۋتات بولا المايمىن؟ بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن مىڭعىرعان زاڭ اكتىلەرىن ون اينالدىرا قاراساڭىز دا تابا المايسىز. بۇرىنعىداي ەمەس، ءدال ءقازىر دەپۋتات بولۋعا قوعامعا سىڭگەن ەڭبەگىڭ، حالىققا جاساعان ءىسىڭ، ءبىلىمىڭ، ەل دەپ سوققان جۇرگىڭ كەرەك دەپ ەشكايسىمىز ايتپايتىن بولدىق. نە ۆىسوۆىۆايسيا، ەڭبەگىڭ ەلەنبەي قالمايدى، ايتەۋىر بىردە حالىق ءوزى ۇسىنادى دەگەن پىكىرلەر دە بولىپ قالاتىن شىعار. بۇعان جاۋاپ: اتاسىنىڭ تاق باسى! مىنا تۇرىمەن حالىق بىرەۋدى ۇسىنباق تۇگىلى، مىنا داعدارىستا جانىن باعىپ السىنشى. ءسويتىپ بىرەۋمىز: ول ءۇشىن تامىر كەرەك، تانكى كەرەك، تانىس كەرەك، شانس كەرەك، ەكىنشىمىز: كوكە كەرەك، تاتە كەرەك، قايراتتىڭ ماماسىنداي ماما كەرەك، داڭق كەرەك، جەر جارعان اتاق كەرەك، اقشا كەرەك باسقا كەرەك دەيمىز. مىنە، وكىنىشكە وراي وسى سوڭعى ايتىلعان وي بۇگىنگى كۇننىڭ شىندىعى بولىپ وتىر. مىنە وسىلاي دەپۋتات بولا المايمىن نەمەسە بولا المايمىز! مىسالى، مەن دەپۋتات بولۋ ءۇشىن بۇرىنعى تارتىپتەگىدەي ءوز ءوزىمدى ۇسىنا المايمىن. ونداي مەحانيزم مىنا جۇيەدە جوق. ال تىزىمگە ەنۋ ءۇشىن، «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ مۇشەسى بولۋىم كەرەك. ال مەن ەش پارتيانىڭ مۇشەسى ەمەسپىن. مۇشەسى بولسام دا، مەنى بىرەۋ تىزىمگە ەنگىزە قويار دەيمىسىڭ، ونسىز دا ويلانىپ ۇلگەرگەنىمشە، سىناپتاي جىلدامدىقپەن جۇمباق كۇيدە پارتيا ءتىزىمدى جاريالاپ كەپ جىبەرگەندە. سۇراقتار مەن ساۋالدار ىشىمدە جاتىپ ءولىپ كەتتى وسىلاي. ماعان قاراعاندا، قازاققا قاراعاندا بارلىق باسقا وزگە ۇلتتار باقىتتى شىعار. ەرەكشە تارتىپتە اسسامبلەيا اتىنان دەپۋتات بولا سالاتىن. مىنە، جوعارىدا ايتقانىمداي بۇل دودادا جاريالىق ءپرينسيپى عانا ەمەس، سايلاۋ قۇقىعى دا، سونىمەن قاتار سايلانۋ قۇقىعى دا بۇزىلىپ تۇر. ەش ءۇمىت جوق! بىلە دە المايمىن، سايلانا دا المايمىن، ءتىزىم كوڭىلدەن شىقپاسا ساينانباق تۇگىلى دۇرىستاپ سايلاي دا المايمىن. ەڭ بولماعاندا ءتىزىم جايىندا تۋعان وي-پىكىرىمدى ايتۋعا حاقىم بار شىعار. الدە بۇل ەلدە بۇنى تالقىلاۋعا دا بولماي ما؟! ەندى ءبىز كىمدەردى دەپۋتات رەتىندە كورمەكپىز، تىزىمدەگىلەر كىمدەر ەكەنىنە كەلەيىك.
كانديداتتاردىڭ ونشاقتىسى ەڭ ۇلكەن باستىقتار، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ ، ونىڭ جالپى ءبولىمىنىڭ باستىقتارى، پرەمەر-مينيستر ورىنباسارى، پرەمەر-مينيستر كەڭسەسىنىڭ باستىعى، مەملەكەتتىك حاتشى ، ەكسپونىڭ باستىعى سەكىلدى ءىرى فيگۋرالار. ارينە بۇل جەردە د.نازاربايەۆا، ن.نىعماتۋللين، ا.ەسىموۆتەرسىز ءىس بىتپەيدى عوي! حوش، بۇل كىسىلەردىڭ ۇلكەن تاجىريبەلەرى بار دەلىك. بۇل جەردە ەكى-ۇش ادامعا عانا ءۇمىت ارتۋعا بولادى، قالعانى تىندىرىپ جەبەرگىش بولسا وتكەن كەزەڭدەردە نە قاراپ ءجۇردى؟
قالعان ونشاقتى كانديدات ءماسليحات حاتشىلارى، مينيسترلەر مەن ۆيسە-مينيسترلەردەن قۇرالىپتى. ەندى ءماسليحات حاتشىلارىنىڭ جەرگىلىكتى «پارلامەنتتە» جيناعان تاجىريبەسى بار، ال البەرت راۋ، ارىستانبەك مۇحامەدي ۇلى، باقىت سۇلتانوۆ سەكىلدى فيگۋرالار «باسقارۋ» مەكتەبىنەن وتكەن دەپ پايىمداساق بۇلارعا دەپۋتاتتىق جولى ايقارا اشىق تۇرعانى شىندىق. بۇلار حالىق سەنىمىنەن ءىلدالدالاپ بولسا دا شىعۋى مۇمكىن.
قالعان ون بەس كانديدات اكىمى بار، ورىنباسارى مەن اپپارات باسشىسى، باسقارما باستىعى مەن كومەكشىسى بار تازا «اكىمدەر» كورپۋسىنان قۇرالىپتى. بەلگىسىز دە بەيمالىم اكيماتتىقتار ىشىنەن دانيال احمەتوۆ، اماندىق باتالوۆ، بەردىبەك ساپاربايەۆتار ناعىز حالىق مۇددەسىن قوزعاي الاتىندار دەپ سەنىممەن ايتار ەدىم. قالعان اكيماتتىقتار مۇلدەم سەنىمدى اقتامايدى دەۋگە بولمايدى. كەيبىر زاڭنىڭ ءيىسى مۇرنىنىڭ ۇشىنا بارمايتىن كانديداتتارعا قاراعاندا ولار ءتاۋىر دەۋگە تۇرارلىق.
قالعان ون ەكى كانديدات تۇتاستاي «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ وكىلدەرى، مۇشەلەرى، پارتيا فراكسياسىنىڭ ماجىلىستەگى اپپاراتىنىڭ جەتەكشىسى، پارتيانىڭ اۋماقتىق فيليالدارى ءتوراعالارىنىڭ ورىنباسارلارى. ارينە بۇلاردىڭ «تىزىمگە» ەنۋ مۇمكىندىكتەرى زور عوي. قازانشىنىڭ ءوز ەركى، قايدان قۇلاق شىعارسا! جارايدى، زاۋرەش امانجولوۆا ىسىلعان تۇلعا دەلىك، ءبىراق قالعاندارى نە تىندىرادى پارلامەنتكە كەلگەندە؟
قالعان ءتورت كانديدات ۋنيۆەرسيتەت رەكتورىنان تۇرادى ەكەن. پەداگوگتار، ۇستازدار قاۋىمى، عالىمدار اراسىنداعى بالانستى ساقتاۋ دەگەن وسى ما ەكەن؟ نەگە رەكتور، نەگە رەكتورلار؟ نەگە رەكتور بولماسا دا عىلىمنىڭ سارا جولىنداعى حالىققا ەڭبەگى سىڭگەن پروفەسسورلار، دوسەنتتەر ەمەس! نەگە عىلىمي جاڭالىق اشقان، نەگە جاڭالىعىنا «پاتەنتى» بار يننوۆاسيانى ەنگىزگەن عالىمدار ەمەس! نەگە وقىتۋشىلار ەمەس! ال ميلليونداعان بالا وقىتىپ جۇرگەن ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى ۇستازدارى شە؟ ەڭ بولماعاندا «قۇدايىعا» جالعىز تال بولسا دا قاراپايىم مەكتەپ ءمۇعالىمىن تىزىمگە ەنگىزبەۋ نەنى مەڭزەيدى؟! ۇستازىن سىيلامايتىن ەل، ەل ما ءوزى... ءار بىردەن كەيىن، باسقالار ەمەس وسى مۇعالىمدەر ەمەس پە كوشە ارالاپ سايلاۋعا شاقىراتىن.
قالعان ونشاقتى كانديدات تەلەجۇلدىزدار، ارتىستەر، انشىلەر مەن سپورتشىلاردان تۇرادى ەكەن. جارايدى، ماييا ۆەرونسكايا كوپشىلىككە ۇلگى بولا الادى. قازاقشا كوسىلىپ زاڭ جوباسىن تالقىلاپ تۇرعانى جاراسارلىق. نۇرلان ءالىمجانوۆ ەندى ەلباسىنىڭ ءرولىن سومداعان سوڭ نەگە دەپۋتات بولماسقا، مەيلى بولسىن. باسىندا رونالد رەيگان دا اكتەرلىكتەن باستاپ كەيىن پرەزيدەنت بولىپ ءبىراق شىقتى ەمەس پە! ال مىنا اۋىراتلەت يليا يلينگە، بوكسەرلار گەنا گولوۆكين مەن سەرىك ساپييەۆكە نە جوق! نە جوعالتتى ولار پارلامەنتتە. نە جەتپەيدى ولارعا! ارينە، قۇقىعى بار عوي. ءبىراق، شيرىعىپ جۇرگەن ولار پارلامەنتتىڭ بەس-التى وتىرىسىنان كەيىن-اق قۋارىپ، بيسەپس، تريسەپس، دەلتالارى سولىپ قۋداي بولىپ شىعا كەلمەي مە! حالىققا ولاردىڭ گالستۋكپەن قىلقىنىپ وتىرعانى كەرەك پە! ماعان ولاردىڭ پارلامەنتتە وتىرعانى ءبىر تيىنعا دا كەرەگى جوق مىسالى. جاتتىعۋدى كىم جاسايدى سوندا، حالىقارالىق دودالارعا كىم دايىندالادى سوندا. الدە ولاردىڭ كۇنى ءبىتىپ، ۇلكەن سپورتتان حوش ايتىسقانى وسى ما. جوق ءويتىپ قورقىتپاڭدار. ماعان دا حالىققا دا ولاردىڭ دەپۋتات بولىپ وتىرعانىنان دا چەمپيوناتتار مەن وليمپيادا كوك بايراعىمىزدى جەلبىرەتىپ جۇرگەندەرى قىمبات. ولارعا ءالى ەرتە. كەزى كەلەدى. اناۋ ولگا شيشيگينا دا قازىرگە دەيىن دەپۋتات بولىپ كەلدى ەمەس پە. سولاي ولگا سەكىلدى كەيىنىرەك كەلگەندەرى دۇرىس. سپورتتى نەگە جۇتاتىپ، توقىراتۋىمىز كەرەك. سپورتشى كەرەك بولسا بۇلاردان دا كەمەل جاسقا كەلگەن جاتتىقتىرۋشىلار، سپورتتاعى ۇلەسى باسىم تورەشىلەر، دەنە شىنىقتىرۋ ءپانىنىڭ ەڭبەگى سىڭگەن وقۋ ءىسىنىڭ ۇزدىكتەرى لايىق ەمەس پە! باياعىدا فاريزا وڭعارسىنوۆا، قۇدايبەرگەن سۇلتانبايەۆ، نۇرلان ونەربايەۆتار دەپۋتات بولدى. سولاردىڭ تىندىرىپ جىبەرگەن ىستەرىن ايتىڭدارشى ماعان. نە ىستەدى ولار! ولار وزدەرىن وزدەرى جوعالتىپ الدى! انشىلەردەن بەكبولات تىلەۋحانوۆ تا ءجۇردى، كوردى پارلامەنتتى. ايمان مۇساحودجايەۆا دا بولدى جانە قازىرگى تىزىمدە تاعى بار ءانشى اتىنان دا، رەكتورلىق لاۋازىم اتىنان دا. ال مىنا جانار دۇعالوۆا مەن قايرات نۇرتاسقا نە جەتپەيدى! اتاق تا بار، بايلىق تا بار ولاردا. كونسەرت زالىنداعى ساحنانى، ساياسات ساحاناسىمەن شاتىستىرىپ العان جوق پا ولار. اندەرىن ايتىپ جۇرە بەرمەي مە ونان دا. بۇل نە ماسقارا! پارلامەنت ابدەن ويىنشىق بولعانى ما اتاق پە داڭقتان «ماس بولىپ» باسى اينالعان جۇلدىزدار كەلە بەرەتىن. سولار ءتىپتى ينكورپوراسيا، كوديفيكاسيا، سەرۆيتۋت، كوندومينيۋم سەكىلدى زاڭ سوزدەرىن بىلە مە ەكەن!
قالعان وتىز ءۇش كانديداتتى ءتىپتى ايتپاي-اق قويسام با... ولار تۇگەلىمەن دە وتكەن ايداعى دەپۋتاتتار! قايتىپ كەلگەن قىز جامان دەيمىز با، الدە قايتقان مالدا بەرەكە بار دەيمىز بە! كەتەمىن دەپ كەتتى، وزدەرىن وزدەرى تاراتىپ الدى. ال ەندى نەعىپ قايتا كەلىپ تۇر بۇلار؟ بۇل ءتىپتى لوگيكاعا دا، قيسىنعا دا كەلمەيدى عوي. ءوز ايتقانىن ورىنداۋ كەرەك ەمەس پە...اجىراسامىن دەپ سوتقا ارىز بەرىپ الىپ، رايىنان قايتىپ ارىزدى كەرى العان جاعداي سەكىلدى عوي بۇل. بۇل دەپۋتاتتاردان، ياعني «كانديداتتاردان» نە ءۇمىت كۇتە الامىز ەندى. ولار كىم دەسەڭىز مىنە مىنالار. تىزىمدەرىن ادەيى ورىسشا جازايىن:
1. مايرا ايسينا - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
2. يرينا ارونوۆا - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
3. نۋرلان ابديروۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
4. ماۋلەن اشيمبايەۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
5. اسكار بازاربايەۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
6. زاگيپا بالييەۆا - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
7. ەرسۋلتان بەكتۋرگانوۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
8. سۆەتلانا بىچكوۆا - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
9. جەكسەنباي دۋيسەبايەۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
10. سەرگەي دياچەنكو - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
11. ەرتايەۆ باحىتجان - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
12. كوجاحان جاباگييەۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
13. كابيبۋللا دجاكۋپوۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
14. جانات جاراسوۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
15. گۋلنار يكسانوۆا - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
16. گۋلنارا يسيمبايەۆا - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
17. كۋرالاي كاراكەن - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
18. گۋلجانا كاراگۋسوۆا - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
19. ارمان كوجاحمەتوۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
20. ايگۋل نۋركينا - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
21. ومارحان وكسيكبايەۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
22. شاۆحات وتەميسوۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
23. مەيرام پشەمبايەۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
24. نۋرتاي سابيليانوۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
25. سەريك سەيدۋمانوۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
26. سماگۋل باحىتبەك - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
27. كۋانىش سۋلتانوۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
28. اباي تاسبۋلاتوۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
29. مۋحتار تينيكەيەۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
30. سەريك ۋمبەتوۆ - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
31. ولگا شيشيگينا - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
32. گلەب ششەگەلسكيي - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
33. تاتيانا ياكوۆليەۆا - دەپۋتات V سوزىۆا ماجيليسا پارلامەنتا رك
ءا مەيلى، قالعان كانديداتتار دا جەتەدى، ولاردىڭ ءوزى ءبىراز پايىز قۇرايدى حالىقتىڭ اراسىنان شىققان دەپ ويلايتىن شىعارسىز. وندا، قاتەلەسەسىز!
ويتكەنى، بۇل كانديداتتاردىڭ قىرىققا جۋىعى وڭكەي ىعايلار مەن سىعايلار، قۇرىلتايشىلار، ديرەكتورلار، تەحنيكالىق ديرەكتورلار، اتقارۋشى ديرەكتورلار، ءىرى ۇيىمداردىڭ پرەزيدەنتتەرى، ۆيسە-پرەزيدەنتتەرى، باستىقتارى، جەتەكشىلەرى، مەڭگەرۋشىلەرى، ءتوراعالارى، ولاردىڭ وزگە دە «زامدارى» مەن قۇرىعانىنىڭ ءوزى ءبولىم باستىقتارى ەكەن. وسىنداي ناشاندىك-ستارشىندار اراسىندا ىرىمعا جالعىز عانا مەحانيك پەن ءبىر ءماشينيستىڭ كومەكشىسىن كىرگىزىپتى. وندا دا ول قاراپايىم مەحانيك ەمەس اتى دارداي «ەۋرازيالىق ەنەرگەتيكالىق كورپوراسيا» اق مەحانيگى. وسىلاردىڭ اراسىندا سۋىققا توڭىپ، الا سومكە ارقالاي ءجۇرىپ جەتەر بيىگىنە جەتكەن «باستىق» نە ەلگە موتيۆاسيا بەرىپ تاجىريبەسىمەن بولىسەردەي ناعىز «كاسىپكەر» بولسا قانە...، وتاندىق برەند قالىپتاستىرىپ قازاقستاندىق ەكونوميكانى اياعىنان تىك تۇرعىزارداي ەڭبەگى سىڭگەن تۇلعا بولسا، قانە ... وقۋ ىسىنە ەڭبەگى سىڭگەن قاراپايىم ءمۇعالىم قايدا، وقىتۋشى قايدا، اق حالاتتى دارىگەر قايدا، قۇرىلىسشى قايدا، ەلەكتريك، ساتۋشى، ساۋىنشى، سلەسار، سانتەحنيكتى ايتپاي اق قويايىن عالىم قايدا عالىم! شىنايى ەكونوميكا مامانى قايدا، مەملەكەتتىڭ قىر سىرىن تەرەڭنەن ويلايتىن فيلوسوف قايدا، قوعامنىڭ نە ەكەنىن بىلەتىن الەۋمەتتانۋشى سوسيولوگ قايدا، ساياساتتانۋشى پوليتولوگتار قايدا، ۇلت مۇددەسىن كوزدەيتىن قوعام قايراتكەرلەرى قايدا، ەلدىڭ قالىپتاسۋى مەن وتكەنىن ارىدەن بىلەتىن تاريحشى قايدا، ءوز تورىنەن ءوزى ايرىلعانداي بولعان زاڭگەرلەر قايدا. قايدا زاڭگەرلەر!
مىنە، وسى كورسەتىلگەندەر نەگىزىندە مىناداي ۇسىنىستارىمدى بىلدىرگىم كەلەدى:
1. پارتيالىق تىزىمگە ەنۋ اشىق، جاريالى تۇردە جۇرگىزىلۋى كەرەك؛
2. پارتيالىق تىزىمگە ەنۋ مۇمكىندىگى حالىققا تانىس ءارى قولجەتىمدى بولۋى قاجەت؛
3. پارتيالىق ءتىزىمدى جاساۋعا، وزگەرتۋگە، تولىقتىرۋعا، تالقىلاۋعا تەك پارتيانىڭ ەمەس، جالپى حالىقتىڭ قاتىسۋ مۇمكىندىگى قامتاماسىز ەتىلۋى كەرەك. ويتكەنى «نۇروتان» كۇللى حالىقتىڭ پارتياسى.
4. پارتيالىق ءتىزىم جاسالۋدا بارلىق توپتىق مۇددەلەرى ەسكەرىلىپ، شىنايى تەڭگەرىم بولۋى كەرەك.
5. ءماجىلىستىڭ 98 دەپۋتاتى قازاق ۇلتىنان بولۋى كەرەك. سەبەبى، اسسامبلەيا اتىنان مانداتقا يە بولاتىن 9 دەپۋتات ەسەبىنەن باسقا ۇلتتاردىڭ مۇددەسى كوزدەلىپ وتىر.
6. ال ەگەر 98 دەپۋتاتتىڭ تەك قازاق ۇلتىنان قۇرالۋ مۇمكىندىگى بولماي، بۇل جەردە دە وزگە ۇلتتار سايلاناتىن بولسا، وندا 1) اسسامبلەيا ينستيتۋتى كونستيتۋسيالىق زاڭنامادان الىنىپ تاستالۋى كەرەك نەمەسە 2) اسسامبلەيا قازاقستان حالىقتارى اسامبلەياسى بولعاندىقتان 9 دەپۋتات اراسىنان قازاق ۇلتى وكىلىنىڭ دە مانداتقا يە بولۋ مۇمكىندىگى قاراستىرىلۋى كەرەك.
7. كاسىبي پارلامەنت قۇرۋ جولىندا دەپۋتاتتاردىڭ 40 پايىزى زاڭگەرلەردەن، 10 پايىزى ەكونوميستەردەن، 10 پايىزى ساياساتتانۋشىلاردان، 10 پايىزى الەۋمەتتانۋشىلاردان، 10 پايىزى تاريحشىلار، فيلوسوفتار، جۋرناليستەردەن ، قالعان پايىزى وزگە توپتاردان قۇرۋ جايى ەسكەرىلگەنى ءجون.
8. پارتيالىق ءتىزىمنىڭ ەكىنشى ءبىر بالاما ءتىزىمىن جاساۋ تاجىريبەسىن قولدانعان ءجون. سوندا وسى پوستى تۋىنداپ وتىرعانداي ماسەلەلەر تۋىنداماي حالىق ءبىر پارتيانىڭ ەكى ءتىزىمىنىڭ قالاعانىنا داۋىس بەرەر ەدى.
بۇل كورسەتىپ وتىرعان ۇسىنىستارىمنىڭ بارلىعى ەشقانداي دا كونستيتۋسيانى وزگەرتۋدى تالاپ ەتپەيدى. ولار سايلاۋدى ۇيىمداستىرۋدىڭ اعىمداعى تارتىپتەرىنە عانا، تەك «جارعىلىق» دەڭگەيدە قاتىستى. ابدەن كۇيزەلگەن حالىق سىزگە ۇلكەن سەنىم ارتىپ وتىر. ءتىزىمدى وبەكتيۆتى قاراستىرۋ بىزگە قولجەتىمسىز بولسا، ءسىزدىڭ قولىڭىزدا عوي. مەن ەشقانداي وپپوزيسيا مۇشەسى ەمەسپىن جانە بۇل پوستىم ارقىلى ەشقانداي دا حالىقتى سايلاۋعا قاتىسۋدان باس تارتۋعا شاقىرىپ تۇرعان جوقپىن. مەن بار بولعانى پليۋراليزم قاعيداسىنا سايكەس ءوز پىكىرمدى ءبىلدىرىپ، پارتيالىق تىزىمدەگى كانديداتتارعا بايلانىستى ۇسىنىستارىمدى عانا ايتىپ وتىرمىن.
پارتيا جەتەكشىسى رەتىندە سىزدەن پارتيالىق تىزىمدەگى كانديداتتاردى ناقتىلاپ، لايىقسىز تۇلعالاردى الىپ تاستاپ، ىرىكتەۋ كەزىندە اۆتوردىڭ سايلانۋ مۇمكىندىگى بار-جوقتىعىن قاراستىرا وتىرىپ وسى پوستىدا كورسەتىلگەن ۇسىنىس-تىلەكتەرىمدى ەسكەرۋىڭىزدى سۇرايمىن.
اينالاڭىزداعى، پارتياڭىزداعى جاعىمپازدار مەن جارامساقتار كوشتى اداستىرىپ، ەلىمىزدى جارعا جىعىپ، داعدارىسقا ۇشىراتتى. سول جاعىمپازداردىڭ ءسىز قالاماساڭىز دا، ەرىكسىز ءسىزدى اۆتوريتارلىق تۇلعاعا اينالدىرۋ ءقاۋپى باسىم!
ونداي الدىڭىزدا باس شۇلعاپ، بىلاي شىعىپ ءوز مۇددەسىن كۇيتتەيتىن جاعىمپازداردان ارىلىپ شىنايى بىلىكتى، قايمىقپاي تۋرا ايتا الاتىن، قولىنان ءىس كەلەتىن كرەاتيۆتى سۋبەكتىلەردەن مىقتى كورپۋس قۇرايتىن مەزگىل جەتتى ەلباسى! ءارقاشان حالىق جولىنداعى قىزمەتكە ءازىرمىن!