«جۇرە بەرسەڭ، كورە بەرەسىڭ» دەگەن راس ەكەن. جىلدان جىلعا ساياسي ماڭىزى كەمىپ بارا جاتقان قازاقستانداعى سايلاۋ جۇيەسى مىنا ماجىلىستەگى ورىنتاق ءۇشىن تالاستا دا ءبىراز كۇلكىگە ۇشىرايتىن ءتۇرى بار. كۇلەتىن جۇرتتىڭ الدى كۇلىپ تە جاتىر. وسى ورايدا ەرىنبەگەن ءسوز ەتىپ جاتقان ءانشى، سپورتشى مىرزالاردى قويا تۇرىپ، سولاردىڭ تاساسىنا تىعىلعان، مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىندە كەمى ون جىلدان ارتىق تاجىريبەسى بار «ساڭلاق» ساياساتكەرلەر تۋرالى از-ماز ءسوز قوزعاساق دەيمىز.
«ساڭلاق» ءسوزىن نە سەبەپتى تىرناقشاعا العانىمىزدى ءىشىڭىز سەزىپ وتىرعان بولار. بۇل ءسوز قازاق تىلىندە «تاڭداۋلى»، «ادەمى»، «وزات» دەگەن ماعىناعا يە. ساياساتتاعى ساڭلاقتىڭ جايى بەلگىلى. ساڭلاق ساياساتكەر دەپ ءبىز ەلدى ۇيىتاتىن اۋزى دۋالى، تۇششىمدى وي ايتاتىن، وتكىر ءتىلدى، اقىل، پاراساتى مول، تاجىريبەسى جەتىك مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرىن ايتامىز. ونداي جاندار قازىرگى ساياسات ساحناسىندا جەتىپ ارتىلادى. ءوزىمىز كۇندە جەردەن الىپ، جەرگە سالىپ جۇرگەن بيلىك دالىزىنەن دە بىرنەشەۋىن تابا الاسىز. ارينە، بيلىكتەگى ساياساتكەرلەردىڭ بارلىعى بىردەي ەلگە جاعا بەرمەۋى مۇمكىن. دەي تۇرعانمەن، ەلگە تانىمال، قولىنان ءىس كەلەدى دەيتىن ازاماتتار از ەمەس.
مىنا سايلاۋ سول بيلىك اينالاسىنداعى ساياساتكەرلەردىڭ وسالدىعىن تاعى ءبىر پاش ەتكەندەي. وعان كۇنى كەشەگى «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ ايگىلى ءتىزىمى سەبەپ بولىپ وتىر. ءار سايلاۋ سايىن ءبىر «جاڭالىق» شىعاراتىن ءبىزدىڭ بيلىك بۇل جولى ساياسي بايگەگە ساحنا جۇلدىزدارى مەن سپورت سەركەلەرىن قوسىپ وتىر. 127 ادامنان تۇراتىن تىزىمدە جالپى سانى ونعا جەتپەسە دە سول جۇلدىزداردىڭ داڭعازاسى قالعان 120 كانديداتتى تاسادا قالدىرىپ وتىر. تاسادا قالدىردى دەگەنىمىز جاي. قايتا الدىڭعى «پلانعا» جۇلدىزداردى شىعارۋعا سول ءتىزىم اۆتورلارىنىڭ وزدەرى مۇددەلى سياقتى. جيىرما جىل بويى ايتىلىپ كەلە جاتقان «ءالاۋلايدى» قايتالاۋعا ۇيالىپ، ءاۋباستان ويلاستىرىلعان جوسپارعا كەلەدى بۇل قۇيتىرقىلىق. ايتپەسە، الگى ءتىزىمنىڭ ىشىندە قاراپايىم اۋىلدان رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدەگى لاۋازىمدارعا دەيىن اتقارعان تاجىريبەلى شەنەۋنىكتەر جەتىپ ارتىلادى.
«نۇر وتاننىڭ» ورتالىق اپپاراتىندا قىزمەت ەتەتىن جىگىتتەردىڭ ءبىرى جاقىندا وسىعان وراي الەۋمەتتىك جەلىدە «تۇسىنىك» بەرىپ، باس پارتيانىڭ ءتىزىمىن وزىنشە «تاپسىرلەدى».
ول جىگىتتىڭ «كەز كەلگەن پارتيا حالىقتىڭ داۋسىنا يە بولۋ ءۇشىن ءتۇرلى ساياسي تەحنولوگيانى پايدالانادى. «نۇر وتان» حالىققا، اسىرەسە جاستارعا كەڭىنەن تانىمال ەسترادا مەن سپورت جۇلدىزدارىن تارتقان ەكەن. ءوز باسىم ۆيرتۋالدى ەلەكتورات، ۆيرتۋالدى ۇگىت-ناسيحات ماسەلەسىنە كوڭىل ءبولىپ جۇرگەندىكتەن، اتالعان ازاماتتاردىڭ ينتەرنەتتەگى قولداۋشىلارىن قاراپ شىقتىم. زەرتتەۋ وبەكتىسى رەتىندە ءبىر عانا ينستاگرامداعى اككاۋنتتارى الىندى. قايرات نۇرتاس – 883 مىڭ، جانار دۇعالوۆا – 760 مىڭ، گەنناديي گولوۆكين – 571 مىڭ، سەرىك ساپييەۆ – 133 مىڭ، يليا يلين – 268 مىڭ جازىلۋشىعا يە. بۇل اتالعان بەستىكتىڭ دەپۋتات بولادى دەگەندى ەمەس، 2 ميلليون 615 مىڭ ادام سايلاۋ تۋرالى جانە «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ سايلاۋالدى جۇمىستارىنان حاباردار بولادى دەگەندى بىلدىرسە كەرەك»، - دەگەنىنەن ۇققانىمىز، باس پارتيا بۇل جۇلدىزداردى جارناما ءۇشىن عانا پايدالانىپ وتىر. «دۇشپاننان تۇك تارتساڭ دا – پايدا» دەگەندەي، «نۇر وتان» انشىلەر مەن سپورتشىلاردىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى فاناتتارىنىڭ ارقاسىندا ەكى جەپ بيگە شىقپاق ەكەن. بىلاي قاراساڭ، ءبارى زاڭدى. ءوز جانكۇيەرى جوقتار بىرەۋدىكىن پايدالانباعاندا قايتەدى؟
وسى جەردە جاس ساياساتتانۋشى بيلىك پارتياسىنىڭ بار كارتاسىن اشىپ قويعان جوق پا؟ ياعني، «كانديدات – ۇمىتكەر. ول ماندات يەسى ەمەس» دەي وتىرىپ، ساحنا جۇلدىزدارىن تەك سايلاۋالدى ۇگىت جۇمىستارىنىڭ كورنەكىلىگى ءۇشىن عانا پايدالانباق نيەتتەرىن ءبىلدىرىپ قويمادى ما؟ ەگەر، شىنىمەن سولاي بولىپ جاتسا، وعان دۇعالوۆا داۋ ايتىپ، نۇرتاستىڭ تاۋى شاعىلار دەپ ويلامايمىز. ءبىراق، سۇيىكتى انشىلەرىن بيلىك مىنبەرىنەن كورەمىز دەپ ۇمىتتەنگەن قانشاما جانكۇيەردى (پارتيا ءۇشىن – ەلەكتوراتتى) قايدا قويامىز؟ جوعارىدا ايتىلعان ينستاگرام قولدانۋشىلارى ەرتەڭگى سايلاۋدا سول انشىلەر ءۇشىن داۋىس بەرمەي مە؟
وسى قالايماقاننان انىق ۇققانىمىز، مىنا جۇلدىزدار ساياسي ناۋقاننىڭ ساندىك قۇرالى بولىپ وتىر. بۇعان دەيىن دە سولاي بولعان. تەك، قولدانۋ تاسىلدەرى ءسال باسقاشا ەدى. پارتيالار مەن كانديداتتار ەل-ەلدى ارالاپ، حالىقپەن كەزدەسۋلەر وتكىزگەندە ول جيىندار شاعىن كونسەرتسىز ۇيىمداستىرىلمايتىن. ءاربىر ۇگىت-ناسيحات توبىمەن بىرنەشە ءانشى ەرىپ جۇرەتىن. وندا دا اتاق-داڭقىنا، بيلىكتەگىلەرگە جاقىندىعىنا قاراي توپتالاتىن. روزا رىمبايەۆا باستاعان تاڭداۋلى انشىلەر بيلىك پارتياسىنىڭ ۇگىت جۇمىسىنا كورىك بەرسە، كەنجەعالي مىرجىقباي، ءشامىل ءابىلتاي سىندى اعالارىمىزدى كەزىندە «اقجولدىڭ» اينالاسىنان كورەتىنبىز. بۇل جولى بيلىك سول ءداستۇردى بار بولعانى، ءقازىر سانگە اينالعان تەرمينمەن اتار بولساق، از-ماز «وپتيميزاسيالاعان». ونسىز دا باس پارتيانىڭ شاشباۋىن كوتەرىپ، ءىس-ساپارعا شىعادى، وڭەشىن جىرتىپ ءان ايتادى. اقىرى، سايلاۋعا دەيىن بىرگە جۇرەتىن بولعان سوڭ انشىلەردى دە سايلاۋ تىزىمىنە ەنگىزە سالعان. ال، ناق پارلامەنتكە باراتىن ساقا ساياساتكەرلەر، ساحنا سىرتىنان باقىلاۋشىنىڭ ءرولىن عانا اتقارماق. اڭگىمەمىزدىڭ باسىنداعى «ساڭلاق» ءسوزىن ولارعا قيماي وتىرعانىمىز دا سودان.
جومارت ابدوللا ۇلى
