Keshe Májilis pen máslıhat depýtattarynyń kezekten tys saılaýynda daýys bergennen soń Elbasy Nursultan Nazarbaev otandyq jáne sheteldik jýrnalıserdiń saýaldaryna jaýap berdi. Sol suraqtardyń BAQ-ta jarıalanǵandarynyń ishinde ilip alarlyǵy – eldiń parlamenttik basqarý júıesine kóshý múmkindigi men saılaýdan keıingi Úkimet quramynyń qalaı jasaqtalatyny týraly suraqtar boldy.

Alǵashqysyna súıkeı qamshylaı jaýap bergenimen Prezıdent Qazaqstan Parlamentiniń túptiń-túbinde pármendi organǵa aınalatynyn jáne onyń qajetti shara ekenin bildirdi.

«...Saıası júıeniń ózgerýi – Konstıtýsıanyń máselesi. Ony halyq referendýmda qabyldady jáne ózgeristerdi de halyq qabyldaıtyn bolady. Ózgerister bolý kerek. Qazaqstanda Prezıdenttik basqarý júıesi jumys isteýde. Áńgime bılik ókilettiligin bılik tarmaqtarynyń – Prezıdent, Parlament pen Úkimet arasynda bólý týraly bolýy múmkin. Biz bul baǵytta oılanyp jatyrmyz. Al, onyń qashan júzege asatynyna kelsek, biz ekonomıkadaǵy, álemdegi, el ishindegi ahýalǵa qaraımyz. Eger basqarýdyń basqa júıesine kóshý kerek bolsa, biz bul týraly jan-jaqty oılastyratyn bolamyz, oılastyryp jatyrmyz da», - dep jaýap berdi Elbasy sheteldik jýrnalıserdiń biri qoıǵan saýalǵa.

Elbasynyń bul aıtqandarynan sheteldik áriptesimizdiń ne túsingenin qaıdam, bizdiń uqqanymyz, Prezıdent pen onyń aınalasyndaǵylar Qazaqstannyń Parlamenttik júıege kóshýin qoldaǵanymen, ázirge ondaı qajettilik joq dep sanaıtyn sıaqty. Ol oıymyzdy Prezıdenttiń «Bizdi demokratıaǵa asyqtyrýdyń qajeti joq. Demokratıa – bizdiń jolymyzdyń basy emes, jolymyzdyń aqyry» degen sózi de nyqtaı tústi.

Saılaý týraly dúbir shyqqaly halyqty Parlamenttiń jańarýynan kem mazalamaǵan másele – Úkimet quramynyń, durysy onyń jetekshisiniń aýysýy bolǵan edi. Bul másele de BAQ ókilderiniń nazarynan tys qalmapty. Prezıdent ótkizgen brıfıńte bul suraq ta qoıyldy.

«Ony daýys berý nátıjelerine qaraı kóremiz. Aldyn ala boljam boıynsha, Parlament pen jergilikti máslıhattar 60 paıyzǵa ózgermek. Parlament kásibı parlament bolady. Al, Úkimetti Parlament jasaqtaıdy. Jańadan saılanǵan Parlament aldynda Úkimet óz ókilettikterin tapsyrady. Parlament quramy bekigen soń depýtattar Úkimetke senim bildirý úshin daýys beredi. Eger senim bildirilse, Úkimet jumysyn jalǵastyrady. Senimsizdik bildirilse, Úkimet taratylady. Bul – depýtattardyń tolyq quqyǵy», - degen Elbasy bul jerde de jalpy túsinikterden bólek, «óz aıtary» baryn bildirdi.

«Al, meniń jeke pikirimdi bilgilerińiz kelse, Úkimet byltyr prezıdent saılaýynan soń aýysqanyn esterińizge salǵym keledi. Ol da Konstıtýsıa boıynsha jasaldy. Úkimettiń búgingi quramy biz qazir jumys istep jatqan zańdar men baǵdarlamalardy, daǵdarysqa qarsy baǵdarlamany, bes ınstıtýsıonaldy reformany ázirledi. Men Úkimet quramy óte saýatty jasaqtalǵan dep oılaımyn. Barlyǵy bilimdi, birneshe tildi biledi, óz isteriniń sheberleri. Bizge, meniń oıymsha, olardyń bastaǵan isti aıaǵyna jetkizýine múmkindik berý kerek sıaqty», - dedi Prezıdent.

Al, endi túsinip kórińiz. «Bizge negizi bylaı qaraı barý kerek. Biraq, men olaı barmaı-aq qoıý kerek dep oılaımyn» degen jańyltpashtan ne uǵýǵa bolady?! Opozısıa ókilderi parlamenttik júıege kóship, saıası reforma jasaý kerek degendi aıtyp júrgenine jıyrma jylǵa jýyq ýaqyt boldy. Aqorda da ótken jyldardan beri parlament ókilettiligin keńeıtýge múddeli ekenin bildirgen bolyp júr. Biraq, naqty is joq. Alǵa jyljyǵysy kelmeıdi. Áıtpese, «demokratıalyq jolmen ótken ádil saılaýda jasaqtalǵan osy parlamenttiń ókilettigin keńeıtemiz» dese, aldyńǵy aıtqandaryna esh kereǵar bolmas edi ǵoı.

Odan keıin, «Úkimet byltyr jańartyldy» degeni de qısynǵa kelińkiremeıdi. Byltyr prezıdent saılaýynan keıin Elbasy Úkimet quramyn ózgerissiz qaldyrýdy usynǵanda, qolbala parlament oǵan únsiz kelise salǵanyn eshkim umyta qoıǵan joq. Endeshe, Elbasy qaı Úkimettiń jańarǵanyn aıtyp otyr?

Úkimet tek «Shetinen saýatty, shetinen bilgir» sheneýnikterden quralsa, el nege daǵdarys qyspaǵyna túse beredi? Ekonomıkanyń kem tustaryn halyqtyń zeınetaqysy men aıyppuldar esebinen toltyrýdan basqa joldardy nege qarastyrmasqa? Jıyrma jyl boıy shıkizat satýdan basqa túk bitirmegen búgingi mınıstrlerdi qalaısha «óz isiniń sheberi» deımiz? Qatardaǵy mınıstrlerdi aıtpaı-aq, osy ýaqytqa deıin ne bir oblys basqarmaǵan, ne bir óndiris ornynda eńbek etpegen, ótken-ketkeni kúmándi, alaıda, eki márte Premer-mınıstr laýazymyna taǵaıyndalǵan, Qazaqstan tarıhynda premerlik taqta eń uzaq otyrǵan Kárim Másimovti aýystyrý qandaı qıyndyq týǵyzady? Opozısıada júrgenderdi alyp kelmese de, qazirgi Úkimet quramynda premerlik orynǵa laıyq bir mınıstr joq pa? Bar, árıne. Bıliktiń eńbektorysy atanǵan Baqytjan Saǵyntaev, jańa tehnologıalar men ınvestısıa salasyn uzaq jyl basqaryp kele jatqan Áset Isekeshov, ekonomıkanyń ár salasynda eńbek etken Ómirzaq Shúkeev, basqarǵan oblysyn gúldendirip jiberetin, jergilikti halyqtyń tek alǵysyna bólenip júrgen ákimder Qyrymbek Kósherbaev, Berdibek Saparbaev kimniń taqıasyna tar keledi?  Osyǵan deıin bir márte premerliktiń dámin tatqan, elbasynyń senimdi kadry sanalatyn Imanǵalı Tasmaǵambetovty bul laýazymǵa olqy dep kim aıta alady?

Aıta berse, halyqtyń kókeıinde kóp másele júr. Eldiń basym bóligi bılikten osy saılaýdan soń birshama jańalyq kútti. Úmittendi. Elbasy zań shyǵarýshy organdy bir jaqty etken soń, Úkimette aýys-túıis bolady, bılik basyna elshil tulǵalar keledi, basqarý júıesi halyqqa betin qaratady dep sendi. Túrli arandatýlar men aıdap salýlarǵa ermedi. Al, sol halyq senimin bılik aqtady ma?

Tápsirshiler Elbasynyń bul aıtqandaryn áli talaı «túsindirer». «Elbasy Úkimet aýyspaıdy, Parlament kúsheımeıdi» dep ashyq aıtqan joq. Barlyǵy ýaqytymen retteledi» deıtinder tabylar. Alaıda, qazaqstandyq saıasattyń jazylǵan, jazylmaǵan zańdarynan habary barlar Elbasynyń keshegi aıtqandaryn keleshek saıasattyń qalaı qaraı yǵatynyn bildiretin emeýrin dep túsinedi. Solaısha, kóktemmen birge bir jańalyq bolar degen úmit te sý sepkendeı basyldy.

Jomart Abdollauly