MediaNet Halyqaralyq jýrnalısıka ortalyǵy janyndaǵy «DEMOSCOPE» búrosy Qazaqstan turǵyndarynyń devalvasıaǵa kózqarasy men devalvasıanyń tıgizgen áserin anyqtaý maqsatynda saýalnama júrgizdi. Saýalnamaǵa Astana, Almaty qalalary men Qazaqstannyń 14 oblys ortalyǵynan barlyǵy 2000 adam qatysty. Suraqtarǵa 18-jastan joǵary 70% áıelder men 30% er adamdar jaýap berdi.
2014 jyldyń aqpan aıynda bolǵan devalvasıa qazaqstandyqtardyń besten bir bóliginiń jınaǵan aqshasyna aıtarlyqtaı keri áser etti. Sonymen qatar, 14%-ń jınaq aqshasy az ǵana sýmmaǵa zıan shekti. Saýalnamaǵa qatysýshylardyń jartysynan kóbiniń (54%) jınaq aqshasy bolmaǵandyqtan, eshqandaı ózgeris baıqalmady. Al jaýap berýshilerdiń 6%-ń aqshasy shet el valútasymen saqtalǵandyqtan zıan shekpedi. Saýalnama nátıjesi devalvasıanyń saldarynan týyndaǵan taýarlar baǵasynyń ósýi jeke/otbasylyq búdjetke tikeleı áser etkendigin kórsetti. Sol sebepti, respondentterdiń 32%-y tamaqtanýǵa jumsalatyn shyǵynyn, 10%-y kıim alýǵa jumsalatyn qarjysyn qysqartqan. Al saýalnamaǵa qatysýshylardyń 8%-y turmystyq tehnıka satyp alýdy ýaqytsha toqtatsa, 18%-y páter nemese kólik satyp alýdy keıinge qaldyrǵan. Al suraqtarǵa jaýap bergen qazaqstandyqtardyń 2,5%-y balalardyń oqýyna jumsalatyn shyǵyndy qysqarttyq dep jaýap berdi.
Respondentterdiń onnan birinen kóbi devalvasıa saldarynan týyndaǵan baǵanyń ósýi barlyq nárseden únemdeýe májbúrleıdi dep jaýap berdi. Al, devalvasıa 19% qazaqstandyqtardyń búdjetterine de ómirlerine, de eshqandaı áser etpegen. Saýalnama júrgizý barysynda qatysýshylarǵa devalvasıa áserinen týyndaǵan qarjylyq shyǵynnyń ornyn qalaı toltyrasyz degen suraq qoıyldy. Úshten bir bóligi, naqty aıtsaq 36%-y, eshteńeni ózgertpeımin dep jaýap berdi. Al qatysýshylardyń 31%-y qarjylyq shyǵynnyń ornyn toltyrý úshin jumys berýshilerge jalaqyny kóterýge ótinish bildiremin dedi. Al 15%-y jalaqysy joǵary jumys qarastyramyn dep jaýap berdi. Saýalnamaǵa qatysýshylardyń 7%-y uzaq ýaqytqa arnalǵan jalaqysy joǵary jumys izdeýge nıetti eken. Biraq ol úshin jalaqysy joǵary jumysqa qajetti iskerlik daǵdylardy oqımyn deıdi.
Devalvasıa qazaqstandyqtardyń bolashaq jınaq aqshalaryn josparlaýǵa da áser etti. Olardyń 25%-y jınaq aqsham joq, bolashaqta ta bolýy ekitalaı dep jaýap berdi. Besten bir bóligi (20%) bolashaqta aqshalaryn AQSH dollarymen saqtaımyz deıdi. Al 23%-ǵa jýyǵy qarjysyn aralas: bir bóligin teńge, bir bóligin dollar, bir bóligin eýromen saqtamaqshy. Al 3,5%-y aqshany tek eýromen saqtaǵan durys deıdi. Respondentterdiń 18%-y eshqandaı qarjylyq qaýipterge qaramastan, ulttyq valúta teńgege senim bildiredi. Qalǵan 0,5%-y jınaqtaryn altyn, aksıa, tipti almaz kúıinde saqtaýdy durys dep esepteıdi.
