Saıat Qamshyger - 1978 jyly 1 mamyrda Shyǵys Qazaqstan oblysy, Jarma aýdany, Kezeńsý aýylynda dúnıege kelgen. Almaty memlekettik ýnıversıtetiniń qazaq fılologıasy fakúltetin úzdik aıaqtaǵan. Halyqaralyq «Shabyt» festıvaliniń, «Alash jáne rýh» jyr músháırasynyń jáne basqa da respýblıkalyq jyr músháıralarynyń júldegeri. 2001 jyly «Otyrar kitaphanasy» serıasymen «Sary gúl» atty tuńǵysh kitaby «Jazýshy» baspasynan jaryq kórgen. 2008 jyly «Jalyn» baspasynan shyqqan «Júrektegi aǵystar» atty jyr jınaǵynyń avtory.
2005 jyldan Qazaqstan Jazýshylar odaǵy basqarmasyna ádebı keńesshi.
Baqyt Baqytty shaq-balalyq kezim eken, Ómir degen-muńdarǵa tózý eken. Júregińe ımandy uıalatyp, Baqyt degen bir Haqty sezý eken. Allany súı, saǵan syı qaıtarady, Sonda ǵana kóńiliń jaı tabady. Kórkem minez tanytsań-baqyttysyń, Ómiriń de gúl bolyp jaıqalady. Imanyńmen túsirseń sanaǵa sham, Baıqalady nyǵmetter arada san. Adamzatty súıe bil júregińmen, Baqytyńdy eger shyn baǵalasań. Tunyq saqta júrektiń bulaǵyn sen, Basqa tebý baqytty-kúná bilseń. Jaratqannyń násibi buıyrady, Jelkenińdi Allaǵa bura bilseń. Adamzatqa oılanar ýaqyt búgin, Eki dúnıe baqytyn tatypty kim? «Táýbe» degen adamdar shyn baqytty, Musylmannyń ár kúni baqytty kún! Jaý shapqanda«Táýke han qaıtys bolǵan soń qazaq halqy birliginen aıyryla bastady,alaýyzdyq órshidi.Osyny paıdalanǵan jońǵarlar qazaq jerine qapyda shabýyl jasady...»
«Qazaqstan tarıhy» 4-tom, 318-bet
Deı kórmeshi «mynaý neni qozǵady», Jaý shapqanda esimde el tozǵany. Alataýym ala bóten daýys sap, Qarataýym qars aırylyp bozdady. Sabyrymdy óleńime sarqaıyn, Sezinbesem jyr azabyn tartaıyn. Jaý shapqanda Tarbaǵataı zarlady, Kúńirenip, qaıǵy jutty Altaıym. Ulytaýdyń qabyrǵasy sógildi, Balqashymnan qanshama jas tógildi! Qasyretten dalam jatty dal-dal bop, Jońǵar shaýyp, bult qursady kógimdi. Jaý shapqanda tústi qansha shańyraq, Birin-biri el joqtaýda ańyrap. Qaýymdarym azar boldy jamyrap, Aýyldarym mazar boldy qańyrap. Jaý shapqan kez eske salar quıyndy, Qaıtyp aıtam ushqan baqyt,kúıimdi? Jekpe-jekten taısalmaıtyn erlerim Qapy qalyp,taý-taý bolyp úıildi. «Elim-aılap» shyǵaramyn daýysymdy, Qapıada qudaı atsyn jaý sumdy. Arýlarym arýaqqa aınalyp, Besiktegi balam daǵy shanshyldy. Jońǵar—jaýym qoıynyna tas tyqqan, Aıdaharǵa aınalǵandaı qastyqtan. Qazaq qalaı óz elinde bodan bop, Qazaq nege kóz jumady ashtyqtan?! Endi qalaı bolady eken tirligiń, Týǵan elmen birge edi ǵoı kindigiń. Yntymaǵym aırandaı ed uıyǵan, İrkitteıin iridi me birligim?! Jaý shapqanda tynysym da taryldy, Kim urlady yrysym men barymdy?! Eń bolmasa birligimdi qaıtarshy, Tyńda qudaı, «Elim-aıdy»,zarymdy! «Elim-aı, elim-aı...» Baba rýhymen syrlasý Qojabergen Tolybaıulyna Rýhyńa bas ıemin, tuǵyrlym-aý, El qorǵap san súrinip jyǵyldyń-aý. Men sendeı som altynnyń synyǵymyn, maıdannan esh kem emes ǵumyr mynaý. O,babam! Eskertkishim—jyr,sarynym, Tóbemde baıandy bop tursa kúnim. «Elim-aı» jyryńdaǵy únińmin men, qorǵaǵan jerińniń bir jýsanymyn. Jaý shapsa jer apshysyn qýyrǵandaı, Sendeı er el qorǵaýǵa týylǵandaı. Jyrlaryń ór Rýhymnyń saýytyndaı, Kúıleriń urpaq úshin dýlyǵańdaı. «Elim-aı» zary keler qulaǵyma, Allanyń shydap berdik synaǵyna. Dáýirmen birge men de jyr oqımyn, Qazaqtyń Qojabergen jyraýyna. El azbas qushaǵynda aqyn barda, Ózegiń órt bop edi «ah» urǵanda. Janyńa jalǵyz Haqtan jaqyn bar ma, jaýyńa jebe bolyp atylǵanda?! Eldikti urpaqtaryń saıalaǵan, Qanatyn qyran qustaı jaıady adam. O, babam! Maıdandarda naıza bolyp, ımanyn beıbit kezde aıalaǵan! Ǵasyrlar el jarasyn emdegendeı, Qazaǵym Jeruıyǵyn kórgen eldeı. Aqyndar ómir súrer ańyz bolyp, Batyrlar kún keshedi ólmegendeı! Týǵan elim Anyq basyp júrsem de jurt aldynda, Namysyńdy týǵan el, jyrta aldym ba? Amanaty halqymnyń-babalarym, Bar senim men úmitim-urpaǵymda ! Týǵan elim, Kórsettiń qurmetińdi, Óteı alar ma ekenmin mindetimdi? Kóńilimde kók baıraq jelbireýde, Qyran bolyp súısem be kún betińdi?! Jappar ıem! Rızamyn, bas uryldy, Alshysynan túsirdiń asyǵymdy. Týǵan elim,anamdaı aıalaımyn, Men súıemin táýelsiz ǵasyrymdy! Iá,súıem, súıemin, taǵy súıem, Júrmin ázir ómirdiń aǵysymen. Qyzǵaldaqtaı qulpyrar qyzdarym bar, Ulym erteń súıiner «barysymen». Týǵan elim, máńgilik berik shynar, Týǵan halqym ózińe serik,syńar. Topyraǵyń bolsam el,armanym joq, Ózeginen tirshilik ónip shyǵar...
EŃSELİ ELİM
(nemese Táýelsizdik jyry)
Eńseli elim! Buzylmaı tursyn qaımaǵyń, Ónerim — olja, oljamdy saǵan baıladym. Alpamystaıyn ósedi halqym saǵattap, Jelbirep tursa qyrandy kók tý — baıraǵym. Dúnıeden ótken babalar ańsap azat kún, Shalqısyń búgin jolynan ótip azaptyń. Táýelsizdigim kóziniń aq pen qarasy, Qara orman halyq — qarǵa tamyrly qazaqtyń! Eńseli elim! Gúldeı ber Azıa tósinde, Baıandy baq bop Astana tursyn Esilde. Qazaǵym meniń! Saltanat, sániń jarasyp, Uzaqqa barsyn tarıhtyń kerýen kóshinde. Ulyń men qyzyń qamshysyn salsyn namysqa, Ár qazaq sonda aınalar bir-bir arysqa. Birlikte bolsaq jerimiz bizdiń Jeruıyq, Elderdiń basqa azýy batpas barysqa. Eńseli elim! Mereıiń ósip tur anyq, Asyr sap balań, Halqymyz jatyr qýanyp. Azattyǵyńdy jar salyp júr ǵoı Álemge Urpaǵyń qolǵa kókpeńbek tústi tý alyp. Qorǵaımyn saq bop Altaı men Oral arasyn, Jalaımyn tilmen halyqtyń bolsa jarasyn. Táýelsiz elim! Júregi sensiń jahannyń, Jaratqan Alla qoldasyn qazaq dalasyn! Men kóktemdi saǵyndym Men kóktemdi saǵyndym, kóktem meni, Janym jylý ańsaıdy kópten beri. Ár kúnderim taǵdyrdyń tartýyndaı, árbir mezgil— ómirdiń ótkelderi. Jol kútkendeı kóńilim júr eleńdep, Shýaǵymen kóktemniń gúl egem kóp. Kóktem maǵan keledi búrshik atyp, kóktem maǵan kóshedi bir óleń bop. Ótip jatyr aı jyljyp, kún jańaryp, Saǵynyshym muńmenen júr jamalyp. Árbir kúnnen kóktemdi izdep júrmin, ár kóktemnen kútemin bir jańalyq. Sándi ekenin ómirdiń san uqtyrǵan, Men kóktemdi saǵyndym saýyq qurǵan. Kútýdemin kóktemdi, al kóktem she? Úıden shyqpas arýdaı zaryqtyrǵan. Qıalymmen basamyn aıǵa da adym, Ǵumyrymnyń ár sátin aımaladym. Kóktem maǵan óleń bop kóshken kezde, Bálkim men de kóktemge aınalamyn! Balama syr Men túbinde qaıtamyn, Jarǵa baram, Al odan sál buryndaý Sharǵa baram. Týǵan jerdiń topyraǵyn jastyq etem, Menen qalǵan joldy sen jalǵa, balam! Al, qazirshe kerekpin súıikti elge, Eliń úshin baq pen qut jıyp terle. Qanattary qaıyrylǵan qyran qus em, Men jetpegen jetshi sen bıikterge. Alýan túrli júırik bar menen de elde, Bálkim bir kún aınalam óleńderge. Meıli, altyn kún batystan shyqsa daǵy, Men barmaǵan súńgı bil tereńderge. Hıkmetti bol toly ishi qazynaǵa, Bul ómirden túńilme, qajyma da. Yrys penen yntymaq elde dep bil, Qaı kúnde de halyqtan ajyrama. Bala kezden syrlasam jıi ómirmen, Jaratqanǵa qul bop bas ıemin men. Kózdiń nury, janymnyń bólshegisiń, Seni, balam, osylaı súıemin men! Qandasyma úshbý hat Aman bolsyn degen qazaq dalasy, Ar ma aǵaıyn, el men eldiń arasy. Panalady-aý bosaǵasyn jat jurttyń, Bir kezdegi baı-baǵlannyń balasy. Kókteı ótip shekaranyń qamalyn, Jetýdi oılap tozdy ultan, tabanyń. Elge jetseń tabar ediń qalaıda, Áz beıitin áje menen babanyń. Qushaǵyna alar kelseń ór eliń, Sen oralsań keńeıedi kólemim. Atajurtqa asyqtyń-aý armandap, Saǵynyshtyń erttep minip tóbelin. Zaman tynysh, seni kútip tur eliń, Bul jaqta da ertteýli tur kúreńiń. Atameken — óz jurtyńa kelýden, Úmitińdi úze kórme, tilerim. Ózge jurttan men senderdi qyzǵanam, Óz elinde bulańdasyn qyz, balań. Halqymyz bar saǵynysyp qaýyshar, Qalpymyz bar, júrek mynaý, syzdaǵan... Atajurtpen tabystyryp taǵdyryń, Qandaı ǵajap tamashalaý tań nuryn. Dombyramen qosylǵandaı qyl qobyz, Shyrqaıyq bir erkindiktiń án-jyryn. Qandasyna bola alatyn bek tireý, Qazaǵyń bar ózge jurttan tektileý. Qaı qıyrda júrse daǵy qazaǵym, Ottan ystyq Otany onyń tek bireý!Dosym keldi
Dosym keldi aýyldan, bul – jańalyq, meniń janym qalada júr qamalyp. Jaımashýaq kún syndy kóktem keldi, aınalasyn jap-jaryq nurǵa malyp! Shirkin dáýren! Aýyldyń tektiligi, Balalyqtyń jalt etip ketti kúni. Dosym keldi bal kúnder belgisindeı, ertip alyp janyna epti inini. Dostyń sózi aq bultpen teńeskendeı, Sýret bolyp aýylym elesterdeı... Ol sóılese júrekke jyr qonaqtap, Almatyda aýyldyń lebi eskendeı. Dosym keldi kóńildi jadyratyp, Ákelgendeı aýyldan janyma qut. Alystaǵy aýyldan sálem ákep, izdep keler dosyńnyń bary-baqyt. Dosym keldi aıtyp syr, jańalyǵyn, Ol – bólshegi shyn dostyq ǵalamynyń. Qımaı-qımaı dosyma qol bulǵaımyn, Uzap bara jatqandaı balalyǵym... Saǵynysh Áke, seni ajal erte taýypty-aý, Sezem, ol jaq bul dúnıeden jaryqtaý. Sen ketkende men túgili, mújilip, taýlar daǵy alasaryp qalypty-aý... Kózimde — jas, Júregimde — saǵynysh, Saǵynyshty, qustar, kókke alyp ush. Áke,sensiz ótken ǵumyr, tirshilik endi maǵan maǵynasyz sabylys. Qaıran arman kókke qanat jaıǵan-dy, Endi mine, bir qazyqqa baılandy. Sen ketkeli tóńkerilip dúnıe, Kóktem — kúzge, jazym qysqa aınaldy. Ákem meniń! Aıbyndy ediń, asqar eń, Baýyryna aldy seni basqa álem. Uldaryńdy jelbiretip jalaýdaı, qyzdaryńa qushaǵyńdy ashqan eń. Janyń — kókte, meken etti aspandy, Seni izdegen kóńilderden jas tamdy. Saǵynysh pen ókinishi astasqan, áke,sensiz kúnder endi bastaldy! Janaıqaı Ylǵı jumystan qaıtyp bara jatqanda kósheniń bir buryshynda temeki tartyp turatyn qazaq qyzyn kóremin. Kúnde ótemin janyńnan, Shylymnan ý tarady. Ótkendeı ot, jalynnan, Janym janyp barady. Arttyrasyń muńymdy, Qazylǵandaı molam myń. Qyz tutatsa shylymdy, Azǵany ma qoǵamnyń? Janǵa salsań sen syzat, Shylym emes daýasy. Almatynyń sensiz-aq Tarylýda aýasy... Kettim beıne quzdardyń Qurdymyna quldyrap. Tútininen qyzdardyń Bolashaq tur buldyrap. Qaıǵy qalsyn tasańda, Qyr gúlindeı jaınashy. Qyz degeniń qashanda Analardyń aınasy. Aıyqsańshy dertińnen, Baqyt kúnge bastashy. Qazaq qyzy, ótinem, Temekińdi tastashy?! Shylym degen aıtar em, Sáni emes qoı erinniń. Basqa jolmen qaıtar em, Ol jaqtan da jerindim... Temekide sary ý bar, Qarashy bir syıqyńdy. Shylym sorǵan arýlar Bola almaıdy súıkimdi!
Pikir qaldyrý