Túrkıa qazaqtarynan shyqqan alǵashqy qalamger Hasen Oraltaıdyń kósh tarıhyn áńgime etken 1976 jyly jaryq kórgen «Qazaq túrikteri» atty ataqty eńbegin stýdenttik kezimde satyp alyp oqyǵan edim. Sahaftarda, ıaǵnı eski kitap satatyn magazınderdi aralaýdy jaqsy kóremin. Taǵy da sondaı bir magazınde eski kitaptardy kórip otyrǵanda, atalǵan eńbektin 1961 jyly jaryq kórgen alǵashqy basylymy kózime ottaı basyldy. Árıne, esh kidirmesten, aqshasyn berip kitapty satyp aldym.

Kitaptyń muqaba betin ashyp ishki betke qaraǵanda basqa bir kútpegen qýanyshty jaǵdaımen betbe bet keldim. Túrkıa qazaqtarynyń kósh jetekshilerinen jáne kitaptyń avtory Oraltaıdyń ákesi, National Geographic Magazine jýrnalynyń 1954 qarasha sanynda oryn alǵan at ústindegi aıbyndy sýretinen búkil álem biletin Qalıbek Ákimniń qol tańbasy tur eken. (Oraıy kelgende aıta keteıin, atalǵan jýrnaldyń bir sanyn 1980 jyldarda taǵy da sahaftarda aralap júrgen satyp alǵan edim.) Marqum Qalıbek atamyz kitapty bireýge syılaǵan eken de «Qurmetti Myrza, sizge usynýdy ózime abyroı sanaımyn. Qalıbek Ákim» dep qolyn qoıypty.

Demek kitapty alǵan syıly bir kisi boldy. Sonda bul kitap qalaısha eski kitap magazınine tústi? Múmkin kitap ıesi qaıtys bolǵan bolý kerek. Kitap qadirin bilmeıtin muragerleri ony eski kitap alýshylarǵa satqan syıaqty. Bul endi basqa bir taqyryp.

Qazir meń úshin eń mańyzdysy osy kitaptyń meniń qolyma ótken bolýy, men úshin úlken baqyt. Ondaǵy qol tańba onsyz da qundy kitaptyń qunyn odan ári arttyrýda. Ol tańba, avtordyń ákesi, kitaptyń taqyrybyna arqaý bolǵan, tipti bas qaharmany Qalıbek Ákimniń qoly. Osy oraıda Oraltaıdy da, Qalıbek atamyzdy da eske alyp Alladan ıman tilep, jatqan jerleri torqa, barǵan jerleri ujmaq bolsyn deımin.

Ábdiýaqap Qara

Mımar Sınan Kórkem Óner Ýnıversıtetiniń profesory, tarıh ǵylymynyń doktory