El Úkimeti kelesi jáne odan keıingi jyldarda 1 amerıkalyq valútanyń quny 360 teńge bolady dep boljaýda.
Bul týraly jaqynda Májiliste Ulttyq ekonomıka mınıstri Qýandyq Bıshimbaev málim etti. Ol qalaýlylardy aldaǵy úsh jylǵa arnalǵan Qazaqstannyń áleýmettik-ekonomıkalyq damý boljamymen tanystyrdy. Sondaı-aq mınıstr osy ýaqyt ishinde Úkimettiń Ulttyq qordan qansha qarjy shyǵyndaǵaly otyrǵanyn jarıa etti, - dep jazady Qamshy.kz aikyn.kz - ke silteme jasap.
Ulttyq ekonomıka mınıstriniń aıtýynsha, elimizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq damý boljamy «2017–2019 jyldary bir AQSH dollary 360 teńge deńgeıinde bolady» degen joramalǵa qurylyp otyr. Ras, osy qujatta kórsetilgendeı, bılik ulttyq valútamyzdyń quny 2021 jyly 340 teńgege deıin nyǵaıady dep kútýde.
Aıtqandaı, Qazaqstannyń damý boljamy «álemdik taýar naryqtaryndaǵy baǵalardyń túrli ózgerýi kezindegi» úsh yqtımal senarıge qurylyp otyr (onyń ishinde eń pessımısshili de bar). Biraq «áleýmettik-ekonomıkalyq damý boljamy» men «Búdjet – 2017-2019» negizine bazalyq senarı alyndy. Árıne, álemdegi jaǵdaı ýshyǵyp ketse, Úkimet oǵan da daıar kórinedi. Bir qyzyǵy, Saǵyntaev Úkimetiniń negizgi-bazalyq senarı soltústik kórshiden pesımıseý bolyp shyqty: RF-nyń úsh jyldyq búdjetiniń jobasy «1 bóshke munaıdyń quny 40 dollar bolady» degen boljamǵa súıengen.
– Bizdiń bazalyq senarı boıynsha 2017 – 2019 jyldary munaıdyń baǵasy bir barreline 35 AQSH dollary kóleminde, konservatıvti deńgeıde qalyptasyp, keıin 2021 jyly bir barreline 45 AQSH dollaryna deıin ósedi. 2021 jyly metal baǵasy 2016 jylǵy deńgeıge qaraǵanda 11%-ǵa deıin ósýi kádik, – dedi Q.Bıshimbaev.
Qazir álemdegi «qara altyn» baǵasynyń ósýi OPEK karteline kiretin elderdiń munaı óndirý kólemin qysqartý boıynsha kelisimge kelýine táýeldi bolyp otyrǵany málim (ondaı kelisimge qol jetken-jetpegendigi osy qyrkúıek aıynyń sońynda málim bolady). Alaıda Qazaqstan munaı óndirisin kerisinshe, ósirmek nıette. «Munaı óndirý kólemi 2017 jyly 79,5 mln tonna deńgeıinde bolady, keıinnen 2021 jyly 86,5 mln tonnaǵa deıin ulǵaıtylady».
Jańa Úkimettiń jospary júzege assa, respýblıka ekonomıkasy óz damý qarqynyn údete túspek: jalpy ishki ónimniń (JİÓ) naqty ósýi 2017 jyly – 1,9%, 2018 jyly – 2,1%, 2019 jyly – 2,7%, 2020 jyly – 2,9%, al 2021 jyly 3,1% deńgeıinde bolady dep boljanýda. Ulttyq ekonomıka mınıstriniń dereginshe, halyqtyń jan basyna shaqqandaǵy jalpy ishki ónim kólemi – 2017 jyly 7,5 myń AQSH dollar. 2021 jyly 10 myń dollarǵa deıin ulǵaıady dep tuspaldanady. Jyldyq ortasha ósý qarqyny – ónerkásipte 2,1%, aýyl sharýashylyǵynda – 3%, qurylys salasynda – 3,6%.
Úkimet el eksport aldaǵy 2017 jyly 40,2 mlrd AQSH dollaryna jetedi, al 2021 jyly 53,3 mlrd dollarǵa deıin artady degen úmitte. Import 2017 jyly 29,1 mlrd dollardan 2021 jyly 38,2 mlrd dollarǵa deıin ósedi. Inflásıanyń ortasha jyldyq deńgeıin aldaǵy jylda 6-8% sheginde ustap qalý mindet, keıin, 2021 jylǵa qaraı 3-4%-ǵa deıin tómendetý shart. Óıtkeni ozyq damyǵan elderde bul kórsetkish shamamen nebári 0,2-2 paıyz deńgeıinde. Tıisinshe, damyǵan elderde kredıt tym arzan turady. Ol bıznestiń órkendeýine, azamattardyń turǵyn úımen qamtylýyna keń jol ashady. Eger turǵyn úı qurylys jınaǵy júıesinde jyldar boıy zaryǵa kútpeı-aq, kez kelgen jan kez kelgen bankten 4 paıyz stavkamen ıpoteka ala alatyn bolsa, «jetimburysh» problemasy joıylýǵa shaq qalar edi.
– Orta merzimdi perspektıvada, taıaý jyldary memlekettiń ekonomıkalyq saıasatynyń maqsaty – áleýmettik-ekonomıkalyq turaqtylyqty saqtaý, ónimdi jumyspen qamtý, sondaı-aq básekelestik pen jeke kapıtaldy damytý, – dep nyqtady mınıstr Q.Bıshimbaev.
Elimizdiń «basty ámıanynyń» jaıyna keler bolsaq, aldaǵy jyldary oǵan túsetin túsim kóbeıedi degen senim bar kórinedi.
– Respýblıkalyq búdjettiń kiristeri 2017 jyly 4 trıllıon 338,2 mlrd teńge, 2018 jyly – 4 trıllıon 562,3 mlrd teńge, 2019 jyly – 4 trıllıon 877,2 mlrd teńge somasynda boljanyp otyr. Buǵan Ulttyq qordan alynatyn qarajattar qosylady, – degen Ulttyq ekonomıka mınıstri Elbasynyń tapsyrmasy boıynsha aldaǵy úsh jyl boıy jyl saıyn Ulttyq qordan tek 8 mlrd dollar ǵana shyǵyndaýǵa ruqsat etiletinin habarlady. Tıisinshe, bul sandy 360 teńge baǵamǵa kóbeıte otyryp, Úkimet «munaı aqshasynan» jyl saıyn 2 trıllıon 880 mlrd teńge somasynda qarjyny jumsaıtynyn aıqyndady.
Tutastaı alǵanda, respýblıkalyq búdjet shyǵystary 2017 jyly – 8 trıllıon 564,4 mlrd teńge, 2018 jyly – 8 trıllıon 370,6 mlrd teńge jáne 2019 jyly – 8 trıllıon 751,2 mlrd teńge kóleminde belgilendi.
Sondaı-aq «Nurly jol» baǵdarlamasyn qarjylandyrýǵa 2017 jyly Ulttyq qordan 441,6 mlrd teńge mólsherinde nysanaly transfert tartý josparlanýda. Osynsha mol qarajat kólik-logıstıkalyq ınfraqurylymdy damytýǵa, «Ulttyq ındýstrıalyq munaı-hımıa tehnoparki» arnaıy ekonomıkalyq aımaǵynyń ındýstrıalyq ınfraqurylymyn damytýǵa, óńirlerdegi jylýmen jáne sýmen jabdyqtaý, sý burý jelilerin jańǵyrtýǵa, jeke turǵyn úı qurylysyna beriletin telimderde ınjenerlik-kommýnıkasıalyq ınfraqurylym salýǵa baǵyttaý josparlanýda.
Osy oraıda qýanyshty jańalyq jarıa etildi: Qazaqstanda 2018 jyldyń sońyna qaraı apattyq mektepter jáne úsh aýysymdyq oqytý joıylatyn boldy. Osy maqsatta keler jyldan bastap, bilim berý obektileriniń qurylysyna mol qarjy arna tartady.