Sońǵy aptalarda el ishinde kóp taraǵan daý-damaıdyń biri – «AŃYZ ADAM» jýrnalyna qatysty boldy. Aıtylatyn sózderdiń birazy aıtylyp bolǵannan keıin, oqyrman qaýymdy «Bunyń arty ne bolar eken?» degendeı suraq áli de mazalaýy múmkin. Osyǵan oraı keıbir túsinikter bergendi jón sanap otyrmyn.

«AŃYZ ADAM» jýrnalynyń sáýir aıyndaǵy №8 sanyn adamzat tarıhyndaǵy eń zulym, qatygez, fashızm ıdeıasynyń dáripteýshisi men eń surapyl soǵysty bastaýshylardyń biri – Adolf Gıtlerdiń tarıhyna arnaýymyzdyń artynda qasaqana arandatý, halyqtyń ar-namysyna tıý, ardagerler men olardyń urpaǵyna soǵystan alǵan jarasyn qaıta ashý emes edi. Bizde eshqashan 1 mıllıon 366 myń soǵysqa tikeleı qatysqan qazaqstandyqtar men tylda eńbek etken qandastarymyzdyń qaısar rýhy men eren erligin tarazy basyna qoıý oıy bolmaǵandyǵyn basyp aıtqym keledi.

Kerisinshe, Ekinshi dúnıejúzilik soǵystyń tikeleı uıymdastyrýshysy bolǵan Adolf Gıtlerdiń ómirbaıanyn aıta otyryp, soǵystyń búkil bes qurlyqtyń halqyna tıgizgen zalalyn, adamzat álemindegi eń surapyl soǵys tarıhyn aýqymdy túrde ashý, qandy qyrǵynnyń zardabyn jas býyn umytpasyn dep qazirgi beıbit ómirdiń qanshalyqty qymbat ekenin taǵy bir ret eske salýǵa tyrysyp edik. Sóıtip, qazaq oqyrmandaryn tarıhtyń qaıtalanýynan saqtandyrǵymyz kelgen.

Múmkin, osyndaı izgi nıetimiz barsha oqyrman qaýym men onyń ár túrli býyndarynyń barlyǵyna birdeı túsinikti bolmaǵan bolar. Zańǵa súıene otyryp, jýrnalǵa qatysty jaýapqa tartý únderiniń kóterilgeni de sondyqtan shyǵar. Keıbir taqyryptar men tańdalǵan sýretterdiń dástúrli kózqarasta júrgen otandastarymyz úshin óreskel bolyp kórinýi yqtımal ekendigin bas redaktor retinde túsinip otyrmyn. Jáne de osy jerde men redaktor retinde qatelik jiberdim. Alaıda, bulardyń kóbisiniń ǵalamtorda kıno-foto qujattar retinde erkin taralyp jatqandyǵyna qaramastan, ol keıbir qarıalar úshin tosyn jańalyq bolǵanyn da aıta ketý kerek.

Osyǵan oraı, qazaq qaýymynyń ataqty ókilderi, jýrnalymyzdyń qalyń oqyrmandary bul máselege aralasyp, redaksıaǵa ara tústi. Qazaq eliniń marqasqa azamattary, ǵalymdary, zıalylary, jýrnalıseri, jalpy kóziqaraqty oqyrmandardyń máselege beı-jaı qaramaı, baspasózde, áleýmettik jelilerde jýrnalǵa  jáne onyń ustanymyna belsendi túrde arasha túsýi óziniń oń nátıjesin bergen sıaqty. Bul azamattarǵa alǵysym sheksiz.

Basty qaǵıdatty túsingenimiz abzal dep sanaımyn. Bizdiń basylymnyń artynda júz myńnan astam oqyrman bar. Qaıtken kúnde de, men osy qalyń eldiń, jýrnaldyń árbir nómirin kútip, tilekshi bolyp júrgen qazaq oqyrmanynyń kóńilinen shyǵýǵa tyrysamyn, solardyń senimi men úmitin aldaı almaımyn. Sebebi bul – eń aýyr júk pen eń úlken jaýapkershilik. Eger men bireýge sensem, tek Jaratýshyǵa, qalyń qazaǵyma, oqyrmanyma senemin. Ózime senemin. Basqa senim artar kúshti kórip turǵan joqpyn. Men de, meniń áriptesterim de ásire ultshyl emes, biz elimizdi shynaıy súıetin eljandy, ultjandy azamattarmyz.

Qazaq halqy – dastarhany mol, qonaqjaı, keń peıildi halyq. Múmkin, osyndaı qyrǵıqabaq álemde, ultaralyq jáne dinaralyq máselelerdiń ýshyǵyp, álemniń kóptegen bóliginde myńdaǵan adamdar kóz jumyp, soǵystyń zardabyn shekkende, qazaqtyń uly qasıetteriniń arqasynda elimizde beıbit ómirge shomylyp júrgenimizdi kúndelikti tirshiliktiń qyzyǵymen óz dárejesinde baǵalamaı júrgender de joq emes shyǵar. Osyǵan oraı jýrnalda «Gıtler – fashıs emes» degen sıaqty bir ǵana oı-pikirdiń jaryq kórýi Qazaqstan azamattarynyń ar-namysyna nuqsan keltirse, bas redaktor retinde bul pikir jeke tulǵanyń ózindik kózqarasy, erkin ustanymy ekendigine basa nazar aýdartqym keledi. Eger ózge kózqarastaǵy azamattar basqa da pikirimiz bar, aıtarymyz bar deıtin bolsa, olarǵa da óz oılaryn aıtyp-jetkizý úshin múmkindik berýge ázirmiz.

Sonymen qatar, meni fashızmmen kúresken ardagerlerdiń patrıottyq sezimin taptady dep qaralaıtyndarǵa aıtarym: men de sol soǵysqa qatysqan býynnyń urpaǵymyn! Naǵashy atam Qydyrbaı Aıtbaıuly Stalıngrad shaıqasynda bir qoly men aıaǵynan jaralanyp, elge oraldy. Atamnyń qolyndaǵy jarasynan sarysýly irińiniń taýsylmaı aqqanyn soǵystan 14 jyldan keıin týǵan men de kórdim. Jyl saıyn qalyptasqan dástúr boıynsha qan maıdannan oralǵan birqatar soǵys ardagerlerine jýrnalymyzdy tegin taratyp, marapat kórsetetin dástúrimiz de bar edi. Bul jyly da solaı etpekpiz.

Kelesi jyly Jeńistiń 70 jyldyǵyn atap ótemiz. Osyǵan oraı taǵy da qaıtalap aıtaıyn: nasızm men fashızmniń joıylýyna óz úlesin qosqan, uly jeńis úshin qany men terin tókken ardagerlerdiń aldynda basymdy ıemin, olardyń erligin dáripteý – meniń jáne búkil áriptesterim men ujymymyzdyń perzenttik paryzy dep túsinemin! Eger osy kisilerdiń aldynda kishkene bolsa da  aıypty bolsam, baıqaýsyzda qarıalarymyzdyń kóńiline qylaý túsirip alsam, búgingi tańda elimizdegi kózi tiri, qatarda júrgen 6 myńnan astam árbir Ekinshi dúnıejúzilik soǵys ardagerine qurmet kórsetýge árdaıym ázirmin.

Degenmen, qoǵamdy bir silkigen, dúrliktirgen daý-damaı osymen aıaqtalady dep senemin. Bolǵan oqıǵadan barlyǵymyz da tıisti sabaq alǵan shyǵarmyz.

Qudaı qalasa, ómir jalǵasa beredi. Alda Táýelsizdigimizdiń 25 jyldyǵy kele jatyr. Alash qozǵalysynyń 100 jyldyǵy da taıap qaldy. Jýrnalymyz da jumysyn burynǵysynan beter údetip, bolashaqta talaı-talaı qyzyq taqyryptardy kóterip, oqyrmandy qazaq jeri men eliniń tarıhy týraly, azat memleketimizdiń ornyǵýyna, qanat jaıýyna, shyn máninde máńgilik bolýyna erekshe úles qosqan, qosyp júrgen qaıtalanbas tulǵalar týraly keńinen sóz etemiz dep sanaımyn, soǵan kámil senemin.

Osyny paıdalana otyryp, Qazaqstannyń soǵys ardagerleri men barsha Otan qorǵaýshylaryn alda kele jatqan dástúrli merekelerimen shyn júrekten quttyqtaımyn! Olarǵa zor densaýlyq, mol baqyt, qajymas qaırat tileımin!

Qurmetpen,

Jarylqap QALYBAI,

«Juldyzdar otbasy AŃYZ ADAM»

jýrnalynyń bas redaktory.

Abai.kz