Sút óndirý máselesine qatysty birneshe usynysym bar. Aldymen aıtarym, sútke tólenetin 10 teńge sýbsıdıa sharýalardyń shyǵynyn tolyq óteı almaıdy. Usynysqa keler bolsam, negizinde iri qaranyń analyǵyna tuqymdyq túrlendirý maqsatynda seleksıalyq jumystar júrgizgenderge sýbsıdıa tólenedi. Alaıda, onyń kólemin qazirgi 18 myń teńgeden 25 myń teńgege deıin kóterý qajet. Sonda ǵana mal tuqymynyń sapasy jaqsara túsedi degen senimdemin. Búginde 30464 asyl tuqymdy iri qara memlekettik tirkeýge alynǵan. Onyń 2645-i – sútti, 3983-i – etti iri qara.
Genetıkalyq tásilderdi utymdy paıdalanýdyń arqasynda sońǵy ýaqytta jergilikti iri qaranyń tuqymdyq qasıeti joǵarylap, sút ónimdiligi artty. Asyl tuqymdy mal ósirý men azyqtandyrý isi de jaqsara tústi. Buryn shetelden ákelingen asyl tuqymdy malǵa qunarly jemshóp durys daıyndalmaıtyn, baqtashylar tapshy bolatyn. Osyndaı kemshilikterdiń saldarynan et, sút boıynsha olardyń ónimdiligi kúrt tómendep ketti. Alaıda, ýaqytynda qolǵa alynǵan is-sharalardyń arqasynda búginde jaǵdaı birshama ońalyp qaldy. Desek te, aldaǵy ýaqytta álgindeı olqylyqtar qaıta oryn almaýy úshin iri qaranyń azyqtyq sapasyn arttyrý, asyl tuqymdyq seleksıalyq jumystardy jaqsartý, zamanaýı qural-jabdyqtar men tehnıkalardy qoldaný jáne maldy zootehnıkalyq talaptarǵa saı kútip-baǵý kerek.
Adamnyń kúndelikti taǵamdyq rasıonynda sút ónimderi mańyzdy oryn alady. Joǵaryda aıtqanymyzdaı, sút óndirisi oblysta qarqyndy damý ústinde. Áıtkenmen, salanyń órkendeýine kedergi bolyp otyrǵan jáıtter de joq emes. Solardyń birsypyrasyna toqtalyp ótsek, olar uıymdastyrý jáne basqarý jumystarynyń álsizdigi, mamandardyń, ásirese, jas kadrlardyń tapshylyǵy, óndiristik jer resýrstarynyń jetkiliksizdigi, jemshóp qorynyń álsizdigi, tehnıkanyń eskiligi jáne jańa tehnologıalardy qoldaný deńgeıiniń tómendigi der edim. Sonymen qatar, ınvestısıanyń tıisti mólsherde tartylmaýy jáne otandyq taýarlardy nasıhattaýda belsendiliktiń tómendigi de kóp iske qolbaılaý bolyp otyr.
Oraztaı ÚSIPBAEV, OQO aýyl sharýashylyǵy basqarmasy mal sharýashylyǵy jáne mal tuqymyn asyldandyrý bóliminiń bas mamany
