Halyqaralyq genetıkter toby alǵash ret shoshqanyń jáne sútqorektilerdiń jasýshylarynan uryq jasap shyǵardy dep jazady ria.ru. Bul adam organdaryn janýarlardyń denesinde ósirýge jol ashady.
«Atqarylǵan jumysqa 4 jyl qajet boldy. Biz bul tapsyrmany oryndaý úishn shyn mánisinde qansha kúsh qajettigin jete túsinbedik. Bul adam aǵzasyn shoshqanyń denesinde ósirýdiń mańyzdy alǵashqy qadamy. Bizdiń negizgi mindetimiz - transplantasıalanatyn aǵzany ósirý. Ol úshin jasýshanyń bizge qajetti múshelerge qalaı aınaldyrýyn túsinýimiz qajet» dedi La-Hoıe (AQSH) Salka ınstıtýtynyń ýákili Hýan Belmonte.
Shamamen 15 jyl buryn bıologtar ksenotransplantasıany belsendi talqylaı bastady. Ksenotransplantasıa – janýarlardyń aǵzasyn adamǵa aýystyrý. Burynǵy kezde bul ıdeıany júzege asyrý úshin qarapaıym tapsyrmany oryndasa boldy dep oılady. Iaǵnı ımmýndik júıeni ózge organdardy ógeısinbeýin qamtamasyz etpese boldy dep topshylady.
Ǵalymdar shoshqa men basqa da janýarlardyń organdaryn bizdiń ımmýndik júıemizge kórinbeıtindeı etip jasaýdy qolǵa aldy. Ótken jyly ǵana belgili amerıkandyq genetık Djordj Cherch bul tapsyrmany oryndaýǵa jaqyn qaldy.
Belmonte jáne onyń áriptesteri bul júıeni adam aǵzasyn transplantasıalaý úshin shoshqanyń ishki aǵzasynda ósirý úshin qoldanady. Olardy shoshqa nemese basqa janýardyń uryǵyna adamnyń jasýshalaryn naqty damıtyn kezeńde engizý arqyly qurýǵa bolady.
Mundaı tájirıbe tyshqandarǵa burynnan beri jasalyp keledi. Nátıjesi de jaman emes. Alaıda shoshqa nemese maımyl sekildi janýarlarǵa mundaı tájirıbe júrgizilmedi nemese sátsiz aıaqtaldy. Belmonte toby CRISPR/Cas9 kómegimen shoshqa men tyshqandardyń uryǵyna kez-kelgen jasýshany engizýdi úırený arqyly dittegen maqsatqa jetý úshin qarymdy qadam jasady.
Atalǵan DNQ «kıller» retinde qoldanylady. Uryqtyń músheleri qalyptasa bastaǵanda kletkalardyń bir bóligin tańdap turyp óltiredi. Sol ýaqytta ǵalymdar basqa janýarlardyń jasýshalaryn engizedi. Olar bos oryndy toltyryp CRISPR/Cas9 kómegimen joq bolyp ketken organǵa aınala bastaıdy. Belgili sebepterge baılanysty basqa múshelerge tıisýge bolmaıdy.
Mundaı ádisti egeýquıryqtyń uıqy bezin tyshqandardyń denesinde ósirý arqyly synap kórdi. Ǵalymdar adamdar men shoshqa jasýshalaryn jumys isteý úshin bul júıeniń beıimdelýine 4 jyl jumsady. Shoshqanyń uryǵy onyń adamı analogynan úsh ese tez damıtyny qıyndyq týǵyzdy. Belmonte men onyń áriptesteri adam jasýshasynyń ımplantasıasy úshin yńǵaıly ýaqytty óte uzaq tańdady.
Shamamen eki, úsh uryq bir aı boıy damyǵan. Biraq ǵalymdar AQSH-tyń zańyna sáıkes tájirıbeni toqtatýyna týra keldi.
