Sońǵy aptada «Egemen Qazaqstan gazeti AQ» basshysy tóńireginde alyp-qashpa áńgime órbidi. Jasyratyny joq, «Egemen Qazaqstanǵa» Darhan Qýandyquly kelgeli jurt arasynda gazettiń halyqqa jaqyndaǵany týraly pikirler kóbeıgen. Internet beti de qazaq tildi saıttardyń aldyńǵy ondyǵyna kirgen. Jýrnalıstik qosynynyń da jasaryp qalǵany baıqalǵan. Degenmen atalǵan gazetten jumystan shyǵarylǵan qyzmetkerdiń biri basshylyq tarpynan ádiletsizdik kórgenin jazyp edi. Tipti, jazýshy Dýman Ramazan da EQ basshysynyń óz ornynda otyrmaǵanyn, kásibı jýrnalıs emes ekenin jazdy. Degenmen belgili qoǵam qaıratkerleri, saıasatkerler jáne gazet oqyrmandarynyń pikiri basqasha. «Qamshy» portaly sol pikirlerdiń birnesheýin oqyrman nazaryna usynady.
Marat Toqashbaev, jýrnalıs:
28-qańtarda ıaǵnı búgin Dýman Ramazan inimizdiń «Egemen Qazaqstan» gazetiniń basshysy Darhan Qydyráli týraly jazǵandaryn oqydym. «Ótteriń jarylyp ketse de aıtaıyn, ol Darhan Qydyráliniń qolynan kelmeıdi. Taǵy da qaıtalap aıtamyn, ol úshin jýrnalısıkanyń maıyn jiliktep ishken kásibı maman bolýy kerek» degen pikirlerine baılanysty únsiz qala almaı óz oıymdy ortaǵa salǵandy jón kórdim. Jarty ǵasyrǵa jýyq kásibı jýrnalısıkamen, onyń ishinde shırek ǵasyr BAQ basshylyǵynda kele jatqan aǵa býyn ókili retinde pikir bildirýge quqym bar dep oılaımyn.
Birden aıtaıyn, shyǵarmashylyǵyn asa qumetteıtin jaqsy kóretin Dýman inimniń jańaǵy pikiri unaǵan joq. Darhan Qydyráli «Egemen Qazaqstanǵa» gazettiń Bas redaktory etip jiberilgen joq. Ol gazet menedjmentin jaqsartý úshin «Egemen» aksıonerlik qoǵamyna basqarma tóraǵasy etip jiberildi. Basylymnyń shyǵarmashylyq jaýapkershiligi Bas redaktor Amantaı Sháriptiń qolynda emes pe?! Darhan basylymnyń jalpy saıasatyn qadaǵalaǵany, jumysty josparlaǵany, tyń kúsh –jańa kadrlar tartqany bolmasa, gazet materıaldarynyń berilý formasy, taqyryby, aıdary, janry, bezendirilýi, t.t. taza jýrnalısik sharýasy bas redaktordyń, jaýapty hatshy men bólim meńgerýshileriniń quziretinde bolar.
Jeke tájirıbemnen túıgenim: basylym basshysy úsh túrli bolady. Birinshisi – ujymdy tikeleı óziniń jýrnalısik ıdeıalarymen, qalamgerlik kásibı úlgisi arqyly, ekinshisi –sheber jýrnalıserdi óziniń ıdeıalaryn júzege asyrýǵa jumyldyrý arqyly, úshinshisi – tóńiregine toptastyrǵan talantty jýrnalıserdiń ıdeıalaryn utymdy paıdalaný arqyly basqarady.
«Egemen» AQ basqarmasynyń tóraǵasy kásibı jýrnalıs bolýy mindetti emes. Ol myqty uıymdastyrýshy bolsa jetip jatyr. Túrik Akademıasyn qysqa merzimde dóńgelentip áketkeni Darhannyń uıymdastyrýshylyq qabiletinde dep oılaımyn. «Egemendi» ertede basqarǵan Muhtar Áýezov, Júsipbek Aımaýytov, Beıimbet Maılın, Smaǵul Sádýaqasov sıaqty alyptar da «jýrfakti» bitirmegeni málim. Sheraǵańnyń ózi «Egemendi» basqarǵanda onyń tek saıasatyna jetekshilik etkeni este. Osy turǵydan alǵanda Dýman shyn máninde «týra kózep, qısyq tıgizip» otyr. Degenmen qatelespeıtin adam bolmaıtyndyqtan qalamdas inimizdiń asyǵys pikiri «ajıotaj» týǵyzbasyn deımin.
Bul jerde eń úlken problema «Egemen Qazaqstannyń» basshysynda emes. Burynǵy tarıhyn bylaı qoıǵanda, táýelsizdik jyldarynyń ózinde «Egemen» shynaıy ULT gazeti deńgeıine kóterile alǵan joq. Prezıdent ákimshiligi qarjylyq tetikter arqyly onyń bul deńgeıge kóterilýine jol bermeıdi. Másele sonda! Osy orynǵa aparyp qoısa Dýmannyń óziniń de qazir «qıratary» shamaly. Óıtkeni «Egemenniń» tragedıasy – onyń halyqtyń emes, bıliktiń rýpory ekendiginde.
Meniń biletinim: Darhan buryn «Egemenniń» oqyrmany bolsa, qazir basshysy. Iaǵnı oqyrmannyń basylymnan ne kútetinin biledi. Syqıǵan resmı gazetti halyqqa jaqyndatqysy keletini de sondyqtan. Jalǵasqan izdenisteri de sol baǵytta. Al ózgeris – ómirdiń zańy. Sondyqtan óz basym batyl aıta alamyn: Darhan myrza «Egemenge» adasyp kelgen joq, ol óz ornynda otyr!
Endigi áńgime «Egemen Qazaqstandy» (basylymnyń atyn «Táýelsiz Qazaqstan» dep ózgerte otyryp) konstıtýsıalyq reforma aıasynda Úkimetke táýelsiz basylymǵa aınaldyrý tóńireginde bolý kerek dep oılaımyn. Jekelegen azamattarymyzdy túrtkilegenshe Qazaq ulttyq memlekettiligin qurý men nyǵaıtý tóńireginde jalpyulttyq ıdeıalardy kótereıik. Sol ıdeıalarǵa ún qosaıyq, dostar! Ár kirpishi myqty bolsa qısaıǵan qurylysty da túzetýge bolady!
P.S. Darhan Qydyrálimen eshqandaı týystyq ta, shyǵarmashylyq ta baılanysym joq. Dýman Ramazan inimizben 1993-1994 jyldary «Halyq Keńesi» gazetinde birge qyzmet istegenim bar. Ekeýine de aǵalyq qurmetim úlken.
Aıdos Sarym, saıasattanýshy:
Kesheli beri birneshe adamnyń jazbasynan aty ózime beımálim jýrnalısiń Darhan Qydyrálige qatysty úshbý hatyn, dálirek aıtsaq dop-domalaq aryzyn kórip qaldym.
Meniń biletinim mynaý:
1) Resmı gazet Avgııdiń at qorasy bolyp ketkeli qaı zaman! Eger onyń barlyq bylyǵyn ashatyn bolsa biraz áriptesimiz ıtjekkenge aıdalatyny aıdan anyq. Ony túzeý, arbany da syndyrmaı, ógizdi de óltirmeı alyp shyǵý múmkin emes-aý!
2) Býyn aýyspaı, Stalındi kórgender, Stalınniń stılin saqtaǵandar ketpeı gazet tili men úrdisi jańarmaıdy. Býynnyń aýysýy ońaı sharýa emes. Maıshelpekten eshkim aırylǵysy joq. Býyn aýysý jalpy barsha jýrnalıskamyzda júrip jatyr. Aldaǵy ýaqytta bul úrdis tek kúsheıip, domalaq aryzdardyń sany arta túspek.
3) Darhan myrzany kóp jyldan beri bilemin. Qolynan is keletin, ultshyl, qazaqshyl azamat. Ony maılybaevshy, gúlenshi dep azǵyrý – búgingi konúnktýrany paıdalanyp qalýǵa degen maıda áreket. Tıse terekke, tımese butaqqa! Alash azamattaryn japon nemese nemis shpıony degen aıyp sıaqty qıanat.
Óz basym Darhannyń tilegin tileımin. Eń bolmasa bir memlekettik gazettegi reformalar aıaǵyna deıin jetkenin qalaımyn.
Berik Ábdiǵalıuly, saıasattanýshy:
Sońǵy bir-eki kúnde birqatar saıttarda, FB-da «Egemen Qazaqstan» gazetine júıeli shabýyl jasalyp jatqanyn ańǵardym. Menińshe, bul «Egemendegi» jasalyp jatqan oń ózgeristerdi qalamaıtyndardyń nemese basqalaı múddeni kózdegen adamdardyń qıturqy áreketi dep oılaımyn.
Dál búgingi tańda «Egemenniń» jaqsy jaǵyna ózgergenin kóziqaraqty adamdardyń kórmeýi múmkin emes. Gazette saraptama, syn-maqalalar kóbeıip keledi. Alash rýhanıaty men mádenıetine, tarıhyna qatysty tanymdyq materıaldar kóptep berile bastady. Árıne, munyń bári buryn bolmady deýden aýlaqpyz. Biraq qazir zaman ózgerdi, soǵan sáıkes barlyq aqparat quraldary da ıkemdelip, yqshamdalyp, jańaryp jatyr. Sondyqtan bas basylymdy shyn máninde el gazetine aınaldyrýǵa qajyr-qaıratyn jumsap jatqan Darhan baýyrymyzdy aıaqtan shala bermeı, qoldaǵanymyz jón. Eldik múddeni bıik qoıalyq!
Qudıar Bilál, Jýrnalıs:
Darxandy syrtaı, al Dýmandy burynnan bilemin. Endi ańǵarsam... Dýmandy da jete bilmeıdi ekenmin. Jalpy óz basym at ústinde júrgen jigitterge tileýles bolǵandy unatamyn. "Egemende" biz de 10 jyl qyzmet etkenbiz. Sondyqtan bul gazet udaıy nazarymyzda júredi. Óz basym ol jerden qyzmetten ketkeli birde bir ret maqala bergen emespin. Basshylyqta óz joldastarym otyrsa da. Onyń ústine Darxan myrza sol joldastardy "yǵystyra" bastady. Men ony qalypty jaǵdaı dep qabyldadym. Ári Darxan myrzanyń batyl qadamdaryn qoldadym. Áli de qoldaımyn. Osynyń aldynda da osy yńǵaıda bir maqala shyǵyp edi. Ony jazǵan Dýman emes sıaqty edi. Bul maqala Marat Toqashpaevtyń pikirin oqyǵannan keıin baryp nazaryma tústi. Ashyp oqyǵansha Dýman jazǵanyna senbedim. Aı, Dýman-aı...
