"Qamshy" aqparattyq agenttiginiń hat qorjynyna kelip túsken hatty nazarlaryńyzǵa usynamyz.
Dinı saýatynyń kemshindiginen keıbir jastardyń qazir ár túrli teris aǵymdardyń shyrmaýyna túsip, kúńgirt keleshekke qadam basýy – qoǵamdyq máselege aınalǵan ashshy shyndyq. Bilim men tárbıeni ushtastyrýdyń ushan-teńiz mańyzy jóninde ǵulama babamyz Ál-Farabı «tárbıesiz berilgen bilim – adamzattyń qas jaýy» dep qundy oı aıtyp ketken.
Adam joǵary bilimdi, jan-jaqty saýatty, biraq adamgershilik qasıetterden, ımandylyqtan jurdaı bolsa, onyń paıdasynan zıany basym, qoǵamnyń turaqtylyǵyna selkeý túsiretin pende bolatyny aıtpasa da túsinikti. Mundaı óreskeldik keıbir bilimdi adamdardyń ıadrolyq qarý, zıandy zattar jasaý sekildi áreketterge baryp, qoǵamda túrli alaýyzdyq týdyrýǵa sebepker bolǵanynan baıqalady. Tipti, bilimderin harızmatıkalyq top qurýǵa, dinı saýaty tómen adamdardy arbaýǵa jumsap, qatarlaryna qosyp alǵan kóshbasshylar tarıhta joq emes.
Memleketimizdi, ata zańymyzdy qurmetteıtin naǵyz el azamaty bolyp qalyptasý úshin de balanyń dinı saýatyn ashyp, ımandylyqqa baýlýdyń mańyzy zor. Ata-anasynan, mektepten alǵashqy dinı bilim alǵan bala eseıe kele basqalardyń quryǵyna túspeıtin bolady. Sondyqtan tárbıe tal besikten bastalatynyn eskerip, dinı saýattandyrýǵa da beı-jaıqaraýǵa bolmaıdy. Qazirgi tańdaqoǵamnyń teris dinı aǵymdarǵa qarsy tótep bere almaýynyń basty sebepteriniń biri – urpaq tárbıesinde jiberip jatqan osy olqylyqtyń saldary.
Áleýmettanýshylardyń statısıkalyq málimetteri boıynsha kóp jaǵdaıda teris dinı aǵymdardyń arbaýyna túsip, solardyń qataryn toltyratyn belsendi top 17-29 jas aralyqtaryndaǵy jastardan quralǵan. Bilim ornynda tıisti dárejede dinı bilim berilmeýiniń nemese oǵan umtylmaýynyń saldarynan teris dinı aǵymnyń jeteginde ketip, dinı ekstremızmge deıin jol tartqan jaǵdaılar bolǵany qazir jasyryn emes.
Elbasy N.Á.Nazarbaev «Bolashaqta eńbek etip, ómir súretinder – búgingi mektep oqýshylary. Muǵalim olardy qalaı tárbıelese, Qazaqstan sol deńgeıde bolady» degen sózderi ustazdyń jastarǵa bilim berýmen shektelmeı, qoǵamymyzdyń azamaty retinde qalyptasýynaólsheýsiz úles qosatynyn meńzeıdi. Óskeleń urpaqtyń rýhanı qajettiligin óteý úshin dástúrli din men ulttyq ıdeologıany kúsheıtip, olardy bilim oshaqtary men ǵalamtor keńistiginde jan-jaqty dáripteý – ýaqyt talaby.
Qoǵamda kezdesip jatqan túrli teris dinı aǵymdardan jastardy saqtandyrýdy mektep qabyrǵasynan bastaǵan mańyzdy. Ózderin qyzyqtyratyn san qıly suraqtardyń jaýabyn izdeıtin jasóspirimdik kezeń mektepten bastalatyndyqtan, oqýshynyń rýhanı suranysyna der kezinde kásibı mamandardyń tolymdy jaýap berýi keleńsizdiktiń aldyn-alýǵa sózsiz járdemdesedi.
Osy salany damytý maqsatymen memleket 2009 jyldan bastap orta mektepterge alǵashynda «Dintaný negizderin», 2016 jyldan bastap «Zaıyrlylyq jáne dintaný negizderi» bolyp ózgertilgen fakúltatıvtik pán engizgeni belgili. Dinı ekstremızmmen jáne terorızmmen kúres jónindegi memlekettik baǵdarlamaǵa sáıkes, 2017 jyly jańa oqý jylynan bastap elimizdiń barlyq mektepterinde 9-synyp oqýshylaryna osy pándi mindetti túrde oqytylatyn bolady. Osy pán arqyly oqýshylar álemdik, dástúrli jáne dástúrli emes dinderdiń negizderimen, olardyń Qazaqstanda taralý tarıhymen tanysyp, din týraly jalpylama bilim deńgeılerin zaıyrlylyq qaǵıdattary sheńberinde keńeıtedi.
Búgingi oqýshy – erteńgi stýdent, sondyqtan da mektepten keıingi oqý oryndarynda da dinı saýattylyǵyn arttyrǵany oryndy. Joǵary nemese orta oqý oryndaryna tańdaý páni retinde engizilgen «Dintaný» páni jalpy bilim berý kýrsy pánderi qataryna qosylsa, stýdentterdiń bul pánge jaýapkershilikpen qaraýyna septigin tıgizip, jastar arasynda dinı saýattylyqty arttyryp, nátıje berer edi...
Óıtkeni dinı saýattylyqtyń tómendiginen nemese onyń múlde bolmaýynyń saldarynan jastar dinı ekstremıstik qaýymdardyń qataryn kóbeıtip, aıtýǵa aýyz barmaıtyn qaterli indet dinı ekstremızmge bet burýda. Al teris dinı aǵym ókilderiniń dál osyndaı aq pen qarany áli aıyra almaıtyn jastarmen óz qatarlaryn kóbeıtýi olardyń saıası múddeleri men aram pıǵyldaryn júzege asyrýda taptyrmas tıimdi ádis bolyp otyr.
Dinı ekstremızmnen saqtandyrýdyń taǵy bir joly – jastardy dinı saýattandyrýmen qatar áleýmettik turǵydan qoldaý da ózekti másele.
Jastardy áleýmettik qamsyzdandyrý maqsatynda memleket tarapynan belgilengen «Jumyspen qamtý jol kartasy – 2020», «Jasyl el», «Bıznestiń jol kartasy – 2020» sekildi túrli baǵdarlamalardyń elimizde belsendi túrde júzege asyrylyp jatqany málim. Alaıda, keıbir jastardyń áli de bul baǵdarlamalardan beıhabar ekendigi baıqalady. Jastar aýdıtorıalarynda dinı ekstremızm men terorızmdi aldyn-alý, dinı saýattylyqty arttyrý maqsatynda ótetin sharalarda arnaıy qatysýshy mamandar, dáriskerler memlekettiń jastarǵa usynǵan tıimdi baǵdarlamalary jóninde aıtyp túsindirgeni jón. Óıtkeni teris dinı aǵymdarǵa tosqaýyl qoıý jolynda dinı saýattylyqty arttyrý men áleýmettik máseleler boıynsha qamsyzdandyrý tóńiregindegi aqparattardy bilý jastar úshin ózekti.
Elbasy 2017 jyldyń 31 qańtaryndaǵy Qazaqstan halqyna joldaýynda «dinı ekstremızmdi nasıhattaýdyń aldyn alý, ásirese ǵalamtor men áleýmettik jelide onyń jolyn kesýde jumys júrgizý kerek...jáne óskeleń urpaqty rýhanı-adamgershilik rýhynda tárbıeleý úshin qosymsha qadamdar jasaý kerek», - dep aıtqan.
Jastardyń dinı saýattylyǵyn jetildirý arqyly olardy teris dinı aǵymdardyń arbaýynan, al qoǵamdy dinı alaýyzdyqtan, dinı ekstremızmnen arashalaýǵa bolady. Jan-jaqty damyǵan, dinı saýaty jetkilikti jastar sonda ǵana erteńgi qaýipsiz qoǵamnyń kepili bolmaq.
Qalabaı Gúlnaz Bolatqyzy
QR DİAQM DİK Din máseleleri jónindegi ǵylymı-zertteý jáne taldaý ortalyǵy Dinı birlestikterdi zertteý bóliminiń ǵylymı qyzmetkeri
