Ramazan aıy jaqyndaǵan saıyn osy jyl bizdiń jaqsy jaqqa ózgeretin jyl bolady degen senimmen ár túrli áreketterge kirisemiz. Óıtkeni, Ramazan aıy — tastaı almaǵan kúnálardy tastap, bastaı almaǵan amaldardy bastaýdyń eń kórkem joly. Qasıetti aıǵa daıyndyq osy maqsatqa jetýde úlken ról atqaratyndyqtan, sizderge Ramazan aıyna daıyndyqtyń on jolyn usynamyz.
1. Durys nıet jasa
Qazirden bastap osy Ramazan úlken rýhanı qulshynys pen yqylas aıy bolatynyna nıet et. Osy nıetti júzege asyrý úshin, Ramazanda kúndelikti atqaratyn isterdiń tizimin jasap qoı (Qurannyń bir bóligin oqý, zikir etý, paıdaly dáris alý t.s.s.). Oǵan qosa, bir aılyq jospar jasaǵan da durys bolady (balalar úıi, qarttar úıine barý, musylman bolmaǵan dostaryńdy aýyzasharǵa shaqyryp, Islammen tanystyrý t.b.).
2. Deneńdi daıynda
Tamaqtyń sany men sapasyn ózgertý arqyly fızıkalyq túrde daıyndal. Chıpsy sekildi dámtatymdardy tastap, Ramazanǵa deıingi aptalarda azyraq tamaqtanýdan basta. Qasıetti aıdyń alǵashqy kúnderi shaı men kofeniń joqtyǵy seni qınamas úshin, kúndelikti kofeın, shaı mólsherin de azaıtý kerek. Shaǵban aıynda oraza tutsań, sen, álbette, jaqsy daıyndyq ústindesiń.
3. Barlyq medısınalyq tekseristerdi Ramazanǵa deıin ótip al
Ramazan aıy bastalmas buryn barlyq medısınalyq sharýalaryńdy bitirip al. Belgili aýrýyń bar bolsa, oraza tutýdyń mańyzdylyǵyn biletin dárigermen aqyldasyp, oraza sen úshin durys sheshim bolatynyna kóz jetkiz. Eger sen dári qabyldap júrseń, kúndizgi ýaqyttan góri aýyzashar kezinde dári qabyldaýǵa bolatyny jaıynda dárigerden surap alǵan jón. Dárini jutýdan góri, ıneksıa arqyly qabyldaý múmkindigin qarastyrýǵa bolady, óıtkeni Hanafı mazhabynda ıneksıa orazany buzbaıdy.
4. Nápil oraza tut
Nápil oraza — oı, dene jáne rýhyńdy Ramazan aıyna daıyndaýdyń eń uly joly. Kúshiń jetse, súnnetke amal etip, týra Ramazan aıyna deıin keletin Shaǵban aıynda oraza tut. Bul tym aýyr bolsa, Dúısenbi men Beısenbi kúnderi nemese «aq kúnderi», ıaǵnı Islamı aıdyń 13, 14, 15 juldyzdarynda oraza tutsań bolady.
5. Qurandy kóbirek oqy
Dúıim kópshilik Ramazan aıynda Qurandy kem degende bir ret oqyp shyǵýdy maqsat tutady. Eger sende kúndelikti Quran oqý ádeti bolmasa, bul keremet ádetti ómirińe qalyptastyrý úshin osy sátti qoldanyp qal. Bul ádet saǵan Ramazan aıynda Qurannyń kóbirek bóligin oqýǵa kómektesedi. Tipti tolyq Qurandy bitirý saǵan tym aýyr bolsa, kúnine bir bet, tipti birneshe aıat oqýdy ádet qylý qasıetti aıda da, odan keıin de kóptegen bereket ákeledi. Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń sálemi men ıgiligi bolsyn) aıtqandaı: «Allanyń quzyrynda eń súıikti amaldar – úzdiksiz jasalatyn amaldar, olar az mólsherde bolsa da».
6. Nápil namaz orynda
Eger sende qaza bolǵan paryz namazdaryń bolmasa, Ramazan aıyndaǵy qulshylyqtarǵa daıyndyq retinde nápil súnnet namazdardy oqı basta. Eger sende qaza namazdar bolsa, nápil súnnet namaz oqıtyn ýaqytyńdy qazalaryńdy óteýge arna. Nápil súnnet qulshylyqtardan qalyp jatyrmyn dep oılama, óıtkeni Alla Taǵala Jábreıl perishteden jetken ataqty hadıste bylaı deıdi: «Pendem Meniń súıgen isterimnen paryz etkenimdi oryndaý arqyly Maǵan jaqyndaǵandaı, basqa eshnársemen jaqyndaı almaıdy»
7. Sadaqa ber
Ramazanǵa deıingi aptalarda qajettiligi bar adamdarǵa kómektesip, sadaqany kóbeıtýmen aınalys. Bul jergilikti turǵyndarǵa aqshalaı qol ushyn sozýdan bastap, Sırıalyq qashqyn otbasylaryna kómektesýge deıingi kez-kelgen is-shara bolýy múmkin. Sadaqa berý seniń baılyǵyńdy tazartýdyń bir joly bolǵandyqtan, sen qasıetti Ramazan aıyna asqan tazalyqpen kire alasyń. Oǵan qosa, bul órisińniń keńeıýine de jol ashady, súıikti Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń sálemi men ıgiligi bolsyn) aıtqandaı: «Alla aıtty: “Eı, adam balasy, berińder! Senderge de beriledi.”».
8. Qyzmet etý sharalaryna aralas
Ramazan aıyna deıin jergilikti qaıyrymdylyq nemese qoǵamdyq qyzmet kórsetý ujymdarymen baılanysyp, olarmen birlesip jumys jasa. Bul musylman qaýymy nemese odan keńirek uıym da bolýy múmkin. Ramazan aıyna deıin bul isińdi bastasań, uıymǵa tezirek sińip, ne úshin tamaqqa shyqpaıtynyńdy túsindire alasyń ári ýaqytyńdy utymdy ótkizesiń.
9. Minezińe erekshe kóńil ból
Imam Ǵazalı óziniń ataqty «Ihıa ýlým ád—Dın» (Dinı ilimderdiń jandanýy) atty eńbeginde oraza ustaýdyń ishki kórinisin talqylaıdy, ony Ramazan aıyna deıin de sezinýge bolady. Onyń aıtýynsha, júrekke zıandy nárselerdiń barlyǵynan saqtaný úshin, barlyq dene múshelerimen oraza tutýdy úırený kerek. Mysaly, sen kózińdi uıatsázdyq pen zınadan saqtaý úshin túrli TV baǵdarlamalardy qaramaı, qulaǵyńdy jaǵymsyz sózderden saqtaý úshin keıbir áńgimeni tastap, tilińdi daý men urystan saqtaý úshin nápsińdi tyıýyń kerek. İshki oraza — Ramazan aıyndaǵy orazanyń eń mańyzdy bóligi jáne ádette tamaq, sý, jynystyq qatynastan tyıylý sekildi fızıkalyq orazadan áldeqaıda qıyn bolyp keledi. Sondyqtan, buǵan erterek amal qylǵanyń durys.
10. Ysyrap, qaldyqtardy jáne budan shyǵatyn aýrýdy azaıtý úshin ómirińdi josparla
Búgingi musylmandardyń Ramazan aıyn ótkizýdegi eń ózekti máselelerdiń biri – qasıetti aıda ysyrapshyldyq pen qaldyqtardyń kóptigi. Bul shynaıy Paıǵambarlyq dástúrge tolyqtaı qarama-qaıshy keledi. Imam Zaıd Shakır jáne basqalary búgingi musylman qaýymy ótkizip jatyrǵan «jasyl» Ramazan úrdisi jaıynda aıtty. Sondaı-aq, Ramazan aıyn paıdalanyp, halal, etıkalyq kompanıalardy da qoldaýǵa bolady.
Imam Zaıdtiń Oklandtaǵy meshiti — osy úrdistiń keremet úlgisi. Olar sál ǵana ynta men uıymdastyrýshylyq arqasynda ujymdyq aýyzasharlarǵa bir qoldanatyn plasmass ydystar emes, kádimgi ydystar men kúmispen qaptalǵan ydystardy qoldanyp júr (dostary, kórshileri, jergilikti musylman meıramhanalarynyń kómegi arqyly). Qaǵaz salfetka ornyna, jýylatyn mata oramaldar qoldanylady. Osy amaldar arqyly saqtalǵan qoqys mólsheri óte úlken jáne Paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń sálemi men ıgiligi bolsyn) «Álemderge jiberilgen meıirim» úlgisin is júzinde kórsetedi.
Avtor:Nur Myrza
Sholýshy: Ásel Óteshova
