Mádenıet – ishki kúıdiń syrtqy sýretti bederi. Ol –  shekteýli. Mádenıet –  shekteýli ǵylymdardyń, uǵymdardyń biri. Óıtkeni ol adam bolmysyna baılanysty. Adam –  shekteýli. Mádenıet – adamnyń shekteýli is-áreketi. Basqasha onyń eshbir ǵajaıyp, qupıa belgisi joq. Gazet, alfavıt, úı, jol, fabrıka, kıim-keshek, aýqattyń neshe túri, osynyń bári adamnyń qolynan shyqqan, jasalǵan mádenıet túri. Mysaly, aı, juldyz, kún, bult, tal, sý, adam, qurt-qumyrsqa, jel, shóp, janýar, taý, jer, kók  adamnyń mádenıeti me? Joq. Olar –  Qudaıdyń jaratylystary. Olardy biz menshikteı alamaımyz. Bizdiń menshikteıtinimiz joǵaryda bildirilgender. Solar bizdiń mádenıetimiz. Qudaı fabrıka soqqan joq. Tabıǵatty jaratty. Juldyzdy boldyrdy. Al adam fabrıka soqty.

Qudaı ózi jaratqan dúnıeni bılesin dep adamǵa dindi túsirdi. Adam ózi jasaǵan bar zatty ıgerý úshin ǵylymdy izdep tapty. Fızıka, hımıa, matematıka, medısına, genetıka t.b. Din men mádenıettiń bir baılanysy osyndaı. Árıne biz ony túsinýge óte ońaı bolsyn dep osylaı ońaılatyp aıtyp otyrmyz. Ońaılatý – ǵylymnyń basty shartynyń biri. Ǵylym qıyndatýdan turmaıdy. Ońaılatýdan turady. Ǵylymnyń ózin adam óz tirshiligin ońaılatý úshin izdep tapqan. AQudaıdyń bizge bergen buıryǵy osyndaı. Ońaı joldy tańdańdar deıdi. Dúnıeniń ózi jaratylysynan ońaı emes. Biraq, biz onyń qıynynan ońaıyna qashamyz.

Din Qudaıdan. Mádenıet – adamnan. Din – adamdy basqardy. Ol adamǵa baǵynyshty emes. Adam – mádenıetti basqarady. Adamdy din basqarǵan kezde ǵana –  adam. Adamdy mádenıet basqarǵan kezde ol adamshylyqtan aıyrylady. Óıtkeni, mádenıet adamdy basqarýǵa emes,  adamǵa qyzmet etý úshin jaratylǵan. Din –  aspannan túsirilgen. Al mádenıet –  jerde paıda bolǵan. 

Mádenıet – forma. Din – maǵyna. Din –  rýhanı ómirdiń kilti. Ony retteýshi kúshke ıe. Mádenıettiń qolynan ol kelmeıdi. Adam jaratylysy ózdiginen jartykesh. Ol tolyq qalypqa ıe emes. Tolyq qalyp degen – eki dúnıeni de birdeı eskere alý. Tek, bir dúnıemen qalý adam jaratylysynyń jarty kórinisi. Mádenıet tek osy dúnıege ǵana qyzmet ete alady. Din eki dúnıege de qatysty bolyp, eki dúnıeniń de máselesin sheshedi.

  Aqjol QALSHABEK

 Fılologıa ǵylymdarynyń kandıdaty, dosent