Búgin Almatydaǵy Ǵylym ordasy ǵımaratynda Qazaqstan Jazýshylar odaǵy men Muhtar Áýezov atyndaǵy ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń uıymdastyrýymen jazýshy, tarıhshy, etnograf Zeınolla Sániktiń shyǵarmashylyǵyna arnalǵan «Ulttyq ádebıet jáne Zeınolla Sánik shyǵarmashylyǵy» atty respýblıkalyq ǵylymı-tájirıbelik konferensıa ótti.

Ǵylymı konferensıaǵa jazýshynyń zamandastary, oqyrmandary, zıaly qaýym ókilderi qatysty.

Konferensıaǵa M.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń ǵylymı qyzmetkeri, fılologıa ǵylymdarynyń doktory, dosent Gúljahan Orda moderatorlyq etti. M.O.Áýezov atyndaǵy Ádebıet jáne óner ınstıtýtynyń dırektory Ýálıhan Qalıjanuly Zeınolla Sániktiń shyǵarmashylaǵyna toqtalyp, konferensıany ashty.

Osydan soń halqymyzdyń ardaq tutar perzentteriniń biri, kórnekti jazýshy, shejireshi, ádebıet pen tarıhty zerttegen keń qulashty qalamger Zeınolla Múbárakulynyń 15 tomdyǵy men onyń jary, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń múshesi Shámshabaný Hamzaqyzynyń 2 tomdyq shyǵarmalar jınaǵynyń tusaýy kesildi. Tusaýkeserden soń qonaqtarǵa Zeınolla Sániktiń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly derekti fılm kórsetildi.  

Sóz alǵan Qazaqstan Jazýshylar odaǵy tóraǵasynyń orynbasary Maraltaı Raıymbekuly Zeınolla Sániktiń jáne Shámshabaný Hamzaqyzynyń jazýshylyq qyryna toqtaldy.

«Qytaıdaǵy qazaq ádebıeti sóz bolǵanda eń birinshi alpysynshy jyldardaǵy tegeýrindi bir býyn eske túsedi. Osy býynnyń bel ortasynda ǵalym, jazýshy, aqyn, aýdarmashy, etnograf, ózindik qoltańbasy bar qalam ıesi Zeınolla Múbárákuly aǵamyz da bar edi», - dedi Maraltaı Raıymbekuly.

Kelesi bolyp sóz alǵan fólklor zertteýshi-ǵalym Maqsut Shafıǵı «Osydan týra 30 jyl buryn Zekeń Qazaqstanǵa eń alǵash kelgen edi. Sol kezde-aq Zekeńniń bolashaqqa osynshalyqty mura qaldyratyny bilinip turǵan bolatyn. Zekeń sol kezde tarıhı taqyrypqa izdenis jasap júrgen, bolashaqta qazaq tarıhyn, ádebıeti, mádenıetin jazý týraly oı bar ekenin aıtatyn», dep eske aldy.

Konferensıaǵa alys-jaqyn shetelderden, oblystardan da qonaqtardan kelgen. Qalamger Zeınolla Sániktiń «Demejan batyr» tarıhı essesi týraly QHTÝ dosenti, fılologıa ǵylymdarynyń kandıdaty Dýdarısha Qaraqanqyzy baıandama jasasa, jazýshynyń shyǵarmalaryndaǵy tildik qoldanystar týraly Eýrazıa ulttyq ýnıversıtetiniń dosenti fılologıa ǵylymdarynyń kandıdaty Mansurov Nurlan baıandama jasady. Sondaı-aq, «An-Arys» baspasynyń bas redaktory, aqyn Kádirbek Qunypıauly kóptomdyq basylymdar týraly baıandama jasasa, Zeınolla Sánik shyǵarmalaryndaǵy azattyq ıdeıasy men Alash ıdeologıasy týraly OQO Qýǵyn-súrgin qurbandarynyń murajaıynyń ǵylymı qyzmetkeri Ǵalym Qasymhanuly baıandama jasady.

Al, «Uly Dala Qyrandary» halyqtyq qozǵalystyń tóraǵasy, jazýshy Sádibek Túgel «Asyl aǵamyz Zeınolla Sániktiń shańyraǵyndaǵy altyn jeńeshemiz Shámshabaný Hamzaqyzy 2 tomdyq kitabyn shyǵaryp, úlken erlik jasap otyr. Eldiń ıgiligine jaraı bersin!», - dep aq tilegin aıta kele Hamzaqyzyna kamzol kıgizip, alǵys hat tapsyrdy.

Sonymen qosa Sádibek Túgel «Uly Dala Qyrandary» halyqtyq qozǵalysy atynan «Áke kórgen oq jonar, jol bastar» dep, ákeniń izin jalǵap, muratyn jandandyryp júrgen belgili mesenat Qanat Zeınollaulyna da alǵys hat tapsyrdy. Al, jazýshy Zeınolla Tileýjanov óziniń attas aǵasy týraly estelik aıtyp, Qabanbaı batyr týraly 2 tombyq «Qarakereı Qabanbaı» kitabyn jesirine syılady. Ári Qanat Zeınollaulyna shapan japty.

Osydan keıin jazýshy Zeınolla Sánikke arnap halyqaralyq "Alash" ádebı syılyǵynyń ıegeri Ǵalym Qalıbek jyr oqydy. 

Al, konferensıany aqyn Almas Ahmetbekuly júrekjardy lebizimen aıaqtady: «Jalpy Shyńjań qazaqtary degende Shyńjańdaǵy Altaı, Tarbaǵataı, İle, Erentaý eske túsedi. Ol jer — taýsylmaıtyn taqyryp, qıamet taǵdyr. Azat júrek, bıik rýh, keremet aqyndar men jazýshylardyń araly. Onyń ishinde tek Tarbaǵataıdyń ózin ǵana alǵanda onyń Qabanbaıy, Dáýletbaıy, onyń Demejany, onyń Baspaıy, Jaǵda Babalyqovy, Balqashy, taǵy da qanshama taǵdyrlary bar, bári de úlken-úlken dúnıeler. Al, sol úlken dúnıelerdi jazatyn úlken-úlken jazýshylar da sol óńirdiń enshisinde. Qabdeshin aıt, Qajyǵumar Shabdanulyn aıt, búgingi Zeınollasyn aıt. 10 tomdyq, 20-30 tomdyq iri-iri rýhanı dúnıelerdiń ıeleri ǵoı báride. Aqyndaryn aıt, Omarǵazy Aıtandy, Serik Qapshyqbaıdy, Zadahan Myńbaıdy, Sábıt Nyǵymetjandy, Raıhan İbindi, aldylaryńyzda otyrǵan Shámshabaný Hamzany.

Biz óleń jazǵanda aldymyzda osy kisilerdiń óleńi boldy. Óleńderin jattap, óleń osylaı bolady eken dep bastaǵanbyz.  Shámshabaný apamyzdyń

«Ómirde jazyq jalǵyz, qıa qyryq,

Sondyqtan kelmes shabyt jıi aǵylyp.

Jyr jazdym kúldi-kómesh kúıbeńmenen,

Bal alyp, qazan-oshaq jıa júrip», - dep óleńin jattap júrgen jas balalar edik.. Bala kezimizde jattap, osy arqyly óleńge kelgenbiz ǵoı. Konferensıa qutty bolsyn!». Ǵylymı konferensıa qonaqasymen jalǵasty.

***

Zeınolla Múbárakuly Sánik 1935 jyly Qytaıdyń Tarbaǵataı aımaǵynda dúnıege kelgen. Beıjiń qalasyndaǵy ortalyq jastar ınstıtýtyn bitirip, eńbek jolyn baspagerlikten bastaǵan. Úrimjidegi jastar baspasynda jaýapty redaktor bolyp qyryq jyldaı qyzmet atqarǵan. 1955 jyldan bastap ádebı zertteý jumystaryn jaza bastaǵan. Sol ýaqytta Qytaıda júrgizilgen «mádenı tóńkeristiń» aýyr soqqysyna ushyrap, «halyq jaýy» bolyp, aýyr kúnderdi de ótkergen.

Soǵan qaramastan, qalamgerdiń ǵylymı eńbekterinen, roman, povesterinen quralǵan jıyrmadan astam kitaby jaryq kórgen. Qazaqstanda «Qarakereı Qabanbaı», «Has batyr Qabanbaı», «Tuǵyryl han», «Demejan batyr», «Halyq kúıshisi Qaıraqbaı», «Baspaı» atty kitaptary men eńbekteri jarıalanǵan.

Qadirli qalamger 2013 jyldyń 26 qyrkúıeginde ómirden ozdy.

Shámshabaný Qamzaqyzy 1940 jyly Tarbaǵataı aımaǵy Sháýe­shek aýdanynda dúnıege kelgen. 1952-1955 jyldary Sháýeshek qa­lasynda oqyp, 1955-1959 jyl­dary Shyńjań ınstıtýtynyń ádebıet fakúltetin támamdaǵan soń, 1959-1962 jyldary Úrimji qalalyq ónerkásip tehnıkýmynda oqy­týshy, 1962-1970 jyldary Shyń­jań jastar baspasynda redaktor, 1970-1978 jyldary Buratolanyń Jyń aýdanynda oqytýshy, 1978-1984 jyldary Úrimji qalalyq 14-orta mektep oqytýshysy, 1984-1998 jyldar aralyǵynda Shyń­­­jań Oqý-aǵartý ınstıtýtynda oqy­týshy bolyp qyzmet istep, osy oqý ornynan dosent ataǵymen zeınetkerlikke shyqty.
Shámshabaný 1956 jyly jaz­ǵan «Taý bulaǵy» atty alǵashqy óleńimen-aq ónersúıer qaýymnyń nazaryn aýdarǵan edi. Qarsha­daıynan qazaqtyń qara óleńiniń qaımaǵyn qalqyp, poezıa tu­ny­ǵynan sýsyndap ósken qyz jyr áleminde ózindik úni, ózindik qol­tańbasy bar aqyn ekenin birden baıqatty. «Armannyń sýyrt­paǵy», «Jaýqazyn», «Ǵasyr tol­ǵanystary», «Balalarǵa bazar­lyq» kitaptarynyń avtory.