Túrki akademıasy halyqaralyq uıymy (TWESCO) Almaty qalasynda túrkologıa ǵylymyna súbeli úles qosqan áıgili akademık ǵalymdar Ábdýálı Qaıdar, Rabıǵa Syzdyq jáne Shora Sarybaıdy arnaıy medaldarmen marapattady.
Marapattaý rásimi túrki álemine ortaq qundylyqtardy saralaý maqsatymen Ǵylym ordasynda ótkizilgen «Rýhanı jańǵyrý: tulǵalar taǵylymy» atty dóńgelek ústel aıasynda boldy.
Tanymal memleket jáne qoǵam qaıratkerleri, ǵalymdar, zıaly qaýym ókilderi men jýrnalıser qatysqan alqaly sharada Akademıa basshysy Darhan Qydyráli toqsannyń tórine shyqqan marapat ıeleriniń qazaq eliniń ǵana emes, túgel túrki jurtynyń ǵylymyna sińirgen eńbegine aıryqsha toqtaldy.
TWESCO marapaty akademıkterge «Túrkitaný ǵylymynyń damýyna qosqan ólsheýsiz úlesi úshin» taǵaıyndalyp otyr.
Akademık Ábdýálı Týǵanbaıuly Qaıdar – 1924 jyly Almaty oblysynda ómirge kelgen ǵalym. Uly Otan soǵysynyń ardageri. jarty ǵasyr boıy qazaq jáne uıǵyr tilderi men jalpy jáne salystyrmaly túrkitaný máselelerin zertteýmen shuǵyldandy. Onyń jalpy túrkitaný ǵylymyna, onyń ishinde, ásirese, qazaq til bilimi men uıǵyrtaný salasyna qosqan naqtyly úlesi men sińirgen eńbegi jeke monografıa, oqýlyq, sózdik, jınaq, maqala túrinde 400-den astam (jalpy kólemi 600 b.t.) ǵylymı zertteýlerde kórinis tapty. Kóptegen memlekettik jáne halyqaralyq syılyqtardyń ıegeri.
Akademık Rabıǵa Sátiǵalıqyzy Syzdyq – 1924 jyly Aqtóbe oblysynda dúnıege kelgen ǵalym. Doktorlyq dısertasıasyn 1972 jyly “Abaı shyǵarmalarynyń tili” taqyrybynda qorǵaǵan. Ǵylymı-zertteý eńbekteri qazaq ádebı tiliniń tarıhy, Abaıdyń poetıkkalyq tili, qazaq tiliniń poetıkasy, XV – XIX ǵasyrlardaǵy aqyn-jyraýlar tili, ortaǵasyrlyq jazba eskertkishter tiliniń tarıhy men leksıka-gramatıkalyq qurylymy, tekstologıasy, tarıhı leksıka, lıngvostılıstıka, til mádenıeti salalaryna arnalǵan. Kóptegen memlekettik jáne halyqaralyq syılyqtardyń ıegeri.
Akademık Shora Shamǵalıuly Sarybaı – 1925 jyly Ózbekstan astanasy Tashkent shaharynda týǵan. Ǵylymı-zertteý eńbekteri dıalektologıa, morfologıa, leksıkologıa, leksıkografıa, bıblıografıa, til tarıhy, aýdarma, esimnama, altaıstıka máselelerine arnalǵan. 250-den astam ǵylymı maqalalar men oqýlyqtary, monografıalary jaryq kórgen. Ǵalymnyń «Qazaqtyń aımaqtyq leksıkografıasy» (1976) monografıasy — túrkitaný ǵylymynda aımaqtyq leksıkografıa teorıasyna arnalǵan alǵashqy eńbek. Al, 1989 jyly «Túrkitaný ádebıetiniń bıblıografıasyn» (1989) bastyryp shyǵarǵan. 1965 j. AQSH-taǵy Garvard korporasıasynyń músheligine saılanǵan. Kóptegen memlekettik jáne halyqaralyq syılyqtardyń ıegeri.
«Búgingi bas qosýda Rýhanı jańǵyrý aıasynda Elbasynyń latyn álipbıine kóshý týraly jarlyqqa qol qoıýynan soń birden ótýiniń úlken máni bar. Bul jarlyqty lıngvıs ǵalymdar, túrkologtar, zıaly qaýym ókilderi taldaýy zańdylyq. Aramyzda latyn álipbıine kóshýdi 90-jyldary kótergen aǵa-apalarymyz otyr. 1992 jyldary da Murat Jurynov aǵamyz, basqa da belgili ǵalymdar osy jóninde gazet betterinde maqalalar jarıalaǵan bolatyn. Olardyń bári shyndyqqa aınalyp, Qazaqstan óz tarıhynda jańa kezeńge qadam basyp otyr», - dedi Túrki akademıasy halyqaralyq uıymynyń basshysy Darhan Qydyráli.
Al QR UA prezıdenti Murat Jurynov endi iske kóshetin ýaqyt kelgenin aıtty.
«Búgingi óte mańyzdy másele - sıasy keppegen Elbasy jarlyǵy. Latyn álipbıine kóshýdi 94 jyldan beri ábden pisirdik. Prezıdent jarlyǵynan keıin pikir aıtýdy toqtatyp, oryndaý kerek. Endi iske kósheıik. Osy álipbı kompúterge syıady, barlyq prınsıpter engizilgen, ońaı, qolaıly. Qazaq jeri túrki dúnıesiniń qara shańyraǵy, barlyq túrki urpaǵy osy uly daladan shyqqan», - dedi Murat Jurynov.
Esterińizge sala keteıik, Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaev qazaq tili álipbıin kırıllısadan latyn grafıkasyna kóshirý týraly Jarlyqqa qol qoıdy.
