Jaqynda Ramzan Qadyrovtyń yqpalymen Sırıadan qazaqstandyq bes otbasy elge oraldy.
Qazirgi tańda 390 qazaqstandyq bala Sırıada. QR SİM olardy Qazaqstanǵa qaıtarý joldaryn izdestirýde.
Osyǵan baılanysty Saravan.kz jýrnalısi halyqaralyq aqparat komıtetiniń basshysymen jáne «Dıplomatıcheskıı vestnık» jýrnalynyń redaktory, 2004-2013 jyl aralyǵynda QR SİM baspasóz hatshysy qyzmetin atqarǵan İlıas Omarovpen suhbattasty.
- QR SİM jumysyndaǵy negizgi máseleni atap ótseńiz?
Elshiniń jumysy jedel járdemniń qyzmeti sekildi. Qazaqstandyqtar shetelge kelgennen keıin ondaǵy jergilikti zańdy bilmegendikten másele týyndaıdy. Máselen, qazaqstandyq AQSH-qa barǵanda bólme tazalaýshyǵa «Hello! How are you today?» dep aıtýdyń ornyna «I love you» degen. Ol bul sózder qal suraýdy bildiredi dep oılaǵan. Besinshi kúni áıel polısıaǵa shaǵymdanǵan. Qazaqstandyqqa jynystyq bopsalaý boıynsha is qozǵalǵan. Elshiniń aralasýymen másele oń sheshimin tapty.
Shetelge shyǵatyn Qazaqstan azamattarynyń kóbeıýi ishki jaǵdaıdyń jaqsarǵanyn aıǵaqtaıdy. Týrızm ósken saıyn bizdiń jumysymyz arta túsedi.
Kóbine Arabıaǵa ketken otandastarymyz kómekke muqtaj bolyp jatady. Qyzdar túrli jalǵan habarlandyrýlarǵa aldanyp jatady. Keıde shyn mánisinde qandaı jumysqa bara jatqanyn bilse de bilmegendeı bolady. Erte me keshpe elshiliktiń kómegine júgine alatynyn biledi de kúmándi jumystarǵa barady.
- QR SİM otandastarymyzǵa qandaı jaǵdaıda kómektesedi?
Bizge túsken kez kelgen shaǵymdy qaraımyz. Árıne barlyǵyn baqylaýymyzda ustaı almaımyz.
Máselen, AQSH-ta elshilik eki jerde ǵana bar. Ol Nú-Iork jáne Vashıngtonda ornalasqan. Onda tek 2-3 adam ǵana jumys isteıdi. Sebebi odan da kóp adamnyń jumys isteýine qarajat jetispeıdi. Al AQSH-ta bizdiń azamattarymyz óte kóp. Keıbiri elge kelgennen keıin elshiliktiń esebine tirkelmeıdi. Sonyń saldarynan olar týraly bilmeı jatamyz.
Bir aptada birneshe márte ákimshilik quqyq buzýshylyq jáne qylmystyq ister bolyp jatady. Osyndaı kezde elshi oqıǵa ornyna baryp, jaǵdaıdy anyqtaý qajet. Biraq árkez bul múmkin bola bermeıdi. Sondyqtan máseleni qashyqtyqtan sheshemiz.
Keleńsiz jaǵdaı kóbine AQSH-ta bolady. Qazaqstandyqtar qarjy jymqyryp, ekonomıkalyq qylmys jaǵdaılar bolyp turady. Keıde odan da aýyr qylmystar jasalyp jatady.
Máselen 2004 jyly Taılandta bir top otandasymyz ishine esirtki tyǵyp kelgen. Olarǵa bireý tastap ketti dep aıta almady. Sebebi esirtkini olardyń ishinen tapqan. Olardy birden ustap aldy. 4 otandasymyz kinásyn moıyndady. Olardy óte uzaq merzimge bas bostandyǵynan aıyrý jazasy kesildi.
- Qazaqstandyqtar qaýipti aımaqtan ketýden bas tartatyn jaǵdaılar bola ma?
Iá, ondaı jaǵdaılar bolyp turady. Máselen, Fýkýsımadaǵy apattan keıin QR SİM arnaıy ushaq jiberip birden Almatyǵa ushyp kelýge jaǵdaı jasady. Sol kezde elge oralýdan bas tartqandar boldy. Olar jaǵdaı turaqtalǵansha kútetinin nemese basqa qalaǵa kóshetinin aıtqan.
Palestınalyqqa turmysqa shyqqan áıelder soǵysqa qaramastan Palestınada qaldy. Osyndaı da jaǵdaılar boldy. Osyǵan qaramastan «Olardy qalaısha tastap kettińder?» degen sekildi syndaryn aıtatyndar da bolady. Biraq biz eshkimdi májbúrleı almaımyz ǵoı. Bul - olardyń tańdaýy.
- Shetelde týystary joǵalyp ketkende olardy izdestirý jumystary qalaı júzege asady?
Mundaı jaǵdaı jıi bolyp turady. 7 jyl buryn Qazaqstan azamatshasy Túrkıaǵa demalýǵa ketken. Otandasymyz barda otyrǵanda polıseıler jezókshelerdi tutqyndaǵan. Otandysymzy da alyp ketken. Birneshe kún habarsyz ketkennen keıin týystary dabyl qaqqan.
Elshilik barlyq jerge saýal joldady. Ony Izmırden tapty. Ony áriptesimiz alyp keldi. Ol elge aman-esen qaıtty. Túrik bıligi ol kezde keshirim de suramady.
