Orystyń "shoqyný aıazynda" sýǵa túsip jatqandardyń basym bóligi orystar emes, qazaqtar ekendigi áleýmettik jelilerde aıtylyp júr. Qazaqtardyń bul áreketine kóbi mán berip jatqan joq. Biraq oryn alǵan úrdisti paıymdaýdyń qanshalyqty mańyzdy ekendigine mán berý kerek. Bul jóninde Muhıtdın Isauly aıtyp berdi, dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi.  

"Qazaqtar top-tobymen shoqynyp jatyr. Osylaı dep dabyl qaqsa myna elge qalaı áser eter edi? Menshe pálendeı áser etpeıdi ǵoı dep oılaımyn. Iaǵnı jańa kórip jatyrmyn álgi "shoqyný aıazynda" hrıstıandardyń ázirlegen jerinde toqsan paıyzy shamasy qazaqtar balalaryn alyp kelip sýǵa túsip jatyr.

Bylaı qaraǵanda pálendeı bir nárse joqtaı kórinedi. Nege deseńiz aıazda shynyǵyp jatyr. Biraq máselede sol sýda emes sol kúndi jáne sol sýdy hrıstıandardyń ózderiniń dinı senimi etip alýynda jatyr ǵoı.

Mysaly, bizde musylmandarda aıt kúnderi bar jáne oraza aıy bar. Mine sol aıtta japa-tarmaǵaı moınynda kreseri bar orystar aıtty toılap dastarhan jaıyp júrse ne bolmasa densaýlyqqa paıdaly eken dep oraza ustap júrse sol hrıstıandar qalaı qabyldar eken?

Árıne, sol sýǵa túsken qazaqtar sol dinge ótip ketedi demeımin. Sol shyraqtardyń keıbiri kápir bolyp ketpeıin dedi me biri "Bismállá" dese endi "Alla ákbar" dep jar salyp túsýde. Ondaǵysy men musylmanmyn myna qazaq bolyp sýǵa túskenime qarap meni kápir etip júrme dep ózin qorǵashtaǵandaǵysy.

Biraq, ishteı osy sý qasıetti jáne osy sýdy bankańa quıyp saqtap ishseń paıdaly ǵylym solaı deıdi dep jýyp shaısa da báribir jan dúnıesinde sol hrıstıan senimindegi osy bir dúnıe áı, ájepteýir dúnıe endeshe ony nege paıdalanbasqa degen sol senimge ergindigi taǵy bar. Biraq ony moıyndaǵysy kelmeıdi.

Áıtkenmen, árıne kápir bolyp ketti demeımiz. Biraq áz Paıǵambar ǵalaıkim salamnyń "Kim qaı qaýymǵa uqsasa onda sol qaýymnan" degeni taǵy bar. Endeshe bári de osylaı bastalady. Búgin balasyn alyp kelip shoqyný aıazyna túsirip júrgen kún erteń sol bala shirkeý baryp júrse eshqandaı tań qalmaımyn. Ári sol ákesiniń janazasyn shirkeýden shyǵaryp júrse sol áke kimdi kinálaıdy? Búgin shoqyný sýyna túsken kúr erteń paskalyn toılamasyna kim kepil?

Bulardy kinálaımyn desem bul alashtyń búgingi qalǵan jurnaǵynyń hrıstıandarǵa uqsaǵan kóp jaǵy bar eken. Áýeli nesi uqsaıdy desek kóp jurnaqtyń tili uqsaıdy. Árıne, biraq til Allanyń jaratqan tabıǵı nársesi bolǵandyqtan orysqa uqsasa da hrıstıanǵa uqsamaıdy. Tildiń dinge qatysy joq.

Desekte orysqa uqsaıtyny jaǵynan bar. Kelesi orystyń araǵyn ishedi. Atam qazaqtyń "Araq atamnan qalǵan as emes" degeni bar bolsa da atasynan qalǵandaı ishetindeı áli de kóp. Mysaly jańa jyldaǵy toılaýlar araq jaǵynan bolsyn basqa da kóp jaqtaryna bolsyn uqsas jaqtary kóp. Al hrıstıanda sharap ishý bar.

Mysaly, alǵash ret shyrsha jańa jyl bolshebikter jyldary myna Almatynyń tórinde bir túnde araq taratyp eldi sol jerge jınap úıretken. 50-60 jyldary ǵoı deımin. Endi keleıik toıǵa. Orystarsha toılaý sonaý dál sol qatelespesem 50 jyldary kire bastady. Ony komsomol toılary dep te ataıdy. Sonda kúndiz kádimgi qazaqtyń úılený toıy bolady de al túnde oryssha, bolshebıkshe toı bolatyn. Sol keshki "beshirge" tek jastardyń ózderi ǵana baryp araq iship toılaıtyn bolǵan. Qarıalar barmaǵan.

Kelesi, adam ólgendegisi de bılikte, zıalylarda jerlegende orystarsha jerleıtindi shyǵarǵan. Iaǵnı bálshebikter ózderi ateıster bolsa da jerlegende hrıstıansha jerlegen. Sýret qoıý, máıittiń betin ashyp qoıý, oryssha mýzyka tipti keıingi kezde jastarda shapalaq qaǵý tipti janazasyn shyǵarmaý, kastem kıgizý bári bári hrıstıan senimderi. Keshegi bıler men handardyń jerleý rásimi qaıda mynaý qaıda? Kİmge kóbirek uqsap turmyz?

Bular álgi sýǵa túsýden álde qaıda aıqyn nárseler jáne bolshebiktik senimder. Ári dońyz haıýanyn alaıyq. Keıbir jerlerde jemek turmaq mal baqqandaı shoshqa baǵatyn qazaqtar bar jáne ol bylaı tursyn "Halal" sertıfıkatyn alyp biraq shujyǵyna sol dońyz maıyn qosatyndar kóp. Toqsan bes paıyzy solaı. Tipti onyń qosylmaǵan jeri joq. Endeshe soǵan senim júrgen musylmannyń duǵasy qalaı bolmaq? Sońǵysy kıimsizdik. (Ádeptilik saqtap aıqyn sózdi aıta almaımyn). Kıimsizdik İbilis shaıtannyń eń myqty strategıasy.

Quranda Alla Taǵala maǵynasymen aıtqanda álgi senderdiń ata-analaryńdy kıimderin sheshýge sebep bolǵany sekildi senderdi de kıimsiz etip masqara etip júrmesin deıdi. Iá, Adam ata, Haýa ana kúná jasaǵan joq. Biraq másele bir eldiń buzylýy sol kıimsizdikten bastalady. Adam men ańnyń arasyndaǵy aıyrmashylyq sol kıimde. Adam kıimmen ǵana adam. Al bizde sol kıimsizdik álgi Almatynyń bir dúkeninde bes myń teńgeden bastaldy.

Sol kezde esterińizde bolsa "Bul shaıtannyń oıyny ol áli talaı oıyn kórsetedi" degen edik. Mine bul kúnde ol kóp maqsatyna jete bastady. Tipti myna qazaqty qazaq etip qaldyrý maqsatymen ashylyp sol ashqany úshin qurban bolǵan Áýezov Teatryn alaıyq. Sońǵy bir qoıylymda kıimsiz denelerin qyz ben jigit "klenkamen" orap masqara bolǵan kórinedi. Kórgen jigit shydaı almaı teris qaraǵanyn aıtady. Sol baıaǵy orysqa eliktegendegisi.

Mine endeshe siz o qazaqpen bu qazaqty salystyryp kórińiz. Siz eger bul musylmanshylyqty bul bolmaıdy deseńiz bir qazaq ateıs shyǵyp al anaý on bes jasar qyzdy qorlaǵan musylmanǵa ne deısiń deıdi. Siz ol salaf, jat aǵym deseńiz men úshin bári musylman dep shyǵady. Onyń ústine búgingi ózderin hanafı sanaǵan kóp jastar bar biraq salafı vırýs kirgendikten, radıkal bolyp ábden qataıyp alǵan.

Bul kúnderi tipti Isa kókten túsip, Mádi jerden shyǵyp Men Isamyn, men Mádimen dese olardyń ózin op-ońaı aqıdasyz qyp shyǵarady. Osyndaı haldegi musylmandar álgilerge qalaı nasıhat aıtady? Qalaı ónege bolmaqpyz? Keshegi Álıhan, Mirjaqyptar ne úshin qurban boldy ózi? Olar bul kúnde bolsa bizdiń myna halimizdi kórse ne der edi?Abaıdy aıtpaı-aq qoıaıyn. Jappaı osylaı bolyp bul qazaq shyr kóbelek aınalyp jatqanda álgi "shoqyný aıazynda" "bismillá" degenderge endi biz ne aıta alamyz?!"