Qazaqstannyń Birikken Ulttar Uıymyna múshe bolýynyń 26-jyldyǵyna oraı, BUU shtab-páterinde Qazaqstan Respýblıkasynyń Iadrolyq qarýǵa tyıym salý týraly shartqa qol qoıý rásimi ótti dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi QR SİM baspasóz qyzmetine silteme jasap. 

Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń 2018 jylǵy 9 qańtardaǵy №617 Jarlyǵymen berilgen ókilettilikke sáıkes, Shartqa BUU janyndaǵy QR Turaqty ókili Qaırat Omarov qol qoıdy.

Iadrolyq qarýsyzdaný tarıhyndaǵy alǵashqy zańdyq kúshi bar qujatqa aınalǵan Sharttyń mátinin ázirleýge jáne onyń qabyldanýyna Qazaqstan belsendi túrde qatysyp keldi. Qujattyń negizgi erejeleri álemdegi tórtinshi eń iri ıadrolyq arsenal ıesinen ıadrolyq qarýsyzdaný men taratpaý salasyndaǵy kóshbasshy memleketke aınalýdyń ónegeli jolyn kórsetken Qazaqstannyń qaǵıdatty ustanymyna jaýap beredi. Elimizdiń mundaı eren jetistikteri Prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń álemdegi eń iri ekinshi ıadrolyq polıgondy jabý, Qyrǵı-qabaq soǵysynyń ıadrolyq murasynan bas tartý sıaqty tarıhı sheshimderiniń arqasynda múmkin boldy. Iadrolyq statýstan arylýymyz kezdeısoq sheshim bolǵan joq, kerisinshe ıadrolyq synaqtardyń bar qasiretin óz kózimen kórip, úshinshi býyndaǵy urpaqtarymyzdyń osy qarýdyń aýyr saldaryn basynan ótkerýin jete uǵynǵan jaýapty memlekettiń ańdap basqan qadamy boldy.

Birqatar memleketterdiń, sonyń ishinde jetekshi elderiń qarýsyzdanýǵa moıyn usynbaýyna qaramastan, Elbasymyz álemdik qoǵamdastyqty ıadrolyq qarýdan azat álemge qol jetkizýge shaqyrýyn tabandylyqpen jalǵastyrýda. 18 qańtarda Qazaqstan tóraǵalyǵymen uıymdastyrylǵan BUU Qaýipsizdik Keńesiniń «Jappaı qyryp-joıý qarýlaryn taratpaý: senim sharalary» atty joǵary deńgeıdegi taqyryptyq brıfıńi barysynda Qazaqstan Prezıdenti 2045 jylǵa qaraı, ıaǵnı BUU-nyń 100-jyldyq mereıtoıyna oraı ıadrolyq qarýsyz álem qurýǵa qaıta úndedi. «Kúsh ıadrolyq bombalar men zymyrandarda emes. Naǵyz qorǵanys amaldary halyqaralyq qoǵamdastyqtyń ózara senimdiligi arqyly qamtamasyz etiledi», - deı otyryp, Elbasy Qaýipsizdik Keńesiniń otyrysynda barlyǵyn senim sharalary negizinde ıadrolyq arsenaldardy túbegeıli joıý arqyly ǵana ony qoldaný nemese qoldaný qaýpin boldyrmaýdyń jalǵyz ári absolúttik kepiline qol jetkizýge bolatynyna sendirdi.

Sonymen qatar, Elbasy ıadrolyq apatty boldyrmaý úshin ıadrolyq derjavalarǵa adamzat aldyndaǵy zor jaýapkershilik júktelgenin atap ótti. «Ásirese, iri ıadrolyq derjavalar ıadrosyz álem qurý úshin kúrestiń aldyńǵy shebinde bolyp, jappaı qyryp-joıý qarýlaryn qysqartýdyń úlgisin kórsetýi qajet. Biraq bul basqa elder syrt qalýǵa tıis, olar eshteńege yqpal ete almaıdy degendi bildirmeıdi. Ekinshi jaǵynan, eger iri ıadrolyq derjavalar ózderiniń ıadrolyq statýstaryn saqtap, qarýlaryn jetildiretin bolsa jáne basqalaryna mundaı áreketterge barýyna tyıym salsa, bul oń nátıjelerge alyp kelmeıdi. Sondyqtan, men bul baǵytta bárin birlesip kúsh-jiger jumsaýǵa shaqyramyn», - degen tujyrymdamasymen birge N. Nazarbaev, BUU Jarlyǵynda jazylǵandaı, qaýipsiz álem men ádiletti álemdik tártipti qurýdaǵy Qaýipsizdik Keńesiniń erekshe róli men jáne tarıhı mısıasyn eske salyp ótti. Elbasy adamzattyń XXI ǵasyrda jappaı qyryp-joıý qarýlarynan azat álem qurý úshin laıyqty joldan óte alatynyna senimin bildirdi.

Biletinimizdeı, jappaı qyryp-joıý qarýynyń úsh túrinen (ıadrolyq, hımıalyq jáne bıologıalyq) ıadrolyq qarýǵa ǵana zańdy túrde tyıym salynbaǵan bolatyn. Osyǵan baılanysty Sharttyń negizgi túıini ıadrolyq qarýǵa tolyq tyıym salý týraly erejelerdi qamtıtyn «Tyıym salý» atty 1-baby bolyp tabylady. Atalmysh shart halyqaralyq quqyqtyq saladaǵy osy bir zańdyq kemshilikti joıýǵa baǵyttalǵan jáne ol ıadrolyq qarýdy joıýdyń alǵashqy qadamyna aınalyp otyr.

Iadrolyq qarýǵa tyıym salý týraly shart 2017 jylǵy 7 shildede BUU-nyń 122 múshe-memleketiniń qoldaýymen qabyldandy. Bul qujat 2017 jyldyń naýryz jáne maýsym-shilde aralyǵynda Nú-Iork qalasynda ótken Iadrolyq qarýdyń túbegeıli joıylýyna ákeletin ıadrolyq qarýǵa tyıym salý týraly zańdyq mindetteýshi kúshi bar qujat ázirleý boıynsha BUU konferensıasynyń eki sesıasynyń qorytyndysy negizinde paıda boldy.

Konferensıa BUU-ǵa barlyq memleketter qatysýy úshin ashyq túrde ótkizildi. Alaıda de-úre jáne de-fakto ıadrolyq qarýy bar toǵyz memleket jáne olardyń odaqtastary atalǵan kelissózderge qatysýdan ádeıi túrde bas tartty.

Osy kúnge deıin Shartqa 56 memleket qol qoıyp, olardyń ishinde beseýi ony ratıfıkasıalap úlgergen. Qazaqstan bul qujatqa 57-shi memleket retinde qol qoıdy. Shart elýinshi ratıfıkasıalyq gramotasy saqtaýǵa ótkizilgennen keıin 90 kún ótken boıda óz kúshine enetin bolady.