“Project HOPE – The People-to-People Health Foundation, Inc.” (Project HOPE) halyqaralyq úkimettik emes gýmanıtarlyq uıymnyń qoldaýymen úsh jyldyń ishinde 44 000 astam eńbek etýshi kóship-qonýshy Qazaqstanda týberkýlezge zerttelip-qaraldy.
Almaty qalasynda «Kóship-qonýshylar arasyndaǵy týberkýlezdi (TB), kóptegen dárilerge kónbeıtin týberkýlezdi (KDK TB) jáne TB/AITV-ny transshekaralyq baqylaý men emdeýge arnalǵan is-shara» baǵdarlamasyna qorytyndy jasaý boıynsha dóńgelek ústel ótkizildi.
İs-shara ýaqytynda «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy týberkýlez kúrestiń 2014-2020 jyldarǵa arnalǵan keshendi jospary» baǵdarlamasynyń nátıjeleri usynyldy.
Project HOPE uıymdastyrǵan is-sharaǵa QR Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń, QR Densaýlyq saqtaý mınıstrligi Ulttyq ftızıopýlmonologıa ǵylymı ortalyǵynyń, İİM kóshi-qon qyzmetiniń, Jahandyq Qordyń, Halyqaralyq kóshi-qon uıymynyń, USAID, STOP TB seriktestiginiń jáne basqa da halyqaralyq uıymdardyń, sondaı-aq seriktestik ÚEU men medısınalyq uıymdardyń ókilderi qatysty.
Negizgi nátıjelerden basqa, úkimettik qurylymdarmen, halyqaralyq uıymdarmen, ÚEU-men jáne medısınalyq uıymdarmen tıimdi yntymaqtastyq tájirıbesi usynylǵan. Baǵdarlamaǵa tartylǵan dárigerler men seriktestik ÚEU ókilderi eńbek etýshi kóship-qonýshylarmen jumystyń erekshelikteri týraly aıtyp berdi.
«Baǵdarlamanyń negizgi maqsaty – TB dıagnostıkasy men emdeýge qoljetimdilikti shekteıtin kedergilerdi joıý, eńbek etýshi kóship-qonýshylar úshin qoljetimdilikti qamtamasyz etý, TB transshekaralyq baqylaý men emdeý boıynsha tıimdi tetikter qurý. Atap aıtqanda, kóship-qonýshylar úshin týberkýlezge zerttep-qaraýǵa qoljetimdilikti qamtamasyz etý esebinen 1600-den astam TB naýqastary aıqyndaldy. Ekinshisi de mańyzdy nátıje – bul jobanyń barlyq seriktesteriniń arasynda qalyptasuan konstrýktıvti yntymaqtastyq jáne problemany anaǵurlym tıimdi sheshýge múmkindik beredi», - dep JF baǵdarlamasynyiń menedjeri/Qazaqstandaǵy Project HOPE ókili Bahtıar Babamýradov óz sózinde atap ótti.
Baǵdarlama ýaqytynda, 60-tan astam emhanadan jáne 10týberkýlezge qarsy dıspanserlerden kóship-qonýshylarǵa qaıyrymdy medısınalyq uıymdar jelisi qalyptastyryldy, ÚEU kóship-qonýshylar arasyndaǵy baqylaýǵa segiz pılottyq óńirge qatysý modeli pysyqtaldy, ÚEU-nyń eldik jelisi qurylyp, kóship-qonýshylar arasyndaǵy TB baqylaýǵa oqytyldy.
Sondaı-aq 44 myńnan astam kóship-qonýshylar úshin týberkýlezge zerttep-qaraýǵa qoljetimdilik qamtamasyz etildi jáne 1600-den astam TB naýqasy aıqyndaldy, shamamen 145 myń kóship-qonýshy aýtrıchjumys arqyly habardar etýmen qamtamasyz etildi. Baǵdarlama sheńberinde TB-men aýyratyn kóptegen (ishki jáne syrtqy) kóship-qonýshylar emdeý kezeńinde ambýlatorıalyq fazada aısaıynǵy ýájdikqoldaýmen qamtamasyz etildi.
Budan basqa, Project HOPE Eýropa men Eýrazıa elderi boıynsha óńirlik aǵa dırektory Marıam Sıanozovanyń sózine qaraǵanda baǵdarlama Qazaqstanda júzege asyryldy, biraq ol aıtarlyqtaı máni bar óńirlik komponenttik qamtıdy. Eńbek mıgrasıasy men týberkýlez problemalaryn sheshý- bir ǵana eldiń mindeti emes. Tabysqa qol jetkizý úshin, osy aýrýdy baqylaý men emdeý boıynsha birlesken tetikterdi qurýǵa óńirdiń barlyq elderiniń kúshi mindetti túrde qajet. «Ortalyq-Azıa óńirinde TB transshekaralyq baqylaý boıynsha elaralyq eki jaqty jobalardyń búgingi kúni ázirlengenin jáne joǵary deńgeıde úsh óńirlik kezdesýlerdiń ótkizilgenin atap ótkim keledi. Munyń bári odan ári óńirlik yntymaqtastyqqa jaqsy negiz quraıdy, ony biz baǵdarlamany jáne jańa granty jalǵastyrý sheńberinde damytatyn bolamyz», -dep tolyqtyrdy Marıam Sıanozova.
Baǵdarlamany engizý tájirıbesi negizinde «QR kóship-qonýshylarynyń arasynda týberkýlezdi baqylaý boıynsha nusqaýlyq» ázirlenip, resmı bekitildi.
JITS-pen, týberkýlezben jáne bezgekpen kúreske arnalǵan Jahandyq Qor grantynyń qarajatyna «Kóship-qonýshylar arasyndaǵy TB, KDK TB jáne TB/AITV-ny tranesshekaralyq baqylaý men emdeýge arnalǵan is-shara» baǵdarlamasyn Project HOPE halyqaralyq uıymy QR Densaýlyq saqtaý mınıstrligimen, QR Densaýlyq saqtaý mınıstrligi Ulttyq ftızıopýlmonologıa ǵylymı ortalyǵymen, QR İshki ister mınıstrligimen, MOM, OAÓ elderiniń týberkýlez boıynsha ulttyq ortalyqtarymen, ProjectHOPE, DDU, UNAIDS, IýSAID jáne MFKKıKP eldik komandalarymen, sondaı-aq úkimettik emes uıymdarmen: «Zabota» daǵdarys ortalyǵy (Almaty qalasy), «Jarıa» halyqaralyq qory jáne Qyzyl Aı Qoǵamy (Astana qalasy), «Úmit» Qoǵamdyq birlestigi (Qaraǵandy qalasy), «Taldyqorǵan jumyspen qamtýǵa qoldaý kórsetý ortalyǵy» (Almaty oblysy), «Joldas» ASSO (Shymkent, Aqtóbe jáne Aqtaý qalalarynda) jáne «AntıVıch» QB (Tara qalasy) birlesip oryndaldy.
